De rente stijgt in de CPB-raming naar 1,6% in 2023. Dit is een aanzienlijke stijging sinds de vorige raming van het CPB voor deze jaren. Hierdoor stijgt het bedrag aan rente dat Nederland betaalt over de staatsschuld met circa 1,1 miljard euro.
Op 1 januari 2024 steeg de wettelijke rente (voor niet-handelstransacties) van 6% naar 7%. De maximale kredietvergoeding (rente voor een geldlening) bestaat uit de wettelijke rente met daarbij opgeteld 8 procentpunt. Daarom is de maximale kredietvergoeding sinds 1 januari 2024 15%.
De gemiddelde rente van de staatsschuld steeg met 0,07 procentpunt naar 1,82 procent. Omdat de staatsbon een looptijd van slechts één jaar heeft, daalde de gemiddelde looptijd van de staatsschuld met 0,19 jaar naar 10,65 jaar.
Hoeveel geld zou elke Nederlander uit de eigen spaarpot moeten vissen om de overheid uit de financiële brand te slepen? Een Nederlandse staatsschuld van bijna 500 miljard betekent dus een persoonlijke bijdrage van 26.067 euro per inwoner.
Halverwege 2023 lag de schuldquote met 46,9 procent ruim 8 procentpunt daaronder. In de miljoenennota 2024 schat het ministerie van Financiën in dat de schuldquote eind dit jaar uitkomt op 47,6 procent, wat 0,7 procentpunt hoger is dan de gerealiseerde stand halverwege het jaar.
Griekenland had in het derde kwartaal relatief de hoogste staatsschuld. Het totaal aan Griekse schulden is twee keer zo hoog als het bbp. Italië staat met een staatsschuld van 155,3 procent op een tweede plaats, gevolgd door Portugal met schulden die 130,5 procent van het bbp bedragen.
Op vlak van staatsschuld is Japan wereldrecordhouder. Op basis van de gegevens van het IMF van april 2023 die betrekking hebben op eind 2021, bedraagt de verhouding schuld/bbp in Japan namelijk 258,2%.
Eenvoudiger gezegd: het bbp is de omvang van de economie. Volgens het SGP mogen landen: een maximaal begrotingstekort hebben van 3% van het bbp; een maximale overheidsschuld hebben van 60% van het bbp (de schuldquote).
In 2021 was dat nog 109,1 procent. Nog slechter verging het Griekenland (171,3%), Italië (144,4%), Portugal (113,9%), Spanje (113,2%) en Frankrijk (111,6%). Landen met de laagste overheidsschuld waren Estland (18,4%), Bulgarije (22,9%), Luxemburg (24,6%) en Denemarken.
Het meeste geld gaat naar zorg, onderwijs en sociale zekerheid (uitkeringen). De inkomsten van het Rijk zijn € 402,9 miljard. Die inkomsten bestaan uit de belastingen en premies die mensen en bedrijven betalen. Het kabinet neemt in 2024 maatregelen om de koopkracht van mensen te verbeteren.
Wat is de hoogste spaarrente in Nederland ooit? De hoogste spaarrente ooit in Nederland is 11,6%. Deze rente werd verstrekt in 1980 door een Nederlandse bank / aanbieder. De inflatie was in de jaren 80 hoog wat resulteerde in een hogere gemiddelde spaarrente in Nederland.
Door belastingen te innen, 'leent' de overheid dus van haar eigen bevolking.Daarnaast kopen bijvoorbeeld banken en pensioenfondsen staatsobligaties . Zij lenen geld uit aan de overheid, die op haar beurt de afspraak aangaat dat bedrag binnen een bepaalde tijd met een rentepercentage terug te betalen.
Het niveau van de staatsschuld blijft volgend jaar naar verwachting relatief gunstig. De Nederlandse overheidsschuld (verderop staatsschuld)25 bedraagt naar verwachting in 2022 49,8% bbp en komt in 2023 uit op 49,5% bbp, wat neerkomt op circa 500 miljard euro (zie figuur 1.2.1).
De uitgaven in 2023 zijn naar verwachting ruim 390 miljard euro. Tabel 2.1.1 toont het overzicht van de verwachte uitgaven en inkomsten, inclusief de raming voor de komende jaren. De tabel laat zien dat de (netto)uitgaven fors stijgen.
Tussen 1990 en 2022 is de Amerikaanse staatsschuld gestegen met 889% van 3,2 biljoen naar 32 biljoen dollar. Het Amerikaanse BBP is in dezelfde tijd met 113% gestegen van 9,7 biljoen naar 20 biljoen dollar.
Als de overheidsuitgaven hoger zijn dan de belastinginkomsten heeft de overheid een begrotingstekort. In dit geval zal de overheid moeten lenen om de overheidsuitgaven te kunnen bekostigen. Alleen de belastinginkomsten zullen in dit geval niet genoeg zijn. Als de overheid geld leent kan er een staatsschuld ontstaan.
Wat zijn de gevolgen van een hoge staatsschuld? Voor de overheid is het belangrijkste gevolg dat toekomstige economische klappen moeilijker op te vangen zijn, doordat er minder ruimte is om geld te lenen.Daarnaast bestaat het risico dat de rente stijgt, zegt Beetsma.
Nee, er zijn geen landen zonder staatsschuld. Want dat zou betekenen dat een land helemaal niets zou hebben geleend. Noch bij banken, particulieren, bedrijven of organisaties, noch bij andere staten. Elk land kent wel staatsobligaties.
De lidstaten van de Europese Unie hebben zich verplicht om het overheidstekort en de overheidsschuld niet te hoog te laten oplopen. Het tekort mag niet groter zijn dan 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp), de schuld mag niet hoger zijn dan 60 procent van het bbp.
De overheidsschuld viel lager uit dan de afgelopen jaren. De staatsschuld was in 2022 € 480,1 miljard (51% van het bbp). In 2021 was dit 52,1 %. Deze daling is onder andere een indirect gevolg van de hoge inflatie.
Luxemburg heeft het hoogste bbp per inwoner. De tweede plek wordt ingenomen door Ierland, gevolgd door Denemarken en Zweden.
Luxemburg heeft binnen de Europese Unie het hoogste bbp per hoofd van de bevolking. Dit komt door het relatief grote aantal financiële instellingen in het land, en doordat veel mensen in Luxemburg werken maar er niet wonen. De tweede plek wordt ingenomen door Ierland, gevolgd door Denemarken en Nederland.
De totale schuld van Dubai was geraamd op zo'n 53 miljard euro. De schuld van Dubai World, waar onder meer de projectontwikkelaar Nakheel onder valt, was in totaal circa €39 miljard.