Waar er van de personen die in 2014 een verblijfsvergunning asiel ontvingen ongeveer 350 personen (15 procent) praktijkonderwijs of vmbo volgen in 2015, zijn dat er in 2018 ongeveer 1 025 (24 procent). In 2021 is het percentage gedaald naar 15 procent (655 personen).
Bijna 70% van de sinds 2014 naar Nederland gekomen statushouders zit in de bijstand, wat gaat om een groep van 150.000 en 200.000 mensen. Slechts een kwart van de statushouders met een verblijfsvergunning heeft momenteel betaald werk. Dit blijkt onderzoek van de Sociaal-Economische Raad (SER).
Die is gebaseerd op Nibud-normen en de procedurele fase waarin de asielzoeker zit, en bedraagt voor een alleenstaande asielzoeker maximaal 60 euro per week: 47 euro voor eten en kleren, 13 euro is 'zakgeld'. Een gezin met twee kinderen krijgt iets meer dan 117 euro per week.
In 2016 was een uitkering de belangrijkste inkomensbron voor 60 procent van de statushouders die in 2014 een verblijfsvergunning kregen.Bij Eritreeërs was dit iets meer dan 80 procent. Maar vijf jaar later, zeven jaar na het verkrijgen van hun verblijfsvergunning, is inkomen uit werk de belangrijkste inkomstenbron.
Gezondheidszorg asielzoeker
Omdat ze meestal weinig geld hebben, hoeven ze geen eigen bijdrage te betalen. Ook geldt voor hen geen eigen risico. De zorg voor asielzoekers staat los van de gewone zorgverzekering. De kosten hebben daarom geen gevolgen voor de premie die andere verzekerden betalen.
Het geld voor de opvang van asielzoekers komt uit de begroting van het ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV). Ook het ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) betaalt een deel van de opvang.
Wanneer de asielprocedure van start gaat, ontvangen asielzoekers ook leefgeld. Dat is voor alle bewoners even hoog: € 14,02 per week. Uitgeprocedeerde volwassenen die in een gezinslocatie of een vrijheidsbeperkende locatie verblijven, ontvangen geen leefgeld.
De werkloosheid is in de periode 2006-2021 het hoogst onder de burgers met een eerste generatie buiten-Europese migratieachtergrond (CBS, 2021). In 2021 bedroeg de werkloosheid onder deze groep 8,4% ten opzichte van 4,0% voor de gehele bevolking.
Uit de laatste cijfers blijkt dat 45 procent van die groep in 2022 betaald werk had. De afgelopen jaren vinden statushouders ook steeds sneller een baan. Zo had bijna 20 procent van de asielzoekers die in 2019 een verblijfsvergunning kregen, na tweeënhalf jaar een baan.
Gemeenten die vrijwillig voor vijf jaar minimaal honderd asielzoekers in een opvanglocatie plaatsen, krijgen een extra beloning van het kabinet. Elke gemeente krijgt 2500 euro per asielzoeker die ze gaan opvangen. Dat geld is vrij besteedbaar en komt bovenop het geld dat zij krijgen voor de opvang.
De gemiddelde kosten voor de opvang van een asielzoeker zijn € 76,60 per dag.
Het maandelijks leefloon bedraagt vanaf 1 januari 2023: 809,42 euro voor een samenwonende persoon. 1.214,13 euro voor een alleenstaande persoon. 1.640,83 euro voor een persoon die samenwoont met een gezin ten laste.
Van de asielzoekers die definitief worden afgewezen (in 2019 waren dat er 26.000, in 2020 nog eens 19.000), vertrekt ongeveer de helft 'aantoonbaar', waarvan weer de helft onder dwang. Duizenden asielzoekers verdwijnen ieder jaar.
Gemiddeld krijgt <50% een verblijfsvergunning
11.230 asielzoekers kregen een verblijfsvergunning van de IND. Gemiddeld genomen mocht dus iets minder dan 50% van alle asielzoekers uiteindelijk in Nederland blijven wonen als vluchteling. Ook momenteel kampt de IND met flinke achterstanden.
Bijna zeven van de tien volwassen Somaliërs in Nederland hebben een bijstandsuitkering. Ook ruim de helft van de mensen met de Syrische, Iraakse of Eritrese nationaliteit heeft bijstand. Het gaat vooral om voormalige asielzoekers.
Marokkanen 39 procent werkloos
Marokkaanse jongeren spannen de kroon met een werkloosheidspercentage van 39 procent. Turkse jongeren doen het niet veel beter met 33 procent. Surinaamse en Antilliaanse jongeren komen op 27 procent uit.
Van de niet-westers allochtone ouderen ontving namelijk 59 procent – 43 duizend personen – een uitkering (grafiek 2). Ook de niet- westerse allochtonen van 45–54 jaar doen vaak een beroep op een uitkering. Van hen is 37 procent uitkeringsontvanger.
Van de niet-westerse allochtonen in de beroepsbevolking zijn Marokkanen met 18,2 procent het vaakst werkloos.
Wettelijk minimum leefgeld
Indien het budget het toelaat, wordt er wel rekening gehouden met een normbedrag van 40 euro per week voor de eerste persoon. Voor elk extra gezinslid komt er nog 10 euro bij. Voor een tweepersoonshuishouden geldt dan dus een normbedrag van 50 euro per week.
1 Waarom hebben vluchtelingen een huis nodig? Als vluchtelingen een verblijfsvergunning krijgen moeten ze zo snel mogelijk het asielzoekerscentrum (azc) verlaten. Het azc is bedoeld als tijdelijke opvang als nog niet duidelijk is of iemand in Nederland mag blijven.
Deels heeft het te maken met een hogere raming van het aantal asielzoekers dat naar Nederland komt dit jaar en de langere periode dat ze in opvang zitten, maar ook komt er meer budget voor het COA: oplopend van 25,1 miljoen in 2022 naar 277,1 miljoen euro in 2027.
Hoeveel geld krijgt een asielzoeker per week om vrij te besteden? In principe krijgt een volwassene 44,66 euro per week. Als iemand een kind heeft, krijgt hij of zij voor dat kind 34,86 euro per week. Hoe groter een huishouden is, hoe lager het bedrag per volwassene en per kind.
Veel statushouders verblijven de eerste maanden nog in de asielopvang, waar zij geen uitkering ontvangen, maar leefgeld. Pas wanneer statushouders worden gehuisvest in een gemeente, komen ze in aanmerking voor een bijstandsuitkering.