Een chronisch slaaptekort kan op den duur leiden tot de dood. Slaaptekort is niet meteen schadelijk, maar wanneer je lang genoeg niet of zeer weinig slaapt kan dit verstrekkende gevolgen hebben met uiteindelijk de dood tot gevolg.
Hoe lang kunnen we zonder slaap? Het wetenschappelijk gedocumenteerde record is 11 dagen 25 minuten. Dit record van iemand zonder slaap staat op naam van Randy Gardner. In 1964 verbleef Gardner, een middelbare scholier in San Diego, Californië, 264,4 uur (11 dagen 25 minuten) wakker.
Naast de hallucinaties, die op zich al erg genoeg zijn, kun je na 72 uur zonder slaap ook nog andere effecten verwachten. Je concentratie zal verdwijnen, net zoals je motivatie om ook maar de kleinste taken uit te voeren.
Slecht slapen wordt in verband gebracht met aandoeningen als een burn-out, depressie, dementie en overige hersenschade, overgewicht en hartklachten. Toch behoorlijk ernstige gezondheidsproblemen, die amper onderdoen voor de gevolgen van roken. “De impact van slaaptekort kan dus enorm zijn.
Algehele slapte is het gevolg. Ook het afweerapparaat werkt er minder goed door, zodat ziekteverwekkers harder kunnen toeslaan. Los daarvan krijgen slapeloze hersenen geen gelegenheid om zich te herstellen, waardoor ze met de dag slechter functioneren. Zo laat de oog-handcoördinatie het geleidelijk afweten.
Emeritus hoogleraar in psychofysiologie aan de Universiteit van Amsterdam Gerard Kerkhof vertelde aan de Volkskrant dat het daarom zeker nuttig om even te slapen, ook al is het maar een paar uur. Bij voorkeur tussen acht en tien uur in de avond.
De extra uren die je creëert door 's nachts hooguit 3 à 4 uur te slapen zijn extra waardevol. Het is namelijk geen lastige opgave om deze tijd nuttig te besteden. Omdat je veel vroeger dan normaal bent opgestaan en haast als enige wakker bent, kun je volledig ongestoord je gang gaan.
Lichamelijke gevolgen
De gevolgen van een nacht niet slapen op het lichamelijke niveau zijn erg afhankelijk van je bezigheden gedurende de nacht. Als je veel gestaan of gedanst hebt dan zul je vermoeidheid voelen in je benen en rug. Zitten kan spanningen veroorzaken in de rug, schouders en nek.
U voelt zich moe, kunt zich minder concentreren of bent wat prikkelbaar. Maar als het slaapgebrek langer aanhoudt, bouwt u een slaapschuld op. Dat resulteert in een chronisch slaaptekort. Dat is moeilijk te herstellen, maar moet wel ernstig genomen worden.
Slecht slapen (slapeloosheid) is bijvoorbeeld slecht inslapen, lang wakker liggen, te vaak of te vroeg wakker worden. Daardoor bent u overdag moe, slaperig en/of prikkelbaar. gewoontes, zoals koffie drinken of op uw smartphone kijken voordat u naar bed gaat.
Volgens de hoogleraar zijn de uren tussen acht en tien in de avond het beste moment. 'Wanneer je twee uur slaapt zit je op het juiste moment van het circadiane ritme. In de eerste periode van dat ritme kom je in een diepe slaap terecht, en daarin breek je adenosine het snelst af.
Het maximum ligt vermoedelijk ergens tussen de 20 en 23 uur. Dan word je onvermijdelijk wakker omdat je dorst hebt of moet plassen. Dat zijn in elk geval de recordtijden die mensen zelf rapporteren na een aantal nachten doorhalen.
Een middagdutje wordt niet voor niets een powernap genoemd. Twintig minuten is al genoeg om even bij te tanken en je minder slaperig te voelen. Na zo'n dutje kun je er weer fris tegenaan. Je bestrijdt hiermee niet alleen je vermoeidheid: je zorgt zo ook dat je je mentaal beter voelt.
Zelf wakker blijven
Na 48 uur nog wakker blijven is bijna onmogelijk voor je lichaam. Je hebt dan last van microslaapjes, waarbij je enkele seconden slaapt (met je ogen open!) zonder dat je het doorhebt. Maar goed ook dat je lichaam het niet lang volhoudt, want gezond is het niet.
Uit nieuw wetenschappelijk onderzoek onder 38.000 volwassenen blijkt dat volwassenen die dagelijks vijf uur of minder slapen een grotere kans lopen op een vroegtijdige dood dan mensen die iedere nacht minstens zes à zeven uur slapen. Wat er zo schadelijk is aan korte nachten, maakt het onderzoek niet duidelijk.
Hoeveel uur slaap een volwassenen nodig heeft: 7-9 uur
Een volwassenen heeft minimaal 7 tot 9 uur slaap per nacht nodig. Naarmate je ouder wordt neemt de kwaliteit van je slaap af. Volwassenen brengen minder uren in diepe slaap door en worden 's nachts sneller wakker.
Hoeveel keer zo'n slaapcyclus zich herhaalt, bepaalt of je een kort- of langslaper bent. Mensen die weinig slaap nodig hebben, bereiken 's nachts zo'n vier keer het stadium van een diepe slaap. Zij hebben doorgaans genoeg aan 4 tot 6 uur slaap per nacht.
Conclusie: er is geen manier om je lichaam te trainen met minder slaap toe te kunnen. Als je hebt bepaald hoeveel nachtrust je nodig hebt, probeer je daar dan aan te houden.
Kun je überhaupt bijslapen? Ja, maar een wijdverbreid misverstand is dat je de volgende nacht dan maar wat 'extra' moet slapen. Of dat je een en ander wel oplost met wat cafeïne of wat extra daglicht. Dit werkt slechts als een pleister op de wond.
Voor mensen met chronische slaapproblemen is het normaal om te moe te zijn om te slapen. Op zo'n moment heeft het lichaam enorm veel achterstallig werk te doen en is de geest overprikkeld. Je hebt dan dringend rust nodig maar kunt niet genoeg ontspannen om in slaap te vallen.
Slimme en succesvolle mensen zweren erbij: weinig slaap. Bill Clinton, Winston Churchill en Albert Einstein sliepen allemaal minder dan vijf uur per nacht.
Als je slaap over de dag verdeelt, ben je minder uren achter elkaar wakker en kun je dus langer je aandacht op iets houden, bijvoorbeeld huiswerk. Ook slaap je minder uren, waardoor je meer uren overhoudt per dag. Je kunt dus meer uit een dag halen dan wanneer je gemiddeld 8 uur slaapt 's nachts.
De meeste deskundigen raden een slaaptijd tussen 7 en 9 uur per nacht aan. Sommige mensen voelen zich na 7 uur al uitgeslapen, andere hebben wat meer nodig. Langer dan 9 uur slapen per nacht wordt door de wetenschap en slaapexperts beschouwd als te veel voor een volwassene.
Het antwoord is dat je slaap nauwelijks kan inhalen. Uit onderzoek komt naar voren dat je lichaam aan een derde van de gemiste slaaptijd genoeg heeft om weer in evenwicht te komen. De slaapkwaliteit is na een slechte nacht namelijk beter. Je slaapt dieper en je herstelt sneller.