Een delier ontstaat als het de hersenen niet meer lukt om alle prikkels, die van binnen en buiten het lichaam de hersenen binnenkomen, samen te voegen tot één verhaal. Ze kunnen niet meer van alle informatie een logisch beeld van de werkelijkheid maken. Een delier komt meestal voor bij mensen die al ziek zijn.
Delier komt vooral voor bij ouderen, vooral tijdens een ziekte of na een operatie. Bijvoorbeeld tijdens een blaasontsteking, een longontsteking, diabetes die niet goed onder controle is, verstopping of pijn.
Op de Intensive Care maakt één derde van een patiënten een delirium mee. Een delirium is geen onschuldig verschijnsel van een ziekte. Het ontstaat wanneer de hersenen niet alle prikkels meer kunnen samenvoegen tot een logisch en samenhangend beeld. Het is belangrijk om de oorzaak van een delirium te onderzoeken.
Meestal duurt een delier enkele dagen tot weken, soms duurt het langer. Vooral oudere patiënten hebben kans op een langer (dan een maand) durend delier. De aanwezigheid van een delier kan wijzen op een ernstige acute lichamelijke ziekte, waarvoor snel medisch ingrijpen noodzakelijk is.
Een delier noemen we ook wel delirium of plotselinge verwardheid. De ernst van verwardheid kan het ene moment erger zijn dan het andere. Een delier komt regelmatig voor bij patiënten in het ziekenhuis en ontstaat door één of meerdere lichamelijke oorzaken.
Oorzaken. Een delier wordt veroorzaakt door een verstoring in het lichaam. Bijvoorbeeld door: een grote operatie, ernstige ontsteking, hart- of longziekte of een stoornis in de stofwisseling.
Mensen met een delier leven in een andere werkelijkheid.Ze weten niet meer waar ze zijn en wanen zich soms heel ergens anders. Soms zijn deze waanideeën terug te voeren op vroegere belevenissen. Ze weten daardoor vaak niet meer wat voor dag het is of in welk jaar ze leven.
Als iemand met een delier erg in de war is krijgt die daar een medicijn voor. Meestal is dat het medicijn haloperidol. Hierdoor wordt iemand minder verward. Soms geeft de arts slaappillen (benzodiazepinen) om te zorgen dat iemand met een delier minder bang is of om rustig te worden.
Een delier ontstaat vaak bij patiënten die een infectie hebben en bij patiënten die onder narcose zijn geweest. Een delier leidt vaak tot een langer verblijf in het ziekenhuis, veroorzaakt een grotere kans op het ontwikkelen van dementie en geeft een groter risico op voortijdig overlijden.
De periode van verwardheid kan variëren van enkele uren tot enkele weken. Soms is het herstel van het delier echter niet volledig, en blijven er restverschijnselen bestaan. Dit is afhankelijk van de ernst en de behandelbaarheid van de lichamelijke aandoening, de leeftijd en de 'algehele conditie' van de patiënt.
Een delier dat niet wordt herkend, kan flinke gevolgen hebben. Zo kunnen er meer complicaties ontstaan, met een langer verblijf in het ziekenhuis als resultaat. Ook is er na het doormaken van een delier een grotere kans op overlijden en op blijvend cognitief verlies en lichamelijke achteruitgang.
Een delier is zowel voor de patiënt als voor de naasten een bijzonder nare ervaring. Hoe lang duurt een delier? Het beeld kan van uur tot uur wisselen. Een delier is meestal tijdelijk, die enkele uren tot enkele dagen/weken kan duren.
Bij een delier is sprake van een plotseling optredende verwardheid die soms gepaard gaat met wisselingen van het bewustzijn. Er is sprake van tijdelijke verwardheid door lichamelijke ziekte. Dit kan enkele uren tot enige dagen of soms langer duren, en gaat bijna altijd over.
Hoe ontstaat een delier? Een delier ontstaat als het de hersenen niet meer lukt om alle prikkels, die van binnen en buiten het lichaam de hersenen binnenkomen, samen te voegen tot één verhaal. Ze kunnen niet meer van alle informatie een logisch beeld van de werkelijkheid maken.
Een delirium kan voor de patiënt en zijn omgeving een bijzonder nare ervaring zijn. De patiënt raakt bijvoorbeeld grip op tijd kwijt, snapt niet goed waar hij is of waarom, voelt zicht daarbij onzeker en angstig. Verder kan er motorische onrust ontstaan en hebben patiënten soms last van hallucinaties en/of wanen.
Bij een delier raakt u in de war. Delier komt vooral voor bij ouderen, vooral tijdens een ziekte of na een operatie. Bijvoorbeeld tijdens een blaasontsteking, een longontsteking, diabetes die niet goed onder controle is, verstopping of pijn. Als uw naaste vrij plotseling in de war is, bel dan uw huisarts.
Hyperactief (onrustig) delier
Een hyperactief delier is het bekendste. Naast de kernsymptomen zijn dit de andere kenmerken van dit type delier: Onrust (de persoon kan niet stilzitten)
Tenslotte blijkt delier ook de kans op dementie zeer sterk te verhogen. Binnen drie tot vijf jaar werd 62.5 procent van de ooit delirante patiënten dement; in de controlegroep bedroeg dat percentage iets meer dan acht.
Hoe lang duurt een delier? Als de lichamelijke situatie verbetert, neemt de verwardheid af. De periode van verwardheid kan variëren van enkele uren tot dagen.
Indien medicamenteuze bestrijding van angst, achterdocht, hallucinaties of hevige motorische onrust is geïndiceerd, is haloperidol het middel van eerste keus, behalve bij patiënten met de ziekte van Parkinson of 'Lewy body'-dementie.
Haloperidol is bij het NHG en de NVKG eerste keus voor de behandeling van symptomen van delier bij somatisch zieke patiënten 1 2, met een aangepaste dosis voor oudere patiënten 2.
Een delirium duurt veel minder lang dan een psychose. Haloperidol zorgt dat stoffen die van nature in de hersenen voorkomen minder werken, vooral dopamine. Hierdoor worden psychosen en onrust minder. De druppels en tabletten werken na een paar uur.
Meestal komt een delier wat vaker voor bij ouderen en ook komt het vaak voor bij patiënten in de stervensfase. Ook jongere mensen kunnen een delier krijgen, tijdens een periode van ernstige ziekte. Een delier kan overal optreden: thuis, in het ziekenhuis en in het verpleeghuis.
Een belangrijk verschil is dat een delirium vaak snel, binnen enkele uren of dagen, ontstaat.Dementie ontstaat langzaam, over maanden of jaren. Mensen met een delirium zijn vaak afwisselend helder van geest en suf. Mensen met dementie hebben vaak geen last van sufheid.
Als de onderliggende oorzaak niet te behandelen is, kan een delier chronisch worden. Dat wil zeggen: dan keert het delier steeds weer terug.