Bij nat weer zet hout uit doordat het vocht opneemt. In de zomer droogt het hout en gaat het weer krimpen. Aangezien buitentoepassingen onderhevig zijn aan het weer, zal hout blijven uitzetten en krimpen. De vochtigheid en elasticiteit (de werking) zal wel iets minder worden naarmate hout ouder wordt.
De mate waarin hout uitzet en krimpt hangt grotendeels af van de houtsoort. Over het algemeen is er een tangens krimping van 8 tot 10 procent, een radiale krimping van 4 tot 5 procent en haast geen verandering in de lengte.
Hout is hygroscopisch
Dit betekent dat hout vocht opneemt uit de lucht, maar ook snel vocht kan afgeven onder invloed van de weersomstandigheden. Het uitzetten en krimpen van hout komt relatief veel voor in Nederland omdat de schommelingen in de luchtvochtigheid groot zijn.
In tegenstelling tot kunststof en metaal zet hout niet uit onder invloed van warmte. Constructies die onder wisselende temperaturen maatvast moeten blijven worden dan ook vaak van hout gemaakt. Als hout droogt dan krimpt het. Maar het krimpt niet regelmatig.
Zo is beukenhout een houtsoort dat relatief veel krimpt tijdens de droging. Dit is dus een houtsoort dat veel kan gaan werken. Daarentegen is taekhout een houtsoort dat het minste krimpt tijdens de droging. Taekhout wordt dan ook een “stabiele” houtsoort genoemd.
Zet douglas hout uit? Je zult nu misschien denken, dat het bijna onmogelijk is voor douglas hout om uit te zetten, gezien de hardheid en de duurzaamheid. Er bestaat echter niet zoiets als ontastbaar hout. Welke soort hout je ook gebruikt, het is en blijft een natuurproduct.
De warmte uitzettings-coëfficiënt van hout is echter zeer gering, zodat dit uitzetten in de praktijk verwaarloosd kan worden. Bovendien verliest hout bij opwarming meestal water, zodat het beneden het vezelverzadigingspunt gaat krimpen. Deze krimpt overtreft in de praktijk bijna altijd het uitzetten door opwarming.
Onvoldoende ruimte voor zwel en krimp.
Ten gevolge van verschillen in temperatuur en luchtvochtigheid kan hout 0,5 tot 1% in de breedte variëren.
Hoelang het hout precies moet drogen hangt af van het vochtgehalte bij het begin, het soort hout, het weer en de stukgrootte. Gekliefd hout in standaardmaat droogt tot ongeveer 28% in één jaar en tot onder de 20% bij twee jaar drogen.
Eiken kan wel tot 10% krimpen. Maar omdat er in dikke balken scheurtjes ontstaan, zal de buitenmaat minder krimpen. Bij een plank is dat weer anders. Ook met kamertemperatuur moet je rekening houden met krimp en uitzetten.
Droog het hout op een koele plek. Dus niet vlak bij een kachel, verwarming of in de volle zon. Een plekje buiten (uit de regen, uit de zon) is prima, of in een onverwarmde schuur. Dan droogt het hout langzamer en dat is het beste tegen scheurtjes.
Nota: tangentiale krimp is gelijk aan de krimp die tangens aan de cirkels (soort van groeiringen) is. Radiale krimp is gelijk aan de krimp die radiaal (loodrecht t.o.v. het tangentiële vlak) aan de cirkels (soort van groeiringen) is.
Berken multiplex bestaat meerdere dunne laagjes massief hout, ook wel fineerlagen genoemd. Bij berken multiplex zijn de laagjes dunner dan bij veel andere soorten multiplex. Hierdoor is de plaat oersterk en trekt het nauwelijks krom.
Hartkant en komtrekken
Dit vangt de werking van het hout als het ware op. Als het rabatdeel, de bevelsiding of de plank met het hart naar binnen is gemonteerd dan trekt hij dus de gevel krom.
Bij nat weer kunnen met name palen en balken soms kromtrekken doordat deze aan de bovenkant vochtig zijn en aan de onderkant droog. Ook bij extreem warme omstandigheden kan hout wat bloot wordt gesteld aan zonlicht kan hout te snel krimpen met vormverandering als gevolg.
Het brandhout mag een vochtigheidspercentage hebben tot maximaal 20 procent. Vers gekapt hout heeft een vochtigheidsgehalte van ongeveer 50 procent. Na een jaar drogen daalt dit tot ongeveer 28 procent en na 2 tot 3 jaar drogen heeft het hout het geschikte vochtigheidspercentage van 20 procent of minder.
Een plank is een plat stuk uit een boom gezaagd hout, of daar min of meer op gelijkend, met een lengte groter dan de breedte en een breedte groter dan de dikte.
Droog het hout altijd buiten. Ideaal is een open plek in je tuin zodat de wind langs alle kanten door het hout blaast. Plaats het hout liever niet tegen een muur tenzij het niet anders kan. Vermijd zeker de garage.
Het verschil tussen Douglas hout en hardhout zit hem ook in de duurzaamheidsklasse. Douglashout heeft duurzaamheidsklasse 3 en gaat wel 10 tot 15 jaar mee! Hardhout heeft een duurzaamheidsklasse 1 is gaat zo'n 25 jaar mee.
De Douglas zal minder snel scheuren dan de Lariks. De Lariks is echter wel een stuk duurzamer dan de Douglas. Het lijkt dus beter om voor de Lariks te kiezen als je duurzaam tuinhout wilt gebruiken.
Beide houtsoorten zijn redelijk tot goed te impregneren (grenen beter dan Douglas) waardoor het hout langer beschermd blijft. Omdat Grenen houtdelen vaak meer spinthout bevat dan Douglas hout, zijn deze onbehandeld juist iets minder duurzaam en moet deze altijd worden geïmpregneerd worden voor buitentoepassingen.