Je zou verwachten dat de wereldwijde oceaanbekkens een soort badkuip zijn: als ijs van Antarctica smelt komt meer water in die badkuip, wat het waterniveau in de badkuip overal doet stijgen. Het lijkt ook zo simpel: de zeespiegelstand is de diepte van de zee- of oceaanbodem tot het wateroppervlak.
De smelt op Antarctica zou dan een stijging van de waterspiegel van 5 millimeter per jaar tot gevolg hebben, ruim twee keer zoveel als bij een geringere opwarming. In dit scenario zou de zeespiegel alleen al door de smelt op Antarctica met ruim 1,5 meter zijn gestegen in 2300.
Als al het ijs zou smelten, zou de zeespiegel met meer dan 60 meter stijgen. Gelukkig maken wij dat niet mee, want dat duurt zeker duizenden jaren. Toch is de zee door klimaatverandering al wel gestegen en dat wordt alleen maar erger als we er niets tegen doen, zeggen klimaatonderzoekers.
Gevolgen voor Nederland
Als Antarctica zoveel ijs verliest dat de zeespiegel gemiddeld een meter stijgt, levert dat voor onze kust een stijging van 120 centimeter op. Als de ijskap van Groenland evenveel ijs verliest, dan stijgt het oppervlak van de Noordzee met 40 centimeter.
,,Op de zuidpool ligt een enorm potentieel aan zeespiegelstijging.'' De ijskap van Antarctica is gemiddeld 2200 meter dik, op het dikste punt zelfs bijna 5 kilometer. Als die helemaal zou smelten, zou de zeespiegel wereldwijd met 58 meter (!) stijgen.
Onder het ijs en de sneeuw van Antarctica ligt vaste grond: rotsen. Onder het ijs van de noordpool bevindt zich geen land, maar zeewater. De noordpool is eigenlijk gewoon een stuk drijvend ijs. Op Antarctica leven pinguins.
Antarctica is verreweg het koudste continent op aarde. Met uitzondering van een smalle kuststrook vriest het er eigenlijk altijd. Antarctica is niet alleen erg koud, maar ligt ook nog eens extreem geïsoleerd van andere continenten doordat het wordt omringd door de ijskoude en diepe Antarctische Oceaan.
De Antarctische ijskap is 12 miljoen km² groot en bevat 29 miljoen km³ ijs. Dat is 90% van al het bevroren zoet water op aarde. De Groenlandse ijskap is 1,7 miljoen km² in oppervlakte en heeft een inhoud van circa 3 miljoen km³, 9 % van het bevroren zoetwater op aarde.
Maar wat er in het Noordpoolgebied gebeurt, heeft wereldwijd effect. Zo'n 70 procent van alle zoetwater ter wereld ligt opgeslagen als ijs en sneeuw, grotendeels in onze poolkappen. De Groenlandse ijskap is wel 3 km dik; als die helemaal smelt, dan stijgt de zeespiegel wereldwijd met 2 meter.
IJskappen en gletsjers
Gletsjers bestaan uit ijs dat op land ligt (landijs), gevormd doordat er steeds een laag sneeuw op valt. Momenteel is ongeveer 10 procent van het landoppervlak van de aarde bedekt met gletsjers of ijskappen, die gezamenlijk ongeveer 70 procent van het zoetwater op aarde bevatten.
Zo ziet de wereld eruit als al het ijs op aarde smelt. Van Nederland is eigenlijk niets meer over. Zoals National Geographic in 2013 al liet zien, stijgt de zeespiegel met 65 meter als al het landijs op aarde zou smelten. Dit zorgt voor ingrijpende veranderingen op alle continenten.
Van al het ijs op de wereld ligt 90% op Antarctica. De gemiddelde dikte van de ijskap bedraagt 2200 meter en op het dikste punt is het ijs zelfs 4776 meter dik.
