De neanderthalers leefden honderdduizenden jaren lang in Europa en Azië. Toch bleef hun populatie klein: waarschijnlijk bestond die altijd uit slechts een paar duizend individuen. Ongeveer 40.000 jaar geleden raakte de soort uitgestorven.
Dankzij het werk van paleogeneticus Svante Pääbo weten we dat gemiddeld twee procent van ons DNA afkomstig is van neanderthalers. Vandaag wint hij de Nobelprijs voor Geneeskunde. Eos sprak met hem in 2014: 'Mogelijk hebben wij onze neiging tot zwaarlijvigheid geërfd van de neanderthaler'.
Neanderthalers waren anatomisch duidelijk te onderscheiden van de moderne mens door de langwerpige vorm van hun schedel, hun zware wenkbrauwboog (de torus supraorbitalis, een benen rand die de bovenste oogkassen omspant), hun grote neus en terugwijkende kin.
Meer dan 300.000 jaar geleden verscheen de Neanderthaler, Homo neanderthalensis, de eerste mensachtige die we ook uit Nederland kennen. Hij ontwikkelde zich in Eurazië uit de Homo heidelbergenis. Omstreeks dezelfde tijd ontstond in Afrika Homo sapiens (anatomisch moderne mens).
Het voor de kust van Zeeland opgeviste Neanderthalerfossiel. Ook de Nederlandse Neanderthaler is meteen te herkennen aan zijn opvallende wenkbrauwboog, een botrichel boven de oogkas. Het gevonden schedelstuk is precies het deel dat je moet hebben om zeker te weten dat je met een Neanderthaler te maken hebt.
Grote prooien
Maar de neanderthaler voedde zich in hoofdzaak met grotere planteneters, zoals de mammoet en de wolharige neushoorn. Studies van de aminozuren in de beenderen leverden daarnaast het bewijs dat hun dieet voor 20 procent bestond uit planten.
Neanderthalers aten naast vlees en vruchten ook plantaardig voedsel, zo blijkt uit nieuw onderzoek. Onderzoekers hebben geprobeerd het recept te achterhalen van de oudste etensresten ter wereld. Die werden gevonden in een grot in het noorden van Irak.
Het 'Project Genetische Genealogie in Nederland' heeft onder andere aangetoond dat pakweg de helft van de Nederlanders behoort tot haplogroep R1b, ruim dertig procent tot haplogroep I en dat de rest uiteenvalt in nog zeven haplogroepen.
De gemiddelde Nederlander wordt 82 jaar oud. Neanderthalers waren al blij als ze de dertig haalden. Een enkeling haalde de veertig, maar dat waren uitzonderingen.
In de middeleeuwen zagen we een lichte verbetering van de levensverwachting, hoewel deze nog steeds laag was in vergelijking met de moderne tijd. Gemiddeld werden mensen in deze periode tussen de 30 en 40 jaar oud, met uitschieters die 60 jaar of ouder werden.
Onze voorouders zijn allemaal uitgestorven. Ooit waren er veel verschillende mensachtigen, zoals de Homo erectus, de Homo naledi en de Homo neanderthalensis. Nu is de moderne mens, de Homo sapiens, de enige nog levende mensensoort. Onze oervoorvader van al het leven op aarde was een eencellige en wordt LUCA genoemd.
“Mensen die op het euraziatische continent wonen, hebben gemiddeld 2,5 procent neanderthaler-DNA in zich. Dat komt omdat de Homo sapiëns ongeveer zestigduizend jaar geleden in het Midden-Oosten in contact is gekomen met de neanderthaler.Die hebben zich vervolgens samen voortgeplant.
Neanderthaler (Homo neanderthalensis) is een uitgestorven mensensoort, die zich in een periode van honderdduizenden jaren geleidelijk aan ontwikkelde uit Homo heidelbergensis. De Neanderthaler is een Europese mensensoort die hier voorkwam tussen 180000 en 30000 jaar geleden.
Als je je afvraagt hoe een menselijk lichaam zo'n 8,8 meter aan darmstelsel kan bevatten, stel je je dan eens voor hoeveel kilometer we aan DNA-strengen bij ons hebben (65,4 miljard kilometer).
Het oudste menselijke DNA is ongeveer veertigduizend jaar oud.
De onbekende mensensoort werd in 1864 door de Ierse geoloog William King Homo neanderthalensis genoemd. De soort is vernoemd naar het dal waar de botten zijn gevonden: het Neandertal.
Okinawa in Japan, Ikaria in Griekenland, Ogliastra in Sardinië, Loma Linda in Californië en het Nicoya-schiereiland in Costa Rica zijn de vijf plekken op aarde waar de meeste inwoners van 100 jaar of ouder gezond en wel door het leven gaan.
Kindersterfte, dijkdoorbraken, hongersnoden, stadsbranden, dodelijke ziekten, plunderende landsheren of grootschaliger oorlogsgeweld beheersten het dagelijks leven.
De kans om de 100 te halen wordt ook steeds groter, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het aantal mensen dat zijn of haar honderdste verjaardag viert is flink gestegen. In 1956 werden gemiddeld 4 van elke 1000 mannen honderd jaar oud. 12 vrouwen wisten toen die leeftijd al te halen.
Als je dezelfde vader of moeder hebt, zijn je broers en zussen je biologische familie. Een groot deel van het DNA is bij iedereen hetzelfde. Maar sommige stukken DNA verschillen per persoon. Iedereen heeft zijn of haar eigen varianten in het DNA en daardoor een eigen 'DNA-profiel'.
Je kunt via internet een DNA-onderzoek aanvragen, om je geografische herkomst te achterhalen. In zo'n onderzoek duiken soms ook onverwachte verwanten op, verre familie die je eerder niet kende. Met een stamboomonderzoek kun je uitzoeken op welke manier jullie familie zijn.
560 miljoen jaar oud fossiel, genoemd naar David Attenborough, is oudste bekende roofdier. De moleculen bevatten duidelijke 'handtekeningen' die de onderzoekers hielpen te achterhalen wat de dieren gegeten hadden in de aanloop naar hun dood.
Ze hadden veel gelijkenissen met de moderne mens. Zo konden Neanderthalers waarschijnlijk al met een eigen taal met elkaar praten en communiceren. De stembanden en oorbotjes van Neanderthalers wijzen er namelijk op dat hun fysiologie al geschikt was om een taal te spreken en te verstaan.
De neanderthalers leefden net als de homo sapiens in kleine, rondtrekkende groepjes van jagers en verzamelaars, die konden verdwijnen door ziekte, rampspoed of magere jaren. De groepjes neanderthalers raakten in de minderheid en zouden geleidelijk zijn vervangen door homo sapiens, die binnendruppelden vanuit Afrika.