De orale route is ondanks diverse bezwaren nog steeds verreweg de meest gebruikte. Belangrijke voordelen zijn het innamegemak voor de patiënt, de toedieningsvorm is gewoonlijk goedkoop en heeft een hoge stabiliteit bij bewaren.
Zo worden geneesmiddelen "voor cutaan gebruik" op de huid aangebracht om hun werking uit te oefenen, bijvoorbeeld ter genezing of preventie van oppervlakkige bacteriële of mycotische infecties), maar ook worden sommige anesthetica cutaan aangebracht voor een (korte) plaatselijke verdoving of als pijnstiller.
Door transdermale toediening is het tevens mogelijk om (1) de ontleding van stoffen in de maag te ontgaan, (2) de afbraak in darmwand en lever te vermijden (het first-pass-effect) en (3) de therapietrouw te verbeteren.
Via de huid kan het lichaam stoffen opnemen. Als de huid een stof resorbeert komt deze in de capillairvaten onder het huidoppervlak en daarna in de bloedbaan. Eenmaal via de bloedbaan aangekomen in het orgaan van bestemming doet de stof daar zijn werk.
[medisch] door de huid.
toedieningswegen: lokale toediening (medicijn direct op de plaats die behandeld moet worden), systemische toediening (medicijn wordt eerst opgenomen in het bloed), enterale toediening (oraal), parenterale toediening (buiten het maag-darmkanaal om, direct in de bloedbaan);
Toedieningsweg: Een toedieningsweg is de weg waarlangs een geneesmiddel aan een patient wordt toegediend. Bijvoorbeeld via de mond (oraal) of per injectie in de spier (intramusculair).
Orale toediening: via de mond
Als iemand aan de beademing ligt, in coma is of niet kan slikken dan is orale toediening van pillen en drankjes niet mogelijk. Als de patiënt een sonde heeft, kunnen pillen en poeders via de sonde gegeven worden. De medicatie wordt dan ook via de maag en darm in het bloed opgenomen.
Dien de medicatie toe zoals voorgeschreven. Na toedienen (of aanreiken of klaarzetten, wat is afgesproken), teken je op de toedienlijst af per medicijn (ook bij GDS) dat je die handeling hebt gedaan. De paraaf moet duidelijk naar de medewerker te leiden zijn, bijvoorbeeld door eerste letter van voor- en achternaam.
Parenteraal is de toedieningsvorm van geneesmiddelen of voeding anders dan via het maag-darmstelsel (enteraal). Parenterale toedieningsvormen zijn bijvoorbeeld: injectie (subcutaan, intradermaal, intramusculair)
Alle andere geneesmiddelen moeten eerst opgenomen worden voordat ze kunnen werken. Dit gebeurt meestal in de dunne darm, het stuk tussen de maag en de dikke darm. Sommige geneesmiddelen worden heel snel opgenomen, andere heel langzaam. Paracetamol wordt heel snel opgenomen, het begint na een kwartiertje al te werken.
Subcutane injecties worden toegediend in het onderhuidse vetweefsel, waar de vloeistof langzaam wordt opgenomen. Intramusculaire injecties gaan direct in het spierweefsel en de vloeistof komt snel in de bloedsomloop.
Zalven, crèmes en pasta's
Zalven en pasta's bevatten medicijnen die via de huid, een wond of de slijmvliezen worden opgenomen.
Er wordt gebruikgemaakt van een korte naald die geplaatst wordt in een plooi in de huid die met de vingers wordt gemaakt. De buik is hiervoor erg geschikt. Voorbeelden hiervan zijn de toediening van insuline door diabetici en de toediening van methotrexaat door mensen met reumatoïde artritis.
Bij intramusculaire injecties vindt de inspuiting (injectie) plaats in spierweefsel. De vloeistof wordt sneller (binnen 15 – 20 minuten1) in de bloedsomloop opgenomen dan na een subcutane injectie.
De toediening kan gebeuren langs enterale weg (absorptie door het maagdarmstelsel) of parenterale weg (injectie, infusie of implantatie). In contrast hiermee staat de topicale toediening, waar het effect over het algemeen plaatselijk is.
4.3.4 Crèmes, zalven en pasta's
Ze hebben vooral een lokale werking. Dat betekent dat ze vooral effect hebben op de plaats waar je ze aanbrengt. Slechts een klein gedeelte van het medicijn komt via de huid in het bloed terecht. Hierdoor hebben zalven, crèmes en pasta's nauwelijks bijwerkingen.
Systemisch betekent dat een medicijn door het hele lichaam gaat, en dus niet alleen op de plek zelf (lokaal) effect heeft. Systemisch betekent dat een medicijn door het hele lichaam gaat, en dus niet alleen op de plek zelf (lokaal) effect heeft.
Parenteralia is een overkoepelende term voor geneesmiddelen of voeding die via injectie of infusie worden toegediend of die worden geïmplanteerd.
Sublinguaal medicijnen toedienen
Het sublinguaal toedienen van medicijnen betekent dat het medicijn onder de tong gelegd wordt.
Transdermale geneesmiddelen worden weliswaar op de huid aangebracht, maar hebben hun werking niet op of in de huid. De huid fungeert als transportmiddel voor de werkzame stof die meestal in de vorm van een pleister, soms als een gel, daarop wordt aangebracht.
NIET op de extremiteiten (handen, voeten) en NIET op beschadigde of geïrriteerde huid. Liefst op weinig behaarde huid. Eventueel haren afknippen maar deze niet scheren, want dit irriteert de huid. - Plaats een nieuwe pleister NOOIT op dezelfde plaats.
De toediening kan grofweg worden ingedeeld in drie groepen: topisch (lokaal/plaatselijk), enteraal (via het maag-darmkanaal) en parenteraal (door injectie of infuus).