Goede begeleiding en hulp is dan heel belangrijk. Na een psychose kun je ook last blijven houden van bepaalde klachten, dat noemen we restverschijnselen. Je kunt problemen hebben met je concentratie en je geheugen, of extra gevoelig zijn voor prikkels. Ook sombere, verdrietige gevoelens en angsten komen voor.
Bel je huisarts, de huisartsenpost of je behandelaar als je denkt dat je het begin van een psychose hebt. Bijvoorbeeld als je een stem in je hoofd hoort. Denk je aan zelfmoord? Bel dan 113 (normale belkosten) of 0800-0113 (gratis).
Hoe lang de behandeling of begeleiding duurt, is voor iedereen anders, maar het kan maanden tot jaren duren. Het kan dat je klachten (bijna) helemaal verdwijnen en dat je dagelijks functioneren weer zo goed mogelijk herstelt.
Na een psychose kan je onzeker zijn over wie je bent en wat je (aan)kan. Je zelfvertrouwen heeft een knauw gekregen. Zelfbeeld vormen mensen door zich te vergelijken met de mensen om zich heen. Als je omgaat met heel succesvolle mensen kun je je aan hen optrekken maar sta je zelf mogelijk in de schaduw.
Herstellen van een psychose is een ingewikkeld proces
Herstel bestaat uit het leren kennen van je eigen gevoeligheid én weerbaarheid, ermee leren omgaan, je leven weer oppakken en het weer ervaren van een zinvol bestaan. Naasten en je omgeving spelen hierin een belangrijke rol.
Een psychose wordt vaak uitgelokt door een heftige gebeurtenis die gepaard gaat met stress, zoals een overlijden, scheiding of andere ontregelende gebeurtenis. Of door een heftige positieve verandering, zoals de geboorte van een kind. Slaapgebrek en drugs- of medicijngebruik kunnen de kans op een psychose vergroten.
Mensen komen tijdens een psychose voor buitenstaanders vaak wel verward over, maar er is meestal niks mis met het bewustzijn en het geheugen. Zaken worden dus vaak zeer goed herinnerd. Soms kunnen dempende effecten van medicijnen er wel voor zorgen dat mensen zich bepaalde zaken niet meer herinneren.
Het niet te voorspellen hoe het beloop zal zijn. En als je kijkt naar de beloopstudies, dan zie je dat eigenlijk 20% een ongunstige prognose heeft, in de zin dat de psychose vaak aanblijft en mensen redelijk beperkt zijn. Maar 20% herstelt compleet na een eerste psychose.
“Dat heeft te maken met de plasticiteit van het brein. Hoe jonger je bent, hoe meer zich dat nog kan aanpassen. Daarnaast levert iedere psychose hersenschade op. Dus hoe beter je die kunt voorkomen, hoe minder schade.”
Sommige mensen krijgen maar een keer in hun leven een psychose. Je kunt er ook vaker last van hebben. Bij 4 op de 5 patiënten komt een psychose vaker terug.
Iemand kan in een psychose de meest kwetsende en choquerende dingen roepen, neem dit niet persoonlijk. Neem op het moment dat iemand herhaaldelijk negatief op jou reageert (bijvoorbeeld met agressie of waanideeën) actief afstand. Dit betekent niet dat je hem of haar in de steek laat, maar dat je rust creëert.
Je kunt problemen hebben met je concentratie en je geheugen, of extra gevoelig zijn voor prikkels.Ook sombere, verdrietige gevoelens en angsten komen voor. Goede nazorg en begeleiding is daarom belangrijk, zodat je zo snel mogelijk hulp kunt krijgen als dat nodig is.
We spreken van een volle psychose wanneer psychotische ervaringen je leven zo erg gaan beheersen dat je in het dagelijks leven niet meer (goed) functioneert. Je gaat helemaal op in jouw realiteit en kunt geen onderscheid meer maken tussen waan en werkelijkheid.
Als je een psychose hebt, verwerken je hersenen de prikkels anders, het netwerk in je hersenen is verstoord en uit zijn evenwicht. Ook neurotransmitters (zoals dopamine, glutamaat en GABA) zijn uit hun evenwicht, het dopaminesysteem is bijvoorbeeld heel actief.
Een psychose zonder medicatie kan binnen een week weg zijn of een jaar of langer aanhouden. Er is geen precies antwoord op te geven, behalve dat je ook zonder medicatie uit de psychose kan komen. Het is over het algemeen niet zinvol om iemand te proberen overtuigen dat anderen zijn ideeën niet hebben.
4 op de 5 mensen kunnen herstellen van een psychose. Niemand zegt dat het makkelijk is en makkelijk gaat, maar het kán. Of ze leren leven met hun psychose. Dat perspectief van herstel, van het weer opbouwen van een zinvol leven is uitgangspunt van onze behandeling.
Iemand met een psychose heeft last van één of meerdere symptomen. Deze symptomen kunnen we onderverdelen in positieve symptomen en negatieve symptomen. Positieve symptomen gaan over verschijnselen die als het ware bij iemands manier van denken en doen komen, zoals hallucinaties, wanen en verward denken en handelen.
Dat antipsychotica vaak bijwerkingen hebben is algemeen bekend, maar dat het ook kan leiden tot het ontstaan van diabetes type 2, obesitas en verstoringen van de vetstofwisseling is relatief onderbelicht. Deze klachten samen worden ook wel het metabool syndroom genoemd.
14 juli 2020 – Een onderzoek van het Center for Addiction and Mental Health in Toronto, Canada. gepubliceerd in JAMA Psychiatry toont aan dat antipsychotica de hersenen kunnen beschadigen. In de nieuwe studie blijkt het gebruik van antipsychotica (in dit geval olanzapine) gelinkt aan schade aan de hersenen.
Geleidelijk afbouwen van medicatie is te overwegen bij patiënten met een eerste episode, bij wie psychotische symptomen minimaal 6 maanden weg zijn 2. Er zijn aanwijzingen dat het afbouwen van het antipsychoticum het functioneren op lange termijn positief beïnvloedt.
Crisisopname. Bij een crisisopname wordt iemand opgenomen vanwege zeer ernstige psychiatrische klachten. Dat gebeurt bijvoorbeeld als iemand bedreigende psychotische klachten heeft, als iemand zelfmoord wilt plegen, of net een zelfmoordpoging heeft gedaan. Een crisisopname kan een aantal uren tot een paar weken duren.
Een aantal richtlijnen adviseert bij een eerste psychose minimaal twee jaar antipsychotica voor te schrijven (Bosveld-van Haandel et al., 2001; Landelijke Stuurgroep Multidisciplinaire Richtlijnontwikkeling in de GGZ, 2005). Na meerdere episoden moet behandeling levenslang gegeven worden.
Schizofrenie ontwikkelt zich bij mannen gemiddeld 5 jaar eerder dan bij vrouwen. Bij mannen heeft de eerste psychose meestal plaats tussen het 16e en 35e levensjaar; bij vrouwen is dit meer variabel. In de menopauze hebben vrouwen een verhoogde kans op schizofrenie.
Voorbeelden zijn cariprazine, clozapine, olanzapine, quetiapine, risperidon en sulpiride. Behalve antipsychotica worden ook anderen medicijnen gebruikt bij psychoses. Ernstige onrust en angst kunnen verminderen met het rustgevende medicijn temazepam.