Grote ijskappen trekken water aan, waardoor de zeespiegel lokaal hoger is. De ijskappen op Groenland en Antarctica bevatten het merendeel van al het zoete water op aarde. Groenland bevat genoeg ijs om de zeespiegel wereldwijd met 7 meter te laten stijgen, Antarctica heeft zelfs genoeg voor 58 meter zeespiegelstijging.
Antarctica is het gebied rond de Zuidpool, het koudste gebied op aarde. Het eiland Vostok (3420 meter) heeft een jaargemiddelde temperatuur van -55 graden en is daarmee de koudste plek op aarde. Aan de kust liggen de temperaturen in de zuidelijke winter tussen -15 en -30 graden en 's zomers tussen -5 en +5 graden.
Verschillen in zeespiegelniveau kunnen oplopen tot wel 100 meter. Als al het ijs op Groenland smelt, leidt dat tot een mondiaal gemiddelde zeespie- gelstijging van zeven meter. In Nederland zal die stijging echter maar twee meter bedragen.
Als de hele Groenlandse ijskap zou smelten, zorgt dat mondiaal voor een zeespiegelstijging van 7 meter. De komende dagen lijkt de temperatuur in Groenland weer te dalen. Het smeltseizoen eindigt doorgaans in augustus.
De Noordpool, en een groot gebied eromheen, is bedekt met ijs. Dit is echter geen landijs zoals op Antarctica en Groenland, maar zee-ijs. Dit zee-ijs is gemiddeld tussen de 1 en 4 meter dik en bestaat uit bevroren oceaanwater.
Volgens een nieuwe studie kan de Noordpool al ijsvrij zijn in de zomer in 2040, sneller dan gedacht. Ook grote delen van de Zuidpool zijn aan het afsmelten, maar veel trager en op een minder regelmatige manier.
Natuurkundigen van Arizona State University willen rond de smeltende ijskappen een netwerk van boeien met pompen aanleggen. Die moeten water onder het ijs vandaan halen en uitsproeien over de poolkappen. Zo zou de Noordpool met een soort sneeuwkanon kunstmatig kunnen worden herbevroren.
Landijs komt voor in gletsjers, in de bergen en in ijskappen. Zeeijs is te vinden rond de Noordpool en Antarctica. Een warmer klimaat leidt in het gebied van de Noordpool onherroepelijk tot het smelten van ijs, ook op zee. Rond de Zuidpool neemt de hoeveelheid zeeijs echter toe, mogelijk door het smelten van landijs.
Dit betekent dat het ijs dat in Groenland in twee dagen smelt, ons hele land onder ruim 50 cm water kan zetten.
De onderzoekers komen namelijk tot de alarmerende ontdekking dat het ijs op aarde, met name in de afgelopen drie decennia, drastisch is afgenomen. In de jaren negentig smolt er bijvoorbeeld nog zo'n 0,8 biljoen ijs per jaar weg. Maar in 2017 blijkt dit te zijn toegenomen tot zo'n 1,3 biljoen ton ijs per jaar.
Er leven geen mensen op Antarctica. Er verblijven alleen wetenschappers in speciale onderzoekstations. Bijna alle dieren leven aan de kust van Antarctica. In de rest kunnen alleen speciale bacteriën leven.
Elk jaar bezoeken bijna 40.000 reizigers Antarctica. Toch is toerisme naar het zuidpoolgebied omstreden. Tegenstanders wijzen op het gevaar dat schepen aan de grond lopen en dat ze op die manier brandstof in zee bij Antarctica terecht kan komen. Ook dreigen toeristen uitheemse planten in het gebied te introduceren.
De makkelijkste manier om in Antarctica te komen is via het zuidelijkste puntje van Argentinië: Ushuaia. Hier stap je op een cruise, zeilschip of expeditieschip die je in ongeveer twee dagen naar het vasteland van Antarctica brengt. Deze boten vertrekken dagelijks.