Chemotherapie kan misselijkheid en braken veroorzaken, en andere symptomen die de voedselinname verstoren.Die bijwerkingen veroorzaken een tijdelijk gewichtsverlies.
Gewichtsverlies veroorzaakt door kanker bestaat uit verlies van gelijke delen vetmassa en spiermassa. 1 kg gewichtsverlies betekent bij mensen met kanker al een verlies van 0,5 kg spieren. Mensen met overgewicht hebben namelijk wel meer vetweefsel maar niet meer spierweefsel dan slanke mensen.
In tegenstelling tot afvallen bij gezonde mensen (die vet verliezen) raakt u als kankerpatiënt niet alleen vet maar ook spiermassa kwijt. Verlies van spiermassa betekent dat u verzwakt, waardoor u minder goed in staat bent de alledaagse dingen te doen. U hebt minder energie en bent sneller moe.
Door kanker verandert de stofwisseling. Dit kan de oorzaak zijn van een slechte eetlust en een vol gevoel na het eten.
Gewichtsverlies is vaak een gevolg van minder inname of opname van voeding. Het kan ook veroorzaakt worden door een toename van fysieke inspanning of door toegenomen energieverbruik.
De kooldioxide ademen we uit. De longen zijn dus ons belangrijkste orgaan bij het afvallen. Ze schatten dat een gemiddeld persoon iedere dag tenminste 200 gram koolstof uitscheidt, waarvan een derde tijdens de slaap.
Onbedoeld gewichtsverlies is een vermindering van ten minste 5 à 10% van het lichaamsgewicht in minder dan 6 maanden tijd. Dat kan verschillende oorzaken hebben, hoewel er bij een op vier geen verklaring wordt gevonden.
Veelvoorkomende lichamelijke klachten van mensen met kanker in de terminale fase zijn pijn, misselijkheid/braken, vermoeidheid, anorexie (gebrek aan eetlust) en obstipatie. Pijn komt bij 70-90 procent van de kankerpatiënten voor, anorexie bij 40-80 procent.
Mensen kunnen – vaak jarenlang – te maken krijgen met uiteenlopende gevolgen van een behandeling tegen kanker. Denk aan chronische vermoeidheid, relationele en seksuele problemen, depressie, de angst voor terugkeer van de ziekte, problemen bij de terugkeer naar werk en sociale isolatie.
Het is een gevoel van uitputting die heftiger is dan gewone vermoeidheid: Voordat u ziek werd kon u ook moe zijn, als u druk was geweest of na het sporten. Maar vermoeidheid bij kanker is anders. De vermoeidheid is er vaak of steeds.
Zware vermoeidheid is een van de meest voorkomende symptomen bij kankerpatiënten. Verschillende oorzaken spelen daarbij een rol. Daarom is ook een aangepaste behandeling nodig, die kan verschillen van patiënt tot patiënt.
Gemiddelde overleving van kanker
Van alle mensen met kanker is de overleving 1 jaar na de diagnose gemiddeld bijna 80%. Dit betekent dus dat na 1 jaar 4 van de 5 mensen in leven zijn. Bij 5 jaar na de diagnose is ongeveer 65% van de mensen met de diagnose kanker nog in leven. De overleving na 10 jaar is 59%.
Een (oncologie) diëtist kan een persoonlijk advies geven afgestemd op de klachten en mogelijkheden. Ondervoeding komt vaker voor in een vergevorderd stadium van kanker. Bij kanker in de alvleesklier, maag, slokdarm, eierstokken, longen,lever en in de mond of keel komt ondervoeding frequenter voor.
Mensen met kanker kunnen in korte tijd veel afvallen: tot wel tien kilo in een paar weken. Deze sterke vermagering wordt cachexie genoemd. Simpelweg meer eten helpt niet om weer op gewicht te komen, en is geen andere behandeling om het gewichtsverlies tegen te gaan.
Acute leukemie, long- en hersenkanker zijn de vormen waarbij patiënten de grootste kans hebben om te overlijden. Bij acute leukemie leeft 39 procent van de patiënten nog 1 jaar na de diagnose.
Kortademigheid. Vaak terugkerende longontsteking of een luchtwegontsteking die maar niet overgaat, ook niet na antibioticagebruik. Heesheid die zonder reden ontstaat en dus niet vooraf is gegaan door keelpijn of verkoudheid. Zeurende pijn in je borststreek, rug of in het gebied van je schouders.
Voorbeelden van kankers die via het bloed kunnen uitzaaien en de plaatsen waar de uitzaaiingen meestal voorkomen: borstkanker: botten, lever, longen, huid, hersenen. dikkedarmkanker: lever, buikvlies, longen. longkanker: botten, bijnieren, lever, hersenen, longen.
Kanker kan zich via een aantal wegen ook verspreiden door de rest van het lichaam. Deze verspreiding noem je ook wel uitzaaiing. Uitzaaiing gebeurt meestal via de lymfeklieren, het bloed (en de bloedvaten) en de holtes in het lichaam (bijvoorbeeld de buikholte).
Hoe lang deze palliatieve fase duurt, verschilt per persoon. Veel hangt af van hoe agressief de tumor is. Bij een tumor die snel groeit, is de levensverwachting meestal kort, vaak slechts enkele maanden. Maar bij minder agressieve tumoren, kun je met een palliatieve behandeling soms nog jaren leven.
Het lichaam verandert: de wangen vallen in, de neus wordt spits en de ogen komen dieper in hun kassen te liggen. Vochttekort leidt normaal gesproken tot dorst, maar in de stervensfase hebben mensen vaak geen of weinig dorstgevoel. Het kan prettig zijn om de lippen en de mond licht te bevochtigen.
Palliatieve terminale zorg
Deze fase begint als de arts inschat dat je nog ongeveer 3 maanden te leven heeft. De laatste fase kan in werkelijkheid ook (veel) korter of langer duren. Een team van zorgverleners en/of vrijwilligers probeert ervoor te zorgen dat je zo min mogelijk lijdt en je leven goed kunt afronden.
5 tot 6 kilo gewichtsverlies, door dieet en/of sporten, heeft een positief effect op hormonen die het risico op borstkanker na de overgang verlagen. Val je af door te sporten, dan verlies je gemiddeld méér gewicht, kom je minder snel weer aan en is het effect op deze hormonen sterker.
Voeding. De meest onschuldige oorzaak van onverklaarbaar gewichtsverlies is voeding. In de meeste gevallen weet je wel dat je anders eet dan normaal, maar dat is niet altijd het geval. We gaven al aan dat (al dan niet bewust) stoppen met suiker en zout heel wat vochtverlies met zich meebrengt.
Snel gewichtsverlies zorgt niet alleen voor verlies van vetweefsel, maar ook voor verlies van spiermassa. Dat wil je niet! Het zorgt voor minder spierkracht en dus een minder sterk lijf. En het kan je stofwisseling vertragen, omdat grotere spieren juist zorgen voor calorieverbranding.