Deze uitroep is niet uniek voor Limburgers. Ook Brabanders hoor ik (och) germ zeggen. Etymologisch gezien vrij makkelijk te verklaren: och arme wordt och erme, en al samengetrokken krijg je dan (och) germ. Je gebruikt het dus als je medelijden hebt met iemand.
Och germ. Deze uitroep is niet uniek voor Limburgers: ook in andere gebieden beneden de rivieren gebruiken ze (och) germ. Het komt voort uit 'och arme', dat weer evolueerde tot 'och erme' en vervolgens in spreektaal werd vervormd tot 'och germ'. Je gebruikt het dus als je je medelijden wil uitspreken.
De kiem is een onderdeel van een graankorrel en bevat het nieuwe plantje in een embryonaal stadium, dat bij ontkieming van het zaad uit kan groeien tot een volwassen plant, en bevat tevens kiemolie, mineralen en vitaminen.
Ocherm! Een uitdrukking van oprechte medeleven, die blijkbaar buiten Brabant als sarcastisch en wat overdreven ervaren wordt.
Enne? Ja, dit is misschien wel het meest gebruikte woordje in Maastricht. Als iemand dit aan je vraagt, zeg je maar gewoon terug auch enne. Het betekent eigenlijk zoiets als: hoe gaat het met je en wordt vaak gebruikt om een gesprek met iemand aan te knopen.
Op straat is het vooral hallo en hoi wat de toon slaat, en uiteraard mag daarbij de hand worden opgestoken. Nemen mensen afscheid van elkaar, dan is het bekende houdoe (eventueel gevolgd door hè of war) de standaard uitdrukking.
Zund - Jammer! Onder hockey zitten - Zeg je als je op hockey zit. Ermoei - Ander woord voor armoede. Bekant - Dit betekent bijna.
goedemorgen , gounmörgen , gounmör'n, gommörgen, g'nmörgen, gommör'n, gemörge , goeden morgen! goedemorgen , goeiemèrrige , goede morgen.
Houdoe (met klemtoon op de eerste lettergreep) is een Brabants woord dat in grote delen van Noord-Brabant, het zuiden van Gelderland, Limburg en in delen van noord Antwerpen gebruikt wordt als afscheidsgroet.
De naam Prullekes Spullekes is echt Brabants, Prulleke een koosnaam voor 'meisje'.
In Limburg zeggen ze 'Haje'. Dan heb je nog doei, doeg, dag enz.
Een Brabander wordt meteen herkend door de zachte g en de afscheidsgroet houdoe. Deze kenmerken in de taal die wijzen op iemands herkomst heten sjibbolets. Ook binnen onze provincie, dus op kleinere schaal, kennen we sjibbolets. Denk jij dat je een sjibbolet uit je eigen regio kan uitspreken als geen ander?
Mijn vader, mijn moeder, mijn opa hoor je in Brabant niet veel. Ze zeggen daar: 'ons mam of ons oma'. Aangereden betekent in Brabant dat je bent vertrokken en onderweg bent naar de plaats van je bestemming. No worries, je date ligt dus niet onder een auto.
De worstenbroodjes, Bossche Bollen en eierkoeken kennen we allemaal wel.
Wat let oe? Wie het kleine niet eert is het grote niet waard.
Oké, Brabanter klinkt niet. Maar dat komt doordat we inmiddels gewend zijn aan het woord Brabander.
Het Brabantse dialectgebied komt grotendeels overeen met de Nederlandse provincie Noord-Brabant en de Belgische provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant. Ook in de Oost-Vlaamse Denderstreek echter wordt er Brabants gesproken, net als in de Limburgse streek rond Lommel en Tessenderlo.
(...) De oorspronkelijke vorm (...) is derhalve Brabanter; doch reeds vroeg (...) is, denkelijk naar analogie van Hollander enz., Brabander in gebruik gekomen, en deze vorm is tot den huidigen dag in de volkstaal van zowel Noord- als Zuid-Nederland in zwang gebleven.
"Keigezellig"
“Kei is geen woord, een kei is een steen”, aldus iedereen boven de rivieren. Kei is voor Brabanders echter wat 'vet' is voor de rest van Nederland.
Hoe komt Noord-Brabant eigenlijk zijn naam? Tot aan de 17e eeuw was de provincie een deel van het Hertogdom Brabant. Na de val van Napoleon in 1815 werd het oude Hertogdom Brabant in één staat verenigd en verdeeld in drie provinciën: Noord-Brabant, Antwerpen en Zuid-Brabant (met Brussel en Leuven).
Spulleke war, in deze zegswijze betekent war 'nietwaar'.
Doei was oorspronkelijk een dialectwoord, maar had toen nog de vorm doeg en in die vorm komt het voor in het Zaans dialect. En ik zeg dat met liefde en nadruk, want ik kom zelf uit de Zaanstreek. Doeg is dus van Zaanse oorsprong en het woord is opgestegen.
Afscheid nemen in het Vlaams
Als u het gesprek wilt verlaten, zegt u als afscheidsgroet Salut, dat “dag” betekent. Ook kunt u zeggen Tjeu, Jo, Tjo of Mazzel. Ook kunt u Tot ziens gebruiken.