Ozon is een sterk reactieve, onstabiele verbinding van drie zuurstofatomen. Het woord komt van het Griekse ozein, dat ruiken betekent. Niet zonder reden, want het gas heeft een typische geur die je soms kan ruiken in slecht geventileerde plaatsen met veel (oude) kopieermachines of na een onweer met veel bliksems.
Ozon dringt bij inademing door tot in de kleinste luchtwegen en de longblaasjes en zorgt zo voor prikkeling van de slijmvliezen. De meest typische klachten van acute blootstelling aan ozon zijn een prikkelende ademhaling (hoesten) en irritatie van de ogen.
Ozon heeft de chemische formule [O3] omdat een ozonmolecuul uit drie zuurstofatomen bestaat. Het woord 'ozon' is afgeleid van het Griekse woord 'ozein', wat zoveel betekent als 'te ruiken'. Ozon heeft namelijk een doordringende geur en wordt door mensen al bij zeer lage concentraties waargenomen.
Het is niet exact bekend vanaf welke concentratie ozon schadelijk is voor de gezondheid. Ook concentraties onder de Europese norm van 120 µg zijn waarschijnlijk schadelijk. Ozon dringt bij inademing door tot in de kleinste luchtwegen en longblaasjes