Naast je algemene PSA-beleid kun je je werkvloer op verschillende manieren veiliger maken, om zo mogelijk ongewenst gedrag te voorkomen. Bijvoorbeeld door een gedragsprotocol op te stellen, een vertrouwenspersoon aan te stellen, zelf het goede voorbeeld te geven en regelmatig met je werknemers in gesprek te gaan.
Hij kan een formele klacht indienen bij de bevoegde preventieadviseur (eventueel via de vertrouwenspersoon). Een externe gerechtelijke procedure. Hij kan zijn klacht neerleggen bij de inspectiediensten van toezicht op het welzijn op het werk, bij de arbeidsrechtbank of - voor criminele feiten - bij de strafrechtbank.
Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat iemand over de grenzen van een ander. Bijvoorbeeld ongewenste aanrakingen, online berichten van seksuele aard, seksuele intimidatie of seksueel misbruik. De ander, de omgeving, maar ook die persoon zelf kan daar grote fysieke, mentale en emotionele schade door oplopen.
Ongewenst gedrag is gedrag dat als bedreigend, vernederend of intimiderend wordt ervaren. Het kan zich uiten in de vorm van seksuele intimidatie, discriminatie, pesten, agressie en geweld. Een werkgever dient beleid te voeren om ongewenst gedrag tegen te gaan.
Vaak is dergelijk gedrag zelfs niet kwetsend bedoeld en beseft de dader niet dat anderen er aanstoot aan nemen. Grensoverschrijdend gedrag op het werk wordt gedefinieerd als ongewenst of niet-wederzijds gedrag op de werkplek door een andere persoon.
Intimidatie is een andere vorm van manipulatie. Daarbij probeert iemand je gedrag te beïnvloeden door je doelbewust af te schrikken, voor schut te zetten, bang te maken, in verwarring of verlegenheid te brengen of te verlammen.
Grensoverschrijdend gedrag komt vaak door machtsverschillen. De een heeft meer te zeggen dan de ander. Door machtsverschillen tussen mensen met een beperking en anderen te verkleinen, verminder je het risico op grensoverschrijdend gedrag. Soms kun je niets doen aan machtsverschillen.
Waar ligt de grens? Van Vlimmeren somt voorbeelden op van grensoverschrijdend gedrag: stalken, dreigen, intimideren, manipuleren, seksueel getinte opmerkingen maken én machtsmisbruik.
De Valkuil van Grensoverschrijdend Gedrag
Hier kan een antisociale en/of een narcistische persoonlijkheidsstoornis onderliggen. Deze werknemer voelt zich boven iedereen verheven en vertoont daar het gedrag naar.
Dat kan op verschillende manieren: Neem het slachtoffer serieus, toon medeleven, probeer goed te luisteren en kijk wat je als collega zou kunnen doen, of waar het slachtoffer hulp bij moet inschakelen van anderen. Ongewenste intimiteiten ontwikkelen zich vaak langzaam, waardoor een grens soms moeilijk is te trekken.
Voor u als werkgever is het daarom belangrijk dat u open staat voor elke melding, niet te snel conclusies trekt en elke melding laat onderzoeken. Uw medewerkers moeten het vertrouwen hebben dat hun melding binnenskamers blijft en dat de juiste stappen worden genomen om de intimidatie te stoppen.
Roep meteen hulp in of loop naar een collega. Voor je het weet zit je in een situatie waarin dat niet meer kan. Sla alarm en doe wat je kan om het ongewenste gedrag tot een goed einde te brengen. Meld het incident na afloop, liefst aan je leidinggevende, en als je dat niet durft aan een vertrouwenspersoon of huisarts.
Wat zijn de gevolgen? Seksueel grensoverschrijdend gedrag kan negatieve gevolgen hebben voor de lichamelijke en mentale gezondheid. Lichamelijke gevolgen zijn lichamelijk letsel, een zwangerschap of een soa. Mentale gevolgen zijn depressieve klachten, angsten, schuld en schaamte, relatieproblemen en isolement.
“Grensoverschrijdend gedrag komt nog steeds overal en veel te vaak voor. Niet alleen op het werk, maar bijvoorbeeld ook thuis, in cafés, bij de sportvereniging, op school en op straat.
Het Sensoa Vlaggensysteem is een in Vlaanderen ontwikkelde methodiek om seksueel gedrag in te schatten en gepast te reageren. Aan de hand van 6 criteria kan je seksueel gedrag indelen in 4 categorieën, van oké naar helemaal niet oké. Ze zijn aangeduid met verschillende kleuren vlaggen.
Als het tegenovergestelde ook waar is, dien je dus zwijgzaam te zijn, en direct met de dingen die je wel zegt. Wees geheimzinnig. Vertel mensen niet te veel over jezelf. Als iedereen persoonlijke informatie aan het uitwisselen is, kun je mensen intimideren door zo min mogelijk over jouw privéleven te vertellen.
Zij kunnen u helpen om voor uzelf op te komen en iets van het gedrag te zeggen. Of u kunt naar de politie. Als u ziet dat iemand anders geïntimideerd wordt, doe er dan wat aan. U kunt in zo'n situatie degene die intimideert erop aanspreken.
Er zijn echter ook veel andere vormen van ongewenst gedrag in de zorg die als grensoverschrijdend worden ervaren, denk aan bedreiging, het onthouden van zorg, schenden van privacy, schreeuwen of vernedering.
Elke vorm van gedrag waarbij jij geen mens van vlees en bloed meer bent, maar een “object” wordt, een “het”, is grensoverschrijding. Elke vorm van gedrag waarbij jij “speciaal” of “exclusief” (jij en ik en niemand anders, niemand mag het weten) wordt gemaakt, is grensoverschrijding.
Slachtoffer grensoverschrijdend gedrag
Is er op uw werk geen vertrouwenspersoon? Vraag dan hulp en advies aan Centrum Seksueel Geweld of Slachtofferhulp Nederland. Als het ongewenste gedrag strafbaar is, kunt u aangifte doen bij de politie.
OOK JIJ (ALS DE "BESCHULDIGDE") MAG JE LATEN BIJSTAAN
Zoals de melder een vertrouwenspersoon heeft die naast haar/hem staat, heeft ook de aangesprokene recht op iemand die hem kundig kan helpen: een eigen vertrouwenspersoon of een collega.
Er is sprake van pesten indien één of meerdere collega's of leidinggevenden herhaaldelijk intimiderend, kleinerend of ander ongewenst gedrag vertonen tegenover u. Belangrijk is hierbij dat het gedrag zich herhaald in de tijd. Een eenmalige gedraging kan niet gezien worden als pesten.