Vuistregels. Sterke werkwoorden met een ij/ei-klank in het woord worden meestal geschreven met de lange ij. Zwakke werkwoorden met een ij/ei-klank in het woord worden meestal geschreven met de korte ei. Woorden die eindigen op -heid spel je altijd met een korte ei op het einde.
Schrijf je lijden met een lange of korte ei? Wanneer je ziek bent of pijn hebt, lijd je, de ij is verticaal langer dan de ei, en wanneer je ziek bent of pijn hebt, heb je een lang gezicht, dus een ij.
De ei werd vroeger dus uitgesproken als [ee]. Bij [ii]-klanken kreeg de tweede i een haaltje: j. Dat kwam, volgens het Genootschap Onze Taal, doordat er in de Middeleeuwen vaak geen punt op de i stond; de ii zou dan verward kunnen worden met de u. De ij sprak je dus uit als [ie].
lijden (= ondergaan; 'het lijdt geen twijfel', 'een nederlaag lijden', 'schipbreuk lijden') lijden ('iemand graag mogen lijden') lijp (= niet goed snik, gek) lijperd, lijpo.
Sterke werkwoorden worden meestal geschreven met de lange ij. Als een woord eindigt op -lijk schrijf je altijd een lange ij. Als een woord eindigt op -heid schrijf je altijd een korte ei.
Middeleeuwen: i → ii → ij
Om in de schrijftaal duidelijker aan te geven dat deze i lang moest worden uitgesproken, verdubbelde men hem: priise, sc(h)iint ('schijnt'). Later kreeg de tweede i een haaltje (j). Dat deed men ook omdat er in de Middeleeuwen vaak geen punt op de i werd gezet en ii soms verward werd met de u.
Je kunt aan de klank van een woord niet horen of je het woord schrijft met au of met ou. Helaas bestaan er ook geen duidelijke regels over het gebruik van au en ou. Dit zul je dus per woord moeten leren. Woorden die beginnen met de au/ou klank, schrijven we meestal met au (augustus, auto, aula, auteur).
Als een woord dat met ij begint een hoofdletter krijgt, wordt de volledige ligatuur in hoofdletters geschreven: IJsselmeer, IJmuiden, dus niet: Ijsselmeer, Ijmuiden.
De ij en de y hebben een geheel verschillende geschiedenis: de ij, die van oudsher in het Nederlands voorkomt, is oorspronkelijk een verlengde i (zie ook hier). De y komt vrijwel alleen voor in leenwoorden als hypothese en baby. De ij zit niet in het alfabet, de y wel.
De ij bestaat dus historisch gezien uit twee letters en dat gegeven speelt nog altijd een rol bij het alfabetiseren van woorden. Er is geen aparte plek voor de ij in ons alfabet. Dat neemt overigens niet weg dat de ij wel vaak als één letter wordt beschouwd.
Klinkers zijn de klanken die gespeld worden met de lettertekens a, e, i, o en u, en de combinaties daarvan die geen tweeklank vormen. Ook de y is een klinker als die de klank /i/ weergeeft.
Namen die met een ij beginnen, krijgen in feite twee hoofdletters aan het begin: IJsland, IJ, IJssel, IJhorst, IJlst. Ook alle andere woorden die met een ij beginnen, krijgen aan het begin van de zin twee hoofdletters.
Au en ou klinken hetzelfde maar toch schrijven we het anders. Als zulke dubbelspellingen voorkomen, is dat omdat deze klanken van oorsprong wél verschillend werden uitgesproken. De oorspronkelijke klank in koud, goud en Wouter was ol. Voor een d of t werd de klank in het Nederlands vervormd tot ou.
De au: oude klanken met een a
Ook de au(w) heeft verschillende herkomsten. We beginnen met de inheemse herkomsten: In het Middelnederlands werd de au(w) uitgesproken als een lange aa plus een w, fonetisch /aːu̯/. De tweeklank werd dan ook niet alleen als au(w) geschreven maar ook als aeu(w).
Ouleh wordt als antwoord gegeven aan iemand die een wens, een plan of een verwachting heeft uitgedrukt, en dan aanduidende dat hij zich met ijdele hoop vleit, in de zin van och kom / 't mocht wat! Maar het betekent ook gewoon 'zij' in het Arabisch.
Definities die `lijperd` bevatten:
Plakker = 1) Aanplakker 2) Dier 3) Etiket 4) Iemand die ergens lang blijft 5) Iemand die niet van heengaan weet 6) Iemand die niet van opstaan weet 7) Iemand die niet van weggaan weet 8) Iemand die niet weggaat 9) Insect 10) Kleefpleis...
Ook de IJ wordt gezien als klinker. Heel vroeger was de IJ namelijk een dubbele i. Als je het lastig vindt om klinkers en medeklinkers uit elkaar te houden, dan kun je ook kijken naar de lengte van de woorden.
De letters van het alfabet
Het Nederlands alfabet heeft dezelfde 26 letters als het Engelse alfabet, maar de letters worden anders uitgesproken. De letters van het alfabet zijn: A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z.
Toelichting. De ij bestaat uit twee letters (de i en de j), net als de lange klinkers aa, ee, oo en uu en tweeklanken als oe, ui en ei. Als deze combinaties aan het begin staan van een woord dat met een hoofdletter moet worden geschreven, blijft de tweede letter klein: Aarlen, Oegstgeest, enzovoort.
Is het 'de weinig' of 'het weinig'?
Het is 'het weinig', want weinig is onzijdig. Als je het aanwijst is het 'dat weinig'.