Onder jongeren met een lage sociaaleconomische status (SES) steeg het percentage zonder cariëservaring: onder 14-jarigen van 33% (1990) tot 49% (2009) en onder 20-jarigen van 6% tot 26%. In de hoge-SES-groep steeg het aantal twintigers dat nog nooit cariës had in die periode van 6% tot 30%.
Tandbederf wordt voor een groot deel beïnvloed door voeding en gebitsverzorging. Suikers, te veel eetmomenten of een slechte mondhygiëne zijn vaak de boosdoeners. Maar ook erfelijkheid heeft invloed op de vatbaarheid van de tanden voor gaatjes. Zowel kinderen als volwassenen kunnen gaatjes krijgen.
Hoe ontstaan gaatjes? Gaatjes ontstaan meestal pijnloos en u krijgt er last van wanneer deze uw glazuur aangetast hebben. Het duurt lang voor het gaatje zich uitbreidt, omdat glazuur hard en dicht materiaal is. Door bacteriën in tandplak wordt eten en drinken omgezet in zuur.
Beginnende gaatjes kenmerken zich door verkleuring van tanden of kiezen. Vaak ontstaat er een witte vlek. Op dit punt kun je beginnende gaatjes zelf herstellen. Dit doe je door goed te poetsen met fluoride houdende tandpasta.
Speeksel spoelt bacteriën en hun schadelijke melkzuur van je tanden af. Dus als je vaak een droge mond hebt, heb je meer kans op gaatjes. Het probleem kan worden verholpen door in de loop van de dag veel water te drinken of er een gewoonte van te maken om kauwgum te kauwen.
Als gaatjes niet op tijd behandeld worden, kan het tandbederf steeds verder gaan, waardoor de bacteriën de zenuw in de tand of kies bereiken en er een ontsteking aan de wortel kan ontstaan. Wanneer deze zenuw is aangetast moet deze verwijderd worden door middel van een wortelkanaalbehandeling.
Wij raden u aan niet te lang te wachten met het maken van een afspraak, want anders kan uw gaatje groter worden. Dit betekent dat u meer pijnklachten ervaart. Maakt u vandaag nog een afspraak, dan bent u zo snel mogelijk van dat ongemakkelijke gevoel in uw mond verlost.
Doordat deze zuren het glazuur aantasten kunnen er op slecht-gepoetste plekken (beginnende) gaatjes ontstaan. In eerste instantie merkt u hier niks van. Een beginnend gaatje is vaak niet zichtbaar met het blote oog en ook veroorzaakt het nog geen pijn.
Als gaatjes niet of te laat behandeld worden kunnen aangetaste tanden dermate slecht worden dat ze (telkens) afbreken en zelfs op den duur verwijderd moeten worden. Ook is het mogelijk dat de gevoelige zenuwen in de tand afsterven of dat de wortelpunten gaan ontsteken.
We hebben gemiddeld vier tanden of kiezen waar een gaatje in zit. Het onderzoeksbureau TNO houdt in opdracht van Zorginstituut Nederland al meer dan dertig jaar bij hoe het met onze gebitten gesteld is. Bij kinderen gaat het steeds beter. In 2001 had een gemiddelde vijfjarige nog vier gaatjes in zijn melkgebit.
Als de laag een beetje weg is, heb je een beginnend gaatje. Dit kan je door extra goed te poetsen soms nog wel wegpoetsen. Poets dan wel met een fluoride tandpasta, want die zorgt dat de tanden weer sterker worden. Als de laag helemaal weg is, komt er een bruin plekje.
Het is niet wetenschappelijk aangetoond dat veel poetsen ook direct weinig gaatjes tot gevolg heeft." Tijdens het poetsen, flossen en ragen verwijder je tandplak. Zonder deze tandplak kunnen zich geen gaatjes vormen in de tanden. In tandplak zitten namelijk bacteriën die suiker in zuur veranderen.
De gemiddelde leeftijd waarop kinderen hun eerste gaatje krijgen is 6 à 8 maanden. Zodra de eerste tandjes doorkomen, is het tandglazuur nog gevoelig waardoor snel gaatjes kunnen ontstaan. Gaatjes bij kinderen ontstaan vaak door slecht tandenpoetsen.
Hoe ziet een (beginnend) gaatje eruit? U kunt een beginnend gaatje (cariës) herkennen aan een donkere verkleuring en witte vlekjes op tanden of kiezen. Ook zwarte groefjes en putjes kunnen een kenmerk zijn van een beginnend gaatje.
Hoelang duurt het vullen van een gaatje? Het duurt ongeveer 30 minuten om één gaatje te vullen. Dit is inclusief de uitleg van de tandarts vooraf. Als er meerdere tanden of kiezen gevuld moeten worden binnen één sessie, duurt het ongeveer 20 minuten om een tand of kies te vullen.
In een ver stadium zal kiespijn een alarmerend symptoom zijn. Het gat is in dat geval zo groot geworden dat de zenuw geïrriteerd is geraakt. Afhankelijk van de plek van het gaatje zou het mogelijk zijn dat er een stuk van de tand kan afbreken, waardoor het gat nog beter te voelen is met de tong.
Wanneer dit het geval is zal je merken dat de plek zeer gaat doen als het in aanraking komt met hele koude dranken of hete etenswaren. Daarnaast hebben de meeste mensen met een gaatje last van een slechte adem of vieze smaak in de mond. Toch is het lastig om honderd procent zeker te weten of je een gaatje hebt.
Niets doen is geen optie. Als er geen vulling gemaakt wordt, kan een klein gaatje groter worden en uiteindelijk leiden tot een wortelkanaalbehandeling of verlies van uw tand of kies.
Met een verdoving wordt een gebied in je mond verdoofd. Met een dunne naald wordt een beetje verdovingsmiddel in het tandvlees gespoten. Dit middel zorgt ervoor dat de zenuwen in dat gebied geen prikkels naar de hersenen sturen. De zenuw werkt dus even niet en hierdoor voel je geen pijn.
Het vullen van een gaatje hoeft geen pijn te doen. Afhankelijk van de diepte van het gaatje en de pijngrens van een persoon kan het boren wel gevoelig zijn. Als het meer is dan gevoelig dan kan je uiteraard vragen om een plaatselijke verdoving. De verdoving zorgt ervoor dat je niks voelt van de behandeling.
Doet een vulling krijgen pijn? Als je kiest voor een verdoving voel je niets voor de behandeling. Echter, bij een klein gaatje of als je niet bang bent voor de tandarts, kan je de behandeling ook zonder verdoving ondergaan. Het boren kan even gevoelig zijn, maar je zit na de behandeling niet met een verdoofde mond.
Bij een beginnend gaatje zal de pijn vooral optreden bij het nuttigen van koud eten of drinken en later ook bij warme temperatuur. Ten slotte kun je een voortdurende en zeurende pijn ervaren. Ook na het vullen van gaatjes kan kiespijn optreden. Dit trekt echter vaak na een aantal dagen weer weg.
Als het gat te groot is geworden of de zijwanden te zwak zijn, is een vulling niet meer mogelijk. Wel kan de tandarts dan een kroon maken. Komt bij een diep gat de tandzenuw bloot te liggen, dan moet de tandarts vaak eerst een wortelkanaalbehandeling uitvoeren voordat het gat wordt gevuld.