Bij gewone huid moet je al voorzichtig zijn met te veel zon, maar het advies voor littekens is om de zon zoveel mogelijk te mijden. Littekens zorgen er namelijk voor dat je huid gevoeliger is, en dus sneller beschadigd raakt. Het is dus goed om niet met je litteken in de zon te komen.
Zowel in de literatuur als in de praktijk is het advies om wonden niet bloot te stellen aan uv-licht in de genezingsperiode, vanwege de kans op huidkanker, vertraagde wondgenezing of littekenvorming en hyperpigmentatie (Wiemer 1983, Rennekampff 2010, Due 2007).
Omdat een litteken een plek is waar de huid nog aan het herstellen is, is de huid minder beschermd tegen de zon op deze plek. Voornamelijk littekens die nog rood of roze zijn, verbranden sneller. Verbranding zal geen gevolgen hebben voor het herstel van een litteken, maar de kans is groot dat u pigmentvorming krijgt.
Wanneer mag een litteken weer in de zon? Na een maand, of wanneer je litteken lichtroze en nauwelijks zichtbaar is, kun je er weer voorzichtig mee in de zon. Gebruik hoe dan ook altijd zonnebrand met minimaal factor 30, zoals de ALHYDRAN SPF 30. Na 1 tot 2 jaar kun je meestal weer 'normaal' met je litteken in de zon.
Een chirurgische wond kun je na de operatie gewoon verzorgen met een beetje vaseline. Dat is vet, trekt nauwelijks in de huid en daardoor blijft je huid lang soepel. Op die manier laat je wonden en littekens het beste en comfortabel genezen.
Smeer geen vaseline op een open wond. Als dit niet praktisch is (bijvoorbeeld in verband met kleding) en bij diepere schaafwonden kun je de schaafwond afdekken met metaline of ander niet aan de wond klevend verband. Gewone pleisters en kompressen plakken aan de wond vast.
Er zijn drie grote risico's die je loopt als je met een litteken in de zon komt: Littekenhuid verbrandt veel sneller dan normale huid. Je loopt een groter risico om huidkanker te krijgen. Te veel zonnestraling kan een blijvende verkleuring veroorzaken.
Kan ik met kleine wondjes in de zon? Als je wond nog niet helemaal geheeld is of de hechtingen zijn nog niet verwijderd, heb dan nog even geduld en vermijd de zon op je nieuwe huid. Dit geldt bijvoorbeeld ook als je een paar dagen daarvoor een brandwond hebt opgelopen.
Het is zwakker dan de 'normale huid' en biedt daarom minder goede bescherming tegen de zon. Het gevolg: je litteken verbrandt sneller. Daardoor zul je eerder last krijgen van klachten zoals jeuk en pijn. Je litteken kan verkleuren door de zon.
Aanbeveling. De werkgroep is van mening dat de patiënt moet worden geadviseerd om oppervlakkige acute wonden (zoals schaafwonden) minimaal drie maanden te beschermen tegen uv-licht.
Hoelang blijft mijn litteken rood? We benoemden eerder dat een normaal litteken niet lang rood blijft, hooguit een paar weken/maanden (gemiddeld tot 3 maanden). Daarnaast treedt er geen (erge) verdikking op. Wanneer een litteken (fel)rood of paars blijft (langer dan 3 maanden), kan dit duiden op een afwijkend litteken.
Een litteken kun je laten behandelen met niet-operatieve methoden, zoals een littekenpleister of camouflagetherapie, en door middel van operatieve methoden, zoals een laserbehandeling of littekencorrectie. Je kunt een litteken verzorgen door onder andere de wond schoon te houden en het littekenweefsel te masseren.
Verschillende vitamines (A, B, C en E) zijn belangrijk bij de wondgenezing. Een gebrek aan één enkele vitamine kan de genezing al vertragen. Eet daarom vooral gezond en gevarieerd en houd je aan de dagelijks aanbevolen hoeveelheden, met afwisselend vlees, vis en kip en veel groente en fruit.
Doordat de cellen in de basale laag zich voortdurend delen en deze uiteindelijk aan de bovenkant afschilferen, vernieuwt de opperhuid zich ongeveer één keer per maand. Het vermogen tot aanmaak van nieuwe cellen in de basale laag, maakt dat de huid bij een verwonding vrij snel dichtgroeit.
Speciaal vocht uit de bloed- en lymfevaten voert afval en bacteriën weg, zodat er geen infectie ontstaat. Dit goedje heet wondvocht en is doorgaans dus een teken van goede genezing. Toch is er ook een keerzijde: té veel vloeistof kan je verwonding zacht maken en het genezingsproces in gevaar brengen.
Ga niet in bad of zwemmen. De wond geneest dan minder snel. Pas als de hechtingen verwijderd zijn kan dat weer.
Het granulatieweefsel dat de lederhuid vervangt, moet nog verder uitrijpen tot een dun, soepel en wit bindweefsel. Het wondoppervlak wordt kleiner en het litteken sterker. Dit proces duurt zes maanden tot twee jaar, afhankelijk van de grootte van de wond.
Houd de wond ongeveer 5 dagen droog en schoon. Na deze 5 dagen mag u weer douchen. Het is geen probleem dat de wond nat wordt, wel is het belangrijk dat u de wond goed droog dept (niet wrijven). Langdurig contact met water (baden, zwemmen en afwassen) in de eerste 7 dagen na de wondbehandeling wordt u afgeraden.
Vaseline. Gebruik minstens 5 dagen lang vaseline om de gewonde huid vochtig te houden. Vaseline voorkomt dat de wond uitdroogt; uit onderzoek is gebleken dat die droogte juist weefselschade en dus een vertraagde wondgenezing veroorzaakt.
Breng een wondzalf aan voor het versnellen van het herstel. Onderzoek heeft aangetoond dat vocht in de huid de natuurlijke genezing versnelt. Dit laagje vocht beschermt de wond tegen vuil en voorkomt uitdroging en dus ook korstjes. Korstjes zijn gestold bloed wat de genezing vertraagd.
Kies een kwalitatieve littekencrème zoals de Cicaplast Baume B5 van La Roche-Posay, verkrijgbaar bij je lokale apotheek of online. Deze crème zal helpen bij het verzachten en herstellen van het litteken. Handig: deze littekenzalf is zowel op een open als gesloten litteken te gebruiken.
Het jeukende gevoel geeft aan dat het genezingsproces aan de gang is. Een jeukende wond ontstaat doordat er tijdens de wondgenezing een vochttekort ontstaat rondom de wond.
Maak de wond voorzichtig droog door met een doekje of kompres op de wond te deppen. Bedek de wond met een steriele pleister of een steriel verband. De pleister (of het verband) houdt de wond vochtig, hierdoor geneest de wond sneller.
In principe moet je daarom verband dagelijks verschonen. Zeker in het begin en bij een wond die nog niet helemaal dicht is. Heeft zich overal op de wond al een korst gevormd, dan zou je om de dag of drie keer per week kunnen verschonen.