Het gebruik van je stem voorkomt dat een presentatie saai en eentonig wordt, hoe goed jouw verhaal inhoudelijk ook is. Een saaie presentatie zorgt ervoor dat het publiek afhaakt. Een gemiste kans om jouw boodschap onder de aandacht te brengen.
De aspecten van stemgebruik
Wat stemgebruik precies inhoudt is niet in één woord te vatten. Het omvat alle aspecten van gesproken taal, behalve de woorden zelf (Oomkes, 2013). Denk aan intonatie, stemvolume, articulatie, spreektempo, toonhoogte, stemkwaliteit, toevoegingen en het gebruik van stiltes.
Je stem verraadt doorgaans je gedachten en emoties. Immers: wat je voelt en denkt uit zich via je lichaamsexpressie (je houding, hoe je beweegt, je spierspanning, je gezichtsuitdrukking, wat je ogen zeggen), en dit bepaalt weer hoe je klinkt. Mensen die nerveus zijn, gaan vaak sneller en hoger praten, bijvoorbeeld.
Stemmisbruik en verkeerd stemgebruik
Stemklachten en keelklachten bij intensief stemgebruik kunnen wijzen op een verkeerd gebruik van de stem. Er ontstaan klachten als heesheid, vermoeidheid, schorheid of afonie(wegvallen van de stem).
Zangers wordt over het algemeen aangeraden veel water te drinken en uit de buurt te blijven van sigaretten, alcohol en frisdrank. Ook sterke kruiden, sambal, knoflook, menthol en suiker zijn niet erg goed voor de stem.
Stemhygiëne is de zorg voor een gezonde stem en keel. Belangrijk is om de factoren, die de stem negatief beïnvloeden, te vermijden of te verminderen. Denk hierbij aan verkeerd stemgebruik, stemmisbruik of leefgewoonten. Door deze factoren te vermijden kunnen uw klachten verminderen of zelfs verdwijnen.
Er zijn over het algemeen een aantal eigenschappen die een stem aantrekkelijk maken. Een warme klank, een laag geluid en een fijne melodie bijvoorbeeld. Een stem die blijk geeft van zelfvertrouwen, wordt door de meeste mensen als prettig ervaren.
Erfelijke aanleg
Stemmen horen zit vaak in de familie. Soms horen mensen van verschillende generaties stemmen, soms meerdere mensen van één generatie. Deze familiepatronen wijzen erop dat er waarschijnlijk erfelijke aanleg voor stemmen horen bestaat.
Er zijn verschillende oorzaken mogelijk, zoals aangeboren zwakheid van de stembanden, conditie en leeftijd, stress, emoties en hormonale veranderingen en medicijngebruik. De bouw van het strottenhoofd, de kwaliteiten van de stem en het stemgebruik zijn daarnaast bij iedereen verschillend.
Je brein bepaalt wat een normaal volume is
Dan kunnen er nog andere oorzaken zijn waarom iemand een heel harde of juist zachte stem opzet. Het kan door de cultuur komen, zegt Elizabeth Ebbink (psycholoog, operazangeres en stemcoach). Mensen in Noord-Holland praten volgens haar bijvoorbeeld vaak luider dan Brabanders.
Lichamelijke conditie kan een rol spelen bij stemproblemen. Bij vermoeidheid wordt de stem misschien niet krachtig genoeg gebruikt. Emoties kunnen ook een oorzaak van verkeerd stemgebruik zijn, bijvoorbeeld door een te hoge spierspanning. Het komt echter vaak voor dat er geen duidelijke oorzaak wordt gevonden.
Bij fluisteren komen de stembanden dichter naar elkaar toe maar ze raken elkaar niet. Dit is een onnatuurlijke manier van stemgeven. Vooral door luid en gespannen fluisteren raken de stembanden geïrriteerd, waardoor ze kunnen opzwellen en de stemkwaliteit vermindert.
Stembanden kunnen door verschillende stoffen geirriteerd raken. Zo ontneemt cafeine vocht aan de stembanden, alcohol irriteert het slijmvlies en verwijdt de bloedvaten op de stembanden en tabak laat teer op de stembanden achter. Als de stembanden geïrriteerd raken, zwellen de slijmliezen op.
Fluisteren. Vaak probeert men bij heesheid of keelpijn de stem te ontlasten door te fluisteren. Dit kost echter juist meer energie en is zeer belastend voor de stem. Fluister niet, maar ontzie uw stem door zacht te praten en uw stem zoveel mogelijk rust te geven.
De eenvoudigste manier om jouw zangstem te bepalen is het zingen van de toonladder. Zing de octaven van de toonladder van laag naar hoog. Bepaal welke lage noot je helder kunt zingen en ga dan steeds een toon hoger tot je niet verder kunt. Je weet nu wat het bereik van je stem is.
StemvermoeidheidBij stemvermoeidheid kost het spreken veel moeite en kan je last hebben van een groot aantal klachten. De meest voorkomende zijn heesheid, gebrek aan stemkracht, moeite om luid te spreken en het niet kunnen aanhouden van een bepaalde toonhoogte.
Een schorre stem ontstaat wanneer er sprake is van verminderd functioneren van de stembanden. Dit kan ontstaan door diverse oorzaken. Denk hierbij aan een infectie, blootstelling aan irriterende stoffen, verkeerd gebruik van de stem, of een verminderde lichamelijke conditie. Hierdoor kan de stem schor gaan klinken.
Cafeïne en alcohol
Als je veel koffie, zwarte thee of alcohol drinkt droogt dit het beschermende slijmvlies van je stembanden uit, waardoor je je stem sneller kwetsbaar is. Je kunt hierdoor sneller hees worden.
Honing is prima voor je stem.
Maar houd de temperatuur wel onder de 70 graden Celsius. In honing zit namelijk propolis, dat een geneeskrachtige werking zou hebben. Die werking wordt bij hoge temperatuur teniet gedaan. Water met citroen werkt zuiverend en is goed voor je stem.
Water met citroen werkt zuiverend en is goed voor je stem. Drink voldoende water, maar niet meer dan nodig is. Tabaksrook is slecht voor je stem. Vermijd ook de rook van de anderen.