De zon straalt ultraviolet licht (UV) uit. Dat licht kunnen we niet zien, maar wel voelen. Door veel UV kan de huid rood kleuren of verbranden.
Licht bestaat uit een spectrum van kleuren en zichtbaar licht, voor mensen zichtbaar, loopt van rood tot violet. Voorbij het violet liggen de ultraviolette golflengten, en het is bekend dat veel dieren, zoals sommige insecten, vogels, vissen, amfibieën, reptielen en een handvol zoogdieren, ultraviolet kunnen zien.
De atmosfeer laat, naast het zichtbare licht, ook een deel van het ultraviolet door dat afkomstig is van de zon. Weliswaar zijn de lichtgevoelige cellen in het netvlies van het menselijk oog gevoelig voor deze straling, maar de ooglens laat het niet door en beschermt daardoor het netvlies.
Rendieren
Rendieren gebruiken UV-straling om snel een ijsbeer te kunnen onderscheiden van de sneeuw.
UV straling stimuleert pigmentvormende cellen (melanocyten) in de huid tot het vormen van pigmenten. Dit pigment beschermt de onderliggende cellen tegen UV. De combinatie van verdikking van de huid en de vorming van pigment is onze natuurlijke bescherming tegen de inwerking van UV straling.
“De schadelijke UV-straling wordt gereflecteerd door onder andere zand, zee, sneeuw en water. Schadelijke UV-straling kan ook door glas gaan. Daardoor kan je huid nog steeds schade oplopen als je in de schaduw of onder een parasol zit.
Bruin word je vooral van uv-straling tussen 2900 en 3050 ångström. Normaal glas laat geen stralen door onder 3000 ångström en zal je dus beschermen tegen verbranding. Echter nooit helemaal. Wie lang genoeg achter glas bruint, krijgt wel degelijk een kleurtje.
Uv-licht heeft een golflengte die tussen de 10 en 400 nanometer ligt. Veel dieren kunnen uv-licht echter wel zien. Dit geldt bijvoorbeeld voor verschillende geleedpotigen, zoogdieren, vogels, vissen, amfibieën en reptielen.
In de groef tussen hun ogen en neus zit een extra 'oog' dat infrarood licht kan waarnemen. Muggen en bedwantsen leven van bloed van bijvoorbeeld mensen. Doordat ze infrarood kunnen zien, zien ze heel makkelijk warmbloedige dieren, zoals zoogdieren en vogels.
Hoewel UVB-stralen door glas worden geblokkeerd, houdt glas de schadelijke UVA-stralen niet tegen. 50% van deze straling komt door glas heen. Zowel op kantoor, in huis als in de auto kan de huid daardoor beschadigd raken.
Infrarode warmtestraling heeft geen schadelijke UV-straling. Hoe langer de golven zijn, hoe lager de stralingsenergie is. De infrarood c-straling verwarmt de huid en dringt slecht 0,3 millimeter diep in de huid. De korte golf ultraviolette straling gaat daarentegen letterlijk onder de huid.
Bij zonkracht 7 kan een onbeschermde huid al in tien tot vijftien minuten flink verbranden. Bij een uv-index van 5 tot 6 gebeurt dat na ongeveer vijftien tot vijfentwintig minuten. En zelfs bij een zonkracht van 'slechts' 3 is er soms maar een half uurtje nodig om te verbranden.
Nieuw onderzoek toont aan dat katten en honden in staat zijn om ultraviolet licht te zien. Een uitzonderlijke eigenschap voor zoogdieren. Daarmee lijken ze de wereld anders te zien dan mensen. Licht bestaat uit een spectrum aan kleuren.
De ozonlaag op grote hoogte in de atmosfeer beschermt het aardoppervlak tegen UV. De verwachte hoeveelheid UV wordt uitgedrukt in de zonkracht, een UV-index die in ons land kan variëren van 1, zeer weinig, tot 8 voor de maximale hoeveelheid UV-zonlicht.
De vos die zich in onze streken laat zien (vulpes vulpes) herken je in één oogopslag aan zijn roodbruine tot soms feloranje vacht – en het witte puntje aan zijn staart. En dat terwijl zijn neven en nichten in andere uithoeken van de wereld met hun subtieler gekleurde haren net opgaan in de omgeving.
Dieren die het allerbeste kunnen zien dat zijn de uilen. Ze kunnen net zo scherp zien als roofvogels. Dat kunnen ze bovendien ook 's nachts. Alleen uilen kunnen niet met hun ogen draaien.
We nemen deze kleur waar omdat deze onze kegeltjes voor rood en blauw tegelijk prikkelt. Doordat vogels vier soorten kegeltjes hebben, kunnen zij in theorie een veel groter scala aan kleuren onderscheiden, inclusief die in het ultraviolet-spectrum, met kleuren als UV-groen en UV-rood.
De Mantis-garnalen zouden de meest complexe ogen in het dierenrijk hebben. De zogenaamde reuzegarnalen zijn in staat kleuren uit het ultraviolet tot het infrarood te onderscheiden, evenals het opsporen van andere subtiele verschillen in licht.
Zeezoogdieren zoals zeehonden, dolfijnen en walvissen, zien nóg minder kleuren. Die arme stakkers hebben doorheen de evolutie slechts één kegeltje overgehouden. Ze kunnen geen enkele kleur onderscheiden en zien alles in vijftig tinten grijs.
Reacties. Ook van de avondzon word je wel degelijk bruin. Alleen het gaat langzamer dan wanneer de zon hoog aan de hemel staat. De verklaring hiervoor is: De zon zendt over een zeer groot golflengtengebied straling uit.
Wanneer je veel in de zon komt, worden er meer en grotere melanoyten gemaakt en komen ze, als een soort verdedigingsleger, naar de oppervlakte van de huid. Omdat de pigmentkorrels bruin gekleurd zijn, krijgt je huid een bruine kleur.
Het beste antwoord. Jazeker, maar ook rood want ultraviolet licht dringt iets door in water; dus ook onder water kan men verbranden.
'Veel mensen denken dat een zongebruinde huid geen kwaad kan en het zelfs gezond is. Een beetje verkleuring beschermt inderdaad maar vergis je niet: Een door de zon(nebank) gebruinde huid is een DNA -beschadigde huid, veroorzaakt door UV-straling.