Wanneer je in koud water valt en je kan er niet onmiddellijk uit, dan gaat je lichaam door 4 verschillende fases die elk tot de dood kunnen leiden. De meeste mensen die verdrinken in koud water sterven in de eerste 2-3 minuten na contact.
Volgens de richtlijnen van de GGD kan iemand in erg koud water van vier graden al na drie tot vijf minuten last krijgen van spierstijfheid waardoor het zwemmen moeilijk wordt. Ook het denkwerk neemt af, waardoor het moeilijk wordt de situatie goed in te schatten.
Persoon die in het water valt moet :
Proberen rustig te blijven tot dat de ademhaling terug onder controle is en vooral niet proberen te zwemmen vooraleer de ademhaling onder controle is. Zo weinig mogelijk bewegen en niet zwemmen ( tenzij redding zeer nabij is ).
Ga nooit zwemmen in water dat kouder dan 15°C is. Dan is het risico op verkramping van spieren en onderkoeling groot. Gelukkig is een zwembad vaak veel sneller op temperatuur en kun je hier snel en veilig gebruik van maken.
Aanbevelingen voor buiten zwemmen
Ga niet zwemmen bij een watertemperatuur onder de 15 graden en gebruik tot en met 18 graden altijd een wetsuit en badmuts.
Wil je zonder wetsuit gaan zwemmen, dan geldt een ondergrens van 20 graden. Bij een temperatuur van 22-24 graden is een wetsuit vaak niet meer nodig. Bij officiele evenementen wordt vaak deze FINA regelgeving aangehouden: Onder de 16 graden wordt er niet gezwommen.
In het algemeen geldt dat je 1 minuut per graad Celsius watertemperatuur in het water kan blijven. Als het water twee graden is, kun je volgens die regel maximaal 2 minuten zwemmen. Niet iedereen is hetzelfde, dus luister vooral ook naar je lichaam en verlaat het water eerder als dat nodig is.
Zwemmen in water onder de 15 graden is zonder goede voorbereiding wel riskant. Je kunt in een koude-shock terechtkomen, waardoor je ademhaling ontregelt wordt wat weer tot paniek leidt en je in de schrik water binnen kunt krijgen met alle gevolgen van dien. Ook kun je bevangen raken door de kou.
Bij een watertemperatuur onder de 16 graden is een wetsuit verplicht op alle afstanden. Bij een watertemperatuur tussen de 16 en 18 graden mag je zonder wetsuit zwemmen op korte afstand, maar op lange afstand moet je verplicht met. Boven de 18 graden mag je zonder wetsuit zwemmen op alle afstanden.
Als de watertemperatuur rond het vriespunt zit zal het slachtoffer slechts enkele minuten bij bewustzijn blijven. Snel ingrijpen bij een drenkeling is dan ook van levensbelang. Afhankelijk van de fase van onderkoeling heeft een slachtoffer de juiste behandeling nodig.
Wees voorzichtig in ijskoud water
In ijskoud water is de schok van de eerste twee minuten na het betreden van het water ook erg gevaarlijk. Het lichaam reageert hierop met een versnelde hartslag, hogere bloeddruk, vernauwing van de bloedvaten en hyperventilatie en uiteindelijk mogelijk een hartstilstand.
Je raakt onderkoeld als je lichaamstemperatuur daalt onder de 35°C.
Veiligheid in koud water
Wanneer de watertemperatuur 40 graden of lager is, kan er binnen enkele minuten ernstige schade ontstaan. Zelfs bij watertemperaturen rond de 50 graden kan de dood optreden in het eerste uur van onderdompeling in koud water.
Een temperatuur van 30 graden voelt bij 50 procent luchtvochtigheid aan als 31 graden, bij 80 procent als 38 graden en bij 100 procent zelfs als 44 graden. Gevoelstemperaturen boven 55 graden zijn levensgevaarlijk omdat het lichaam zijn warmte maar moeilijk meer kwijt kan. Dat leidt tot oververhitting.
"Een geoefende zwemmer kan een paar uur in de zee overleven, mits de watertemperatuur niet te koud is en de stroming niet te sterk. Voor een ongetrainde zwemmer is dat al lastig. Als je algehele conditie van laag niveau is, houd je het waarschijnlijk niet lang vol."
IJs = bevroren water
Water is een vloeistof dat bij 0 graden Celsius overgaat in zijn vaste toestand…. ijs.
Een graad of 20 à 24 is nog prima, maar daaronder ligt echt onderkoelingsgevaar op de loer. Dit geldt overigens ook specifiek voor gezonde volwassenen; bij kinderen en ouderen zal onderkoeling al veel eerder optreden. Daarom is het wel belangrijk om niet voor langere tijd in te koud water te gaan zwemmen!
Dippen in koud water verlaagt de ontstekingswaarden in je bloed, is een acute uitknop voor stress en helpt met een snellere vetverbranding. De eerste Landelijke DipDag is een initiatief van marathonloper, ademhalingsexpert en koudwaterdipper Koen de Jong van Sportrusten.
Door bewust naar je diafragma – je belangrijkste ademhalingsspier – te ademen. Stap ook altijd onder de koude douche wanneer je uitademt. Daarnaast adem je continu minimaal twee keer zo lang uit als in. Zo houd je je ademhaling onder controle en voorkom je hyperventilatie.
Na het zwemmen verwijden die bloedvaten zich weer waardoor koud bloed je lichaamstemperatuur verder naar beneden haalt. Je kunt dan erg gaan rillen. Langzaam opwarmen met een kopje koffie is het beste. Spring niet meteen onder een hete douche, want dat is niet goed voor je bloeddruk.”
Een deel van je lichaamswarmte verlaat je lichaam via je hoofd. Een siliconen batmuts (of twee over elkaar) of een neopreen badmuts is dan ook aan te raden. Wanneer je dan zonder wetsuit kunt gaan zwemmen is weer erg persoonlijk. De gemiddelde aanbevolen temperatuur ligt rond de 18 tot 20 graden.
De ideale zwembad temperatuur ligt gemiddeld ergens tussen de 25 en 28°C. Dit is ongeveer 10°C kouder dan de gemiddelde lichaamstemperatuur. Bij zwembadwater kouder dan 15°C bestaat de kans op onderkoeling. Te warm water zorgt ervoor dat het lichaam niet meer kan afkoelen, wat overhitting kan veroorzaken.
Enkele van de belangrijkste voordelen zijn: Versterkt het immuunsysteem: Koud water zwemmen kan je immuunsysteem versterken en je lichaam helpen beter bestand te zijn tegen ziektes. Verbetert de bloedsomloop: Het koude water stimuleert de bloedsomloop, wat kan leiden tot een betere doorbloeding en een gezonder hart.
Het is raadzaam om in de zomer te beginnen met koud water zwemmen, wanneer de watertemperaturen iets hoger zijn en je lichaam zich gemakkelijker kan aanpassen. Begin met korte duiken of zwemsessies en verleng de tijd geleidelijk aan naarmate je lichaam gewend raakt aan de kou.