De grote teen is een belangrijk deel van ons lijf. We wikkelen de voet ermee af, waardoor wee kunnen lopen. Hij zorgt voor het evenwicht. Zonder grote teen is het lopen moeilijk.
Een amputatie is ingrijpend. In sommige gevallen is het echter de enige oplossing. Het amputeren van een teen kan nodig zijn bij een ernstige wond die waarschijnlijk niet zelf meer kan genezen of die erg veel pijn doet. De wond kan gaan infecteren en dat kan tot bloedvergiftiging leiden.
Functie. De tenen spelen bij de mens een belangrijke rol bij het lopen. Vlak voordat een mens zijn voet optilt bij het lopen, steunt hij op zijn tenen. Tenen corrigeren tevens het evenwicht bij het lopen.
Het is in bijna alle gevallen beter om de kleine teen niet te amputeren. Als de kleine teen namelijk wel geamputeerd zou worden, ontstaat een zogenaamde 'schouder' aan de buitenkant van de voet (zie onderstaande foto's).
De bij de amputatie doorgesneden zenuwen blijven prikkels doorgeven naar de hersenen alsof het geamputeerde lichaamsdeel er nog is. Het geamputeerde lichaamsdeel kan vreemd aanvoelen of pijn doen.
Hoe lang de revalidatie duurt verschilt per persoon. Dit hangt bijvoorbeeld af van hoe de wond van de stomp geneest, uw conditie en de hoe snel u leert omgaan met uw stomp, prothese of andere hulpmiddelen.
Een goede functie van onze grote teen is van groot belang tijdens wandelen en hardlopen. Het grote teengewricht dient voldoende beweeglijkheid te hebben om normaal te kunnen afwikkelen.
Zoogdieren hebben vaak vijf tenen en vijf vingers. Ze stammen af van de eerste gewervelde dieren die aan land gingen. Deze alleroudste amfibieën leken op grote salamanders. Ze hadden vijf tot acht tenen per voet.
Met zowel klauw- als hamertenen worden tenen bedoeld waarbij het eerste kootje gestrekt is en naar boven wijst. Als het eindkootje gestrekt staat, is het een hamerteen. Is het eindkootje gebogen, dan noemen we dit een klauwteen. Vaak gaan deze vormen echter in elkaar over.
Als u weet welke factoren bij u de pijn beïnvloeden, kunt u hier rekening mee houden. Vlak na de amputatie komt fantoompijn heel veel voor. Meestal vermindert de fantoompijn in de loop van een jaar. Bij ongeveer één op de tien geamputeerden blijft de fantoompijn echter langer bestaan en soms zelfs altijd.
Ellen Busschots: 'In je tenen zitten, net als in je vingers, veel zenuwuiteinden. Dat maakt ze heel gevoelig. De bovenkant van je teen wordt beschermd door je teennagel. Maar aan de punt van je teen zijn er geen vetkussens of spieren die de schok kunnen opvangen, er zit alleen een dunne laag huid tegen het bot.
Vaak zult u de eerste tijd na de ingreep last houden van pijn. U mag pijnstilling innemen volgens afspraak. Als u eenmaal thuis bent, is het voor uw herstel van belang dat u actief blijft, maar uzelf niet overbelast. Het is daarom belangrijk om goed te luisteren naar de signalen die uw lichaam geeft.
Wij lopen vaker op onze tenen dan wij ons realiseren
Veel van ons moeten vaker op hun tenen lopen dan zij zich wellicht realiseren. Met “op je tenen lopen”, bedoelen wij: structureel het maximale van jezelf vragen. Terwijl je gevoel je blijft vertellen dat dit waarschijnlijk nog steeds niet genoeg is.
De voetspieren
Denk aan het bewegen van je tenen tijdens het gas geven in de auto, op je tenen kunnen staan, en het naar je toe trekken van je voet. Veel van de voetspieren komen vanuit het onderbeen (oorsprong/origo) en hechten zich aan de voet of in de tenen.
De teenstrekkers kunnen verdeeld worden in twee spieren, één voor de grote teen en één voor de overige vier kleine tenen. Deze twee spieren hebben als functie de tenen te laten strekken. De spier die de grote teen laat strekken wordt ook wel m.
Tijdens de operatie wordt de teen rechtgezet. De orthopedisch chirurg maakt een snee aan de bovenkant van de teen en verwijdert een stukje bot. Daardoor wordt de teen iets korter en rechter. Soms is het ook nodig om de pees die over te teen loopt, wat te verlengen omdat deze te strak staat.
Polydactylie is een relatief vaak voorkomende aangeboren afwijking (enkele per duizend, aanzienlijk meer als ook heel lichte graden worden meegeteld). Dergelijke extra vingers zijn zelden geheel functioneel; het gaat meestal om een klein aanhangend stukje weefsel waar soms wel, soms geen botjes in zitten.
Heten die tenen misschien wijsteen, middelteen en ringteen? Nee, dat soort namen voor de middelste drie tenen aan je voeten bestaat niet in het Nederlands. Artsen en wetenschappers gebruiken er de Latijnse benamingen voor. Hierbij heet de grote teen Digit I Pedis, de teen daarnaast Digit II Pedis, enzovoort.
Een jubelteen of hallux limitus is letterlijk een beperkte grote teen. De mate waarin de grote kan bewegen wordt uitgedrukt in twee termen: hallux limitus en hallux rigidus. Bij een jubelteen staat het laatste kootje van de grote teen omhoog.
Bij Hallux Rigidus (bij beginnende klachten soms ook Hallux Limitus genoemd) is de grote teen stijf doordat de gewrichten tussen de botjes van de teen versleten raken. De teen staat recht vooruit, en kan moeilijk op en neer bewegen. Daardoor kan de teen niet meer goed afwikkelen.
Wanneer de meeste zwelling uit de stomp is verdwenen (na enkele weken), bekijkt de revalidatiearts de mogelijkheid van een ZIP. Dit is een tijdelijke prothese waarmee de knie weer kan buigen. Deze ZIP kan soms tot een half jaar na de operatie worden gebruikt.
Het amputeren van een onderbeen is ingrijpend. In 90 procent van de gevallen is amputatie nodig vanwege problemen met de bloedvaten. De andere 10 procent komt door een ongeluk, na een infectie, een tumor, een verbranding of bevriezing. U ligt 7 tot 10 dagen in het ziekenhuis.
Zeker in het begin, net na uw amputatie, kan ontkenning een grote rol spelen. In de periode dat het tot u door begint te dringen dat uw amputatie definitief is, kan het zijn dat u zich extra moe voelt. U heeft dan veel behoefte aan slaap en u kunt het besef van tijd kwijt zijn.
De orthopedisch chirurg is meestal voor de amputatie al betrokken bij uw behandeling. Als een amputatie onvermijdbaar is, voert de orthopedisch chirurg deze bij u uit. De orthopedisch chirurg is eindverantwoordelijk voor de gehele zorg tijdens de operatie.