Stress en piekeren
Er zijn veel verschillende redenen waardoor je elke ochtend te vroeg wakker kan worden. Dit kunnen zowel lichamelijke als geestelijke gezondheidsklachten zijn. Stress en piekeren kunnen bijdragen aan slapeloosheid waardoor je wel in slaap kunt vallen, maar niet kunt blijven slapen.
Door de cortisol (stresshormoon) in je lichaam zal je dus wakker worden. Als je dan rond 3-4 uur wakker wordt gaan we vaak kijken hoe laat het is. Deze lichtbron zorgt naast je alertheid dat je brein een seintje krijgt voor een nieuwe dag.
Beperk alcohol en cafeïne (of theïne) tot een minimum. Na 16 uur drinken we best geen koffie of zwarte thee meer. Alcohol zorgt ervoor dat we sneller inslapen, cafeïne daarentegen zorgt ervoor dat we minder snel in slaap vallen. Beide zorgen ervoor dat we over een ganse nacht bekeken minder diep slapen.
Zichtbare oorzaken kunnen leefgewoonten zijn. Je drinkt bijvoorbeeld regelmatig laat in de avond nog een kop koffie, je beweegt te weinig of je kijkt tot in de late uurtjes nog op je beeldscherm. Er zijn van tal van leefgewoonten die een goede slaap kunnen verstoren waardoor je wellicht ook te vroeg wakker wordt.
Ga sporten en bewegen, overdag of vroeg in de avond. Neem 's avonds geen koffie, andere drank met cafeïne en nicotine. Stop een uur voor het slapengaan met kijken naar tv, tablet, computer en smartphone. Zorg een uur voor het slapengaan voor ontspanning (korte wandeling, warm bad, ontspanningsoefeningen, muziek).
Oorzaken van het probleem te vroeg wakker worden
Soms ligt de oorzaak van het te vroeg wakker worden in eerste instantie bij een te drukke komende dag. Je gaat dan al naar bed met het gevoel dat morgen zo vol is. Door de verhoogde alertheid en je bezige brein zal je lijf de neiging hebben je al vroeg wakker te maken.
Niet diep genoeg slapen kan te maken hebben met het gebruik van bepaalde middelen, zoals alcohol of slaaptabletten. Je slaapt dan wel, maar de kwaliteit is niet optimaal. Diep kunnen slapen hangt ook samen met de opgebouwde slaapdruk.
Valeriaan: natuurlijk slaapmiddel bij onrust
De wortel van deze plant wordt binnen de kruidengeneeskunde al eeuwen gebruikt bij stress, angst, zenuwachtigheid en slaapproblemen. Valeriaan is verkrijgbaar als tablet, druppelvloeistof of los kruid.
Waar kinderen en tieners makkelijk het klokje rond slapen, worden volwassenen gemiddeld zo'n twee tot drie keer per nacht wakker. De reden hiervan is dat ons lichaam minder goed tot rust komt, waardoor we lichter slapen.
Goed ventileren, een benauwde slaapkamer werkt averechts en een frisse slaapkamer bevordert een gezonde slaap. Zorg overdag voor voldoende daglicht en verduister een slaapkamer als die juist te licht is. Ontwaakt u 's nachts meerdere keren omdat u moet plassen, probeer dan 's avonds eens minder te drinken dan anders.
Wandel naar de keuken voor een glas water, lees een 'slaapverwekkend' boek in de woonkamer of werk nog wat strijkgoed weg in de bijkeuken. Houd het wel bij rustige en 'hersenloze' activiteiten. Na een kwartiertje of 20 minuten word je vaak vanzelf moe en kun je 'opnieuw' naar bed gaan.
Ze zijn gezonder
Uit onderzoek onder 51 studenten die een week lang een eet- en slaapdagboek bijhielden, blijkt daarnaast dat mensen die vroeg opstaan vaak een lagere BMI hebben, omdat ze minder vaak het ontbijt overslaan. En hierdoor minder neiging hebben overdag of 's avonds te gaan snacken of ongezond te eten.
'Dat hangt af van twee dingen: hoeveel slaap je nodig hebt, en of je een ochtend- of een avondmens bent', zegt slaapexpert en oprichter van Shleep Els van der Helm. 'Maar vijf uur is zelfs voor een ochtendmens wel erg vroeg. Natuurlijk wakker worden, dus niet van een wekker, is het beste.
De precieze tijd hangt natuurlijk wel samen met hoe laat je op moet staan, maar met acht uur slaap kom je uit op 6.37. Voor de meeste mensen die van negen tot vijf werken een prima tijd om op te staan.
Melatonine is een lichaamseigen hormoon wat je slaap- en waakritme regelt. Door voor het slapengaan extra melatonine in te nemen, kun je beter in- en doorslapen. Van alle slaapmiddelen is melatonine het meest onschuldig.
Als je veel complexe koolhydraten binnenkrijgt, met een beetje proteïne, en was calcium, draagt eraan bij dat de hersenen kunnen ontspannen. Dit zorgt ervoor dat de stof tryptofaan het slaapverwekkende hormoon melatonine kan aanmaken. Al deze voedingsstoffen komen voor in een bordje havermoutpap.
Gemiddeld wordt de hele slaapcyclus, die ongeveer anderhalf uur duurt, zo'n 3 tot 6 keer per nacht doorlopen. De eerste 4,5 uur van je slaapcyclus is het belangrijkst. Deze periode van diepe slaap heb je nodig om overdag te kunnen functioneren, uitgaande van een normaal dag-nachtritme. Het is een absoluut minimum.
Slaaphygiëne. De perfecte nachtrust ziet er volgens wetenschappers als volgt uit: een duur van circa acht uur, een korte inslaaptijd, 20% diepe slaap, 20% REM-slaap en minder dan 5% wakker gedurende de nacht. Het is ook mogelijk om korter te slapen en evengoed die percentages van diepe- en REM-slaap te halen.
Een van de manieren om bij te dragen aan een goede diepe slaap, is niet te zwaar te tafelen en geen alcohol te drinken in de laatste uren voor het slapengaan. Een goed verduisterde omgeving speelt een belangrijke rol: de aanmaak van melatonine, het hormoon dat u slaperig maakt, wordt afgeremd door licht.
Een goede nachtrust
Je valt na een half uurtje of minder in slaap. (Maar liefst 1/3 heeft volgens het onderzoek langer nodig.) Je wordt niet vaker dan 1 keer per nacht wakker. Je ligt tijdens die ene keer niet langer dan 20 minuten wakker.
Eus van Someren, slaaponderzoeker van het Nederlands Herseninstituut legt uit aan Nemo Kennislink: 'Uitslapen heeft geen zin, het is voor je stofwisseling juist belangrijk om elke dag rond hetzelfde tijdstip op te staan. Veel mensen zijn gebrand op die acht uur slaap per nacht.
Mensen die korte nachten hebben in de week hebben er alle baat bij om in het weekend wat langer te blijven liggen. Recent Zweeds onderzoek bewijst dat bijslapen wel degelijk een gunstig effect heeft en zelfs gezondheidsrisico's, verbonden aan een slaaptekort, verkleint.
Vroeg slapen kan heel gezond zijn. Vroeg slapen zorgt voor voldoende slaap en een uitgerust gevoel in de ochtend. Echter hoeft vroeg slapen niet altijd even positief uit te pakken. Te veel slapen kan namelijk negatieve effecten hebben en het verstoren van uw slaapritme ook.