Een bijzonder weerjaar was 1975 hoe dan ook. Eerst beleefden we de zachtste winter ooit, die nog jarenlang zou blijven staan, daarna begon de zomer recordkoud met tijdens de start van de junimaand hier en daar nog lichte vorst en in de avond van 2 juni in Midden-Nederland lokaal nog recordlate sneeuwval.
Etmaalgemiddelde temperatuur 1975
De laagste gemiddelde temperatuur was -4.5 °C op 15 december 1975 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 26.6 °C op 8 augustus 1975.
Zo viel op 13 oktober 1975 in heel Nederland een laag sneeuw van enkele centimeters. 's Middags werd het niet heel veel warmer dan 2 of 3 graden.
Zeer koude winter
Uiteindelijk verliep de winter in z'n geheel zeer koud. Het zogenaamde koudegetal in De Bilt is uitgekomen op ruim 205 en daarmee is de winter van 78/79 op een zevende plaats geëindigd van koudste winters sinds het jaar 1901.
Als naar alle waarneemstations in ons land wordt gekeken, lag er alleen in 2001 (7 dagen), 2003, 2005 en 2016 ergens in het land sneeuw. Dit was altijd 5 cm of minder en zeer lokaal. In 1924, 1928,1929, 1935, 1936 1968, 1970, 1978 en in 2022 waren er gesloten sneeuwdekdagen.
Een witte kerst komt niet vaak voor. Sinds 1901 telde het KNMI acht keer een witte kerst met op beide kerstdagen een sneeuwdek in De Bilt. De laatste keer was in 2010 en daarvoor in 2009 en 1981, grillig verdeeld in de tijd dus.
Bijna iedere winter was het wel raak met sneeuw, maar de meeste sneeuw viel in 1985 en 1987. In dit artikel gaan we vele jaren terug en kijken we naar de sneeuw in de jaren 80. Na de bizarre sneeuwstormen in februari 1979, brachten de jaren 80 ook regelmatig sneeuw. Het begon al gelijk in november 1980.
De winter van 1963 was de koudste van de twintigste eeuw. Op veel plaatsen vroor het bijna drie maanden achtereen elke dag. Over de drie wintermaanden december 1962 en januari en februari 1963 had De Bilt een gemiddelde temperatuur van -3,1 graden (+2,6 graden is normaal).
De winter van 1788-1789 geldt als een van de koudste winters in Nederland sinds het begin van de metingen in 1706. Met voor Zwanenburg een geschat hellmanngetal van meer dan 354 was deze winter vergelijkbaar met de winters van 1946-1947 en 1962-1963.
In Nederland was de winter van 1978-1979 van een opmerkelijk strenge aard. De winter kenmerkte zich door een flink aantal koude perioden, waarvan een met zeer strenge vorst (31 december 1978 – 6 januari 1979). De eerste koudeperiode viel reeds eind november/begin december; de laatste pas in maart 1979.
Etmaalgemiddelde temperatuur 1974
De laagste gemiddelde temperatuur was -2.3 °C op 2 januari 1974 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 20.6 °C op 15 augustus 1974.
In 1972 wel een hoge natteboltemperatuur
Tijdens de 4daagse van 1972 werd het alle 4 de dagen meer dan 30 graden, tot 34 graden aan toe. Toen werd de warmte wél gecombineerd met een hoge luchtvochtigheid.
Recordkou. De periode 15 tot 24 februari 1956 was met een gemiddelde temperatuur van min 10,5 graden de op een na ergste koudegolf van de twintigste eeuw.
En Nederland krijgt te maken met gijzelingsacties door Zuid-Molukkers. Er vallen doden bij de kaping van een trein bij Wijster. En Surinamers verlaten massaal hun land en komen naar Nederland met alle problemen vandien. Amerika trekt zich definitief terug uit Vietnam.
De aarde was in 2023 gemiddeld bijna 1,5 graad warmer dan aan het einde van de 19e eeuw. Daarmee is het vorige wereldwijde hitterecord, uit 2016, ruim gebroken, blijkt uit een analyse van Copernicus, het aardobservatieprogramma van de Europese Unie.
Etmaalgemiddelde temperatuur 1980
De laagste gemiddelde temperatuur was -7 °C op 13 januari 1980 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 22.6 °C op 26 juli 1980.
Op 26 januari 1942 kwam het kwik in De Bilt niet hoger dan min 11,2 graden en de nacht die volgde koelde het af tot min 24,8 graden, de laagste standen ooit op het hoofdstation van het KNMI gemeten. Op 27 januari 1942 registreerde Winterswijk min 27,4 graden, de laagste temperatuur van de eeuw in ons land.
De gemiddelde jaartemperatuur in De Bilt is uitgekomen op 9,1 °C. 2010 is daarmee het eerste jaar sinds 1996 dat duidelijk beneden het langjarig gemiddelde van 9,8 °C eindigt. In grote delen van Europa was 2010 koud.
Wind viel weg
Onder een sterheldere hemel en een ijzig koude bovenlucht, stortte de temperatuur omlaag. In Winterswijk werd met -27,4 graden de laagste temperatuur ooit in Nederland gemeten.
De marathonwinter van 1962-1963 (2) : de bevroren zee.
De winters in Nederland waren vroeger veel kouder dan nu. De kans op een Elfstedentocht werd de afgelopen jaren steeds kleiner en de winters lijken steeds minder streng.
Schaatsclubs organiseerden in 1963 zelfs drie rally's. 'Het ijs op het IJsselmeer was 70 centimeter dik', zegt Hans Buiter, verenigingshistoricus van de ANWB.
Volgens de honderdjarige kalender wordt de winter van 2023/2024 vooral erg onrustig. De 100-jarige kalender voorspelt voor het begin van december vorst, bewolkt weer met regen, kou en ijs. De rest van december is het koud en oncomfortabel weer met regen.
De laatste witte kerst in Nederland was in 2010, nog niet zo lang geleden. Ook in 2009 hadden we een witte kerst. Een unieke gebeurtenis: een witte kerst is nog nooit twee jaar op rij voorgekomen in Nederland. Of we een witte kerst krijgen in 2023 is nog even afwachten.
De sneeuw in januari 1987 op Terschelling kwam tot circa 80 cm, de grootste niet-opgewaaide sneeuwhoogte in Nederland. Buys Ballot nam 60 cm waar in Zaltbommel in 1867. In Sneek en Heeg (Friesland) kwam in maart 2005 een sneeuwdek voor van respectievelijk 54 en 50 cm.