In de christelijke traditie zet men een kerstboom op met kerst, omdat de driehoekige vorm doet denken aan de heilige drie eenheid van de vader, de zoon en de heilige geest. In landen als Polen en Oekraïne werd de kerstboom ook wel op de kop gehangen, zodat het leek op het kruis van Jezus.
De kerstboom zoals we hem kennen is waarschijnlijk vanuit Germaanse tradities ontstaan. In de zestiende eeuw werden er al bomen versierd voor de viering van winterfeesten, al was dat destijds vanuit de kerk gezien een heidens symbool. Voor de gebruikers staat de boom juist voor vruchtbaarheid en vernieuwing.
Omdat Kerstmis de feestdag is waarin de geboorte van Christus wordt gevierd, als licht in de donkere wereld, was de verlichte boom een herinnering aan dat licht. De kerstboom vertegenwoordigt ook de levensboom , algemeen erkend als de belangrijkste boom in de tuin van Eden.
Waarom een kerstboom versieren? Ook het versieren van een kerstboom is bij de Germanen begonnen. Tijdens het midwinterfeest versierden ze de nog groene bomen of hingen ze takken in huis. Deze versieringen van appels en slingers moesten de boomgeesten gunstig stemmen en zorgen voor vruchtbaarheid in het nieuwe jaar.
Honderden jaren na het begin van de traditie van de Germanen werden er kaarsen toegevoegd aan de kerstboom. De kaarsen stonden symbool voor het licht, passend bij het nieuwe seizoen. Nog later werden de kerstballen ook aan de kerstboom toegevoegd. De kerstballen stonden symbool voor de vruchtbaarheid.
Voor veel mensen staat de kerstster symbool voor Jezus Christus. Naar hem wordt verwezen als de blinkende Morgenster. Jezus is ster én zon, zijn ster was te zien tijdens zijn geboorte. Dit leidde de Drie Wijzen naar zijn kribbe waar zij hem hun geschenken aanboden.
“Het inrichten van de feestdagen wakkert het kind in ieder van ons aan en roept positieve emoties op ”, legt ze uit. Bovendien is kerstversiering voor velen van ons een jaarlijks ritueel dat troost en troost brengt alleen al door het te doen.
Evergreens werden ook door vroege christenen in catacomben onder Rome gebruikt als teken van eeuwig leven. Maar tot het midden van de 19e eeuw beschouwden christenen de kerstboom als een buitenlandse heidense gewoonte . Heidenen brachten tijdens Yuletide dennenbomen in hun huizen omdat deze eeuwig leven en vruchtbaarheid vertegenwoordigden.
De oorsprong van de kerstboom
Zijn huwelijk met de godin van de liefde en de vruchtbaarheid Ishtar (in de Bijbel: Astarte of Asjera) leidde steevast tot zijn dood. Bij de verering van Astarte horen groenblijvende bomen (ook bekend als de kerstboom, die ook een altijd groenblijvende boom is).
In de Scandinavische talen heet Kerstmis tot op de dag van vandaag jul. In de Romeinse kalender viel de winterzonnewende op 25 december. De viering van Kerstmis op 25 december ontstond in de vierde eeuw in Rome. Het is onbekend wie dit precies voor het eerst heeft ingesteld en waarom.
Hoewel kerstbomen ooit een religieuze connotatie hadden, oordeelde het Hooggerechtshof dat een kerstboom op zichzelf geen religieus symbool is . “[Vandaag] zijn [kerstbomen] typerend voor de seculiere viering van Kerstmis”, aldus het Hooggerechtshof.
De gewone kerstboom is dus een spar (Picea) die aan zilversparren (abies) doet denken. Echte dennen behoren tot het geslacht Pinus. De officiële Nederlandse naam van de 'gewone' kerstboom is Fijnspar of Gewone spar.
Van de meeste kerstsymbolen is de oorsprong duidelijk. De dennenboom en de sneeuw horen bij het seizoen, de Kerstman is de Amerikaanse versie van Sint-Nicolaas. De ster was de ster van Bethlehem, die de geboorte van Jezus aankondigde.
Volgens de traditie is 6 januari de datum waarop je je kerstboom aftuigt. Dan is het namelijk Driekoningen, de dag waarop volgens de Bijbel de Wijzen uit het Oosten in Bethlehem aankwamen. Deze feestdag symboliseert het einde van de kerstviering. Het zou ongeluk brengen om je kerstboom op een later moment af te tuigen.
De Nordmann bomen komen vooral uit Denemarken en dat land exporteert een astronomisch aantal bomen per jaar, namelijk rond de 5 miljoen!
Het kerstfeest is ontstaan in de vierde eeuw na Christus, en wel tegelijk in Rome en Jerusalem. Daarom werd het feest op twee verschillende data gevierd: te Rome op 25 december, in Jerusalem op 6 januari. Vanuit beide steden verspreidde het feest zich naar de rest van het rijk.
Het Christendom en het kerstfeest
De Christelijke kerken, en vooral de Rooms-katholieke Kerk, hebben de kerstboom lange tijd geweerd. De kerstboom heeft met de inhoud van het christelijke kerstfeest namelijk helemaal niets te maken.
In 1419 zette een gilde in Freiburg een boom op die versierd was met appels, meelpastawafels, klatergoud en peperkoek. In “Paradise Plays” die werden opgevoerd ter ere van de feestdag van Adam en Eva, die op kerstavond viel, werd een boom van kennis voorgesteld door een groenblijvende spar met appels aan de takken vastgebonden.
Waarom vieren we kerst op 25 en 26 december? Het midwinterfeest van de Germanen en het Romeinse Zonnedienst feest vonden beide net als Kerst plaats in de laatste week van december. Het is daarom niet vreemd dat christenen besloten om hun geboortefeest rond dezelfde dag te vieren.
Hoewel 25 december de dag is waarop christenen de geboorte van Jezus Christus vieren, zijn de datum zelf en een aantal van de gebruiken die we met Kerstmis zijn gaan associëren feitelijk voortgekomen uit heidense tradities die de winterzonnewende vieren.
De piek in de boom staat voor de ster die de Wijzen de weg wees naar de geboorteplaats van Jezus; soms wordt de piek daarom door een ster vervangen. De katholieken gaven eerder aan de kerststal, eventueel met groene versieringen, de ereplaats in huis, pas sinds 1982 staat er in het Vaticaan ook een kerstboom.
In een Frankische tekst uit de 13e eeuw wordt voor het eerst een groene boom vol kaarsen beschreven. Vanaf de zestiende eeuw zijn er daadwerkelijk kerstbomen bekend. Later plaatsten inwoners van de Elzas een boom, versierd met kaarsen, klatergoud, gekleurd papier, appels, koek en suikergoed in hun huis.
Omdat Kerstmis gaat over de geboorte van Gods Zoon – Jezus . Het gaat over hoe hij ons liefde, hoop en vreugde kwam geven. Die boodschap verandert niet van jaar tot jaar. Als er zoveel slecht nieuws en verwoesting in de wereld is, is dit goede nieuws de moeite waard om te vieren!
"Het idee dat Jezus de zoon van God is, is in strijd met de islam. Zijn geboorte dus ook", vertelt arabist Leo Kwarten. "Veel moslims vieren daarom geen Kerst." Harde cijfers zijn er niet, maar hij schat dat 30 tot 40 procent van de moslims toch iets doet: in de vorm van feestelijke verlichting of een boom.
In de christelijke traditie zet men een kerstboom op met kerst, omdat de driehoekige vorm doet denken aan de heilige drie eenheid van de vader, de zoon en de heilige geest. In landen als Polen en Oekraïne werd de kerstboom ook wel op de kop gehangen, zodat het leek op het kruis van Jezus.