In veel gevallen hebben mensen last van meerdere persoonlijkheidsstoornissen tegelijkertijd. Naast deze algemene problemen op het vlak van cognities, gevoelens, interpersoonlijk functioneren en impulsbeheersing, zijn er vaak bijkomende klachten, zoals angsten, depressie, verslaving en eetproblemen.
Wat is een dissociatieve persoonlijkheidsstoornis? Iemand met een dissociatieve identiteitsstoornis (DIS) heeft meerdere persoonlijkheden. De klachten kunnen per persoonlijkheidstoestand verschillen. Bij iedere persoonlijkheid hoort ander gedrag en soms ook stemgeluid, smaak of stijl.
Een dissociatieve identiteitsstoornis (DIS) is een stoornis waarbij twee of meer persoonlijkheden ervaart die elkaar afwisselen. Niet alle artsen en wetenschappers zijn het eens over het bestaan van DIS, omdat dit vrij lastig is aan te tonen en de symptomen overeenkomen met andere psychische aandoeningen.
Het aantal persoonlijkheden - ook wel alters genoemd - varieert volgens Kluft van twee tot zelfs duizend. Voor zover nu bekend, is dit aantal onder andere afhankelijk van het geslacht en de nationaliteit van de patiënt.
De meest voorkomende persoonlijkheidsstoornissen zijn de borderline-, vermijdende- en andere gespecificeerde persoonlijkheidsstoornis.
1 van de 3 mensen met een persoonlijkheidsstoornis herstelt volledig. Met 1 van de 3 mensen met een persoonlijkheidsstoornis gaat het na verloop van tijd veel beter. 1 van de 3 mensen met een persoonlijkheidsstoornis blijft veel problemen houden.
Iemand is bijvoorbeeld extreem gevoelig voor kritiek, heeft heel erge bindingsangst of verlatingsangst, doet dingen zonder na te denken, is erg afhankelijk, perfectionistisch of verlegen. Hierdoor krijgt iemand verschillende problemen in zijn/haar leven: thuis, op school en/of op het werk.
Er bestaat een onderscheid tussen karakter en persoonlijkheid. Je karakter is aangeboren en is in de kern niet te veranderen. Iemand die van nature extravert is kan geen introvert iemand worden. Iemand die vanaf de geboorte temperamentvol is zal dit zijn hele verdere leven zijn.
Trauma's verwerken
De theorie is dat dit gebeurt om een ernstig trauma te verwerken. Om in het dagelijks leven normaal te kunnen functioneren, ontwikkelen deze patiënten een tweede, 'sterke' persoonlijkheid die wel afstand kan nemen van het trauma, of zelfs meerdere met ieder hun eigen karakter.
Kenmerkend voor alle dissociatieve stoornissen is dat de (emotionele) verbinding met een ander vaak erg wisselend is en/of soms afwezig. En dat er vaak sprake is van traumatische ervaringen, waardoor iemand zich vaak angstig, verward, boos of gevoelloos voelt.
Geheugenverlies, de persoon is stukken verleden kwijt. Daarnaast kan hij zich dingen die hij net heeft gedaan soms niet meer herinneren. Depersonalisatie, het gevoel van een afstand naar zichzelf te kijken, buiten zichzelf en als robot te leven, dingen te doen zonder daar een gevoel bij te hebben.
Borderline symptomen zijn impulsiviteit en emotionele instabiliteit. Borderline cliënten of mensen met borderline trekken gedragen zich erg impulsief en kunnen de gevolgen van deze impulsieve daden niet overzien.
Wat is dissociatie? In het kort: Dissociatie is een beschermingsmechanisme dat je in staat stelt om nare ervaringen en de herinneringen daaraan te ontlopen. Bij dissociatie zijn bepaalde functies in de hersenen verstoord, zoals het bewustzijn, geheugen of de waarneming van de omgeving.
Wat is Borderline? Wanneer je een borderline persoonlijkheidsstoornis hebt, voel je je vaak niet in balans, maar erg instabiel en kan je (ook voor jezelf) soms onvoorspelbaar reageren. Je voelt je vaak snel afgewezen en bent bang om door mensen die belangrijk voor jou zijn in de steek gelaten te worden.
DIS: Dissociatieve Identiteitsstoornis. DIS ontstaat onder andere als gevolg van vroegkinderlijk trauma (Reinders & Veldman, 2021). Als een kind DIS heeft, lijkt het of er meerdere persoonlijkheden zijn. Die persoonlijkheden hebben een eigen waarneming, denken op hun eigen manier over de omgeving en zichzelf.
De meeste wetenschappelijke literatuur benadert het vraagstuk functioneren in het werk bij mensen met een persoonlijkheidsstoornis grotendeels vanuit symptomen en ziekte. Het is wenselijk dat we ons ten aanzien van rehabilitatie meer gaan richten op het vergroten van het vertrouwen en eigen regie.
Mensen met een persoonlijkheidsstoornis hebben veelal problemen op het gebied van: identiteit (zelfbeeld);zelfsturing (het behalen van persoonlijke doelen);en/of verbondenheid en intimiteit (intermenselijke relaties).
Het ontstaan van een persoonlijkheidsstoornis heeft te maken met erfelijkheid, aanleg en omgevingsfactoren. Je aanleg en wat je leert van anderen bepaalt namelijk hoe je omgaat met je gevoelens en emoties. Dit heeft weer invloed op hoe jij met bepaalde situaties omgaat.
Uit onderzoek is gebleken dat de helft van ons karakter genetisch bepaald is (en dus wordt overgedragen door onze ouders), terwijl we de andere helft ontwikkelen terwijl we opgroeien. Als het om een jonge baby gaat, speelt erfelijkheid een belangrijkere rol.
De conclusie is dat je aan de karakter-kant van je persoonlijkheid eigenlijk niets kunt veranderen. Je bent wie je bent. Maar het is wellicht goed nieuws om te ontdekken dat je aan de “Tussen”-eigenschappen wél iets kunt veranderen. En dat je op die manier ook weer invloed uitoefent op je identiteit.
Iemands persoonlijkheid is een unieke combinatie van aangeboren en aangeleerde eigenschappen en onze waarneming en interpretatie daarvan. Identiteit wordt grotendeels bepaald door onze relatie met anderen. Heel simpel gezegd is persoonlijkheid wie we van binnen zijn en identiteit wie we van buiten zijn.
Het komt voor dat een persoonlijkheidsstoornis pas op latere leeftijd naar voren komt. Een oorzaak hiervoor kan zijn dat je moeite hebt met (onverwachte) veranderingen in jouw leven.
Alleen een deskundige, zoals een psychiater, kan vaststellen of u een persoonlijkheidsstoornis heeft. Deze doet daar eerst onderzoek naar bij u. Hij onderzoekt hoe u over zichzelf denkt en hoe anderen over u denken.
Bovendien is het beloop, wanneer geen behandeling plaatsvindt, bij de meeste persoonlijkheidsstoornissen chronisch.