De mogelijk bestaat dat de oorzaak van minder empathisch reageren een verminderde herkenning van gezichtsuitdrukking is. Zelfs een handicap om zich verbaal goed te uiten en daarmee de juiste empathische woorden te vinden, kunnen de oorzaak zijn van ogenschijnlijk minder empathisch reageren.
Er is sprake van narcistische persoonlijkheid bij een diepgaand patroon van gevoelens van grootsheid (in fantasie of gedrag), behoefte aan bewondering, en gebrek aan empathie.
Een uniek kenmerk van ons als mensen is dat we niet alleen emoties bij anderen kunnen opmerken, maar daar ook over kunnen nadenken (en er eventueel naar kunnen handelen). Iedereen heeft in principe dit empathische vermogen. Sommige mensen zijn alleen empathischer dan anderen.
Empathie en psychische stoornissen
Sommige psychologische stoornissen kunnen in verband worden gebracht met een gebrek aan empathie. Hierbij kun je denken aan een narcistische persoonlijkheidsstoornis. Deze mensen zijn vooral op zichzelf gericht en hebben geen interesse in de gevoelens en het perspectief van de ander.
Dit merk je bij te weinig empathie
Neem je beslissingen waarbij je eerder van feiten uitgaat dan van de gevoelens of reacties van anderen. Loop je risico dat je de gedachten of emoties van anderen verkeerd “leest”. Kan het moeilijk zijn om het perspectief van de ander te verwoorden.
Empathisch vermogen kun je aanleren en vergroten bij jezelf, als je er weinig van hebt. Empathisch vermogen helpt je signaleren wanneer er 'iets aan de hand' is bij iemand in je omgeving (verdriet, frustratie, boosheid, irritatie, ongemak) en kun je toepassen door op de juiste manier te reageren op zo'n situatie.
Mensen met alexithymie hebben vaak naast de bovengenoemde symptomen te lijden van chronische dysforie of uitbarstingen van schreeuwen of woede. Bij het vragen naar gevoelens kunnen de meesten zich redelijk uiten, maar lijken verward bij vragen over details.
Te empathisch, te inlevend, te invoelend of te begripvol is een valkuil. Je kunt je goed verplaatsen in de ander maar je gaat te ver. Merk je dat je soms té inlevend bent en dat je je teveel verplaatst in de gevoelens van de ander? Dat is een valkuil!
Hoewel er dus tekorten zijn op vlak van cognitieve empathie is het veel minder duidelijk in welke mate mensen met autisme ook een tekort aan affectieve empathie ervaren. Meerdere wetenschappelijke studies toonden aan dat kinderen met autisme beperkingen ervaren in cognitieve empathie, maar niet in affectieve empathie.
Mensen met een goed ontwikkeld empathisch vermogen zijn meestal goed in luisteren en in het stellen van goede vragen en kunnen de gevoelens van andere mensen goed inschatten. Tips die je kunnen helpen om deze kwaliteiten (verder) te ontwikkelen: Doe aan zelfreflectie.
Uit onderzoek blijkt dat empathisch vermogen zich al vroeg ontwikkelt. We zien kleuters die andere kleuters troosten als ze pijn hebben of verdrietig zijn. Het kind herkent een gevoel wat hij of zij zelf ook vervelend vindt. Als kinderen zelf hun emoties beter kunnen reguleren vertonen ze ook meer empathisch gedrag.
Narcisten zijn meesters in het krijgen van wat ze willen, en omdat ze geen empathie hebben, kan het ze niet schelen wat het iemand anders kost. Wat de situatie nog frustrerender maakt, is dat de narcist vaak de baas over je is, terwijl hij totaal niet geïnteresseerd blijft in de andere aspecten van je leven.
Mensen met een laag ontwikkeld EQ zijn weinig in verbinding met hun eigen gevoelens en emoties. Dit uit zich vaak in een gespannen houding en 'incongruentie'. Incongruentie houdt in dat wat iemand zegt niet overeenkomt met wat je bij iemand ziet en voelt.
Wanneer je een hoog inlevingsvermogen hebt is het gevoelloos oordelen over een ander een echte allergie voor je. Ook is een hoge mate van onverschilligheid in dit geval een echte allergie voor je. Door zelfbescherming kun je in een allergie terecht komen waardoor je overprikkeld kunt raken.
“Bij een gezond portie empathie ben je gevoelig voor de gevoelens en mening van anderen zonder dat het jou uit balans brengt. Wanneer je té empathisch bent, raakt de mening of het beeld dat een ander over jou heeft jou persoonlijk en neem je die over.
Ervaar je weinig tot geen gevoelens en/of emoties, dan is er in de meeste gevallen sprake van onderdrukking ervan. Dat kan al vanaf heel jong zijn, en is doorgaans totaal onbewust. Vrouwen hebben vaker een probleem met het toelaten van boosheid, mannen met het toelaten van verdriet.
Wat is een emotionele blokkade? Wanneer je een emotionele blokkade hebt, dan voel je dat je emotioneel niet meer goed functioneert. Het kan zijn dat je stil wordt, maar het kan ook gebeuren dat je juist heel druk bent of boos wordt. Vaak voel je het ook in je lijf.
Het gevoel van 'niet gezien worden', kan ontstaan wanneer jouw emoties of reacties worden afgewezen. Of wanneer je de verwachting hebt afgewezen te gaan worden. Dit kan leiden tot het gevoel dat je er niet mag zijn en het gevoel dat je tekortschiet. Vaak is dit te herleiden naar eerdere situaties waarin dit gevoeld is.
Voor een deel zullen verschillen in empathie zeker erfelijk bepaald zijn. Maar ingrijpende traumatische gebeurtenissen en je hechtingsstijl (hoe je moeder in het algemeen reageerde als je als kind huilde) kunnen daarbij zeker een rol spelen.
EMPATHIE KUN JE NIET AANLEREN, HET IS AANGEBOREN. Ja, je hebt de basisvereisten. Maar niet iedereen ontwikkelt zich in dezelfde mate. Opvoeding speelt een rol.
Een gebrek aan empathisch vermogen betekent niet dat iemand zich niet probeert te verplaatsen in een ander. Het betekent dat hij of zij niet aanvoelt wat er precies in de ander omgaat en vervolgens zijn of haar eigen gevoelens in die ander veronderstelt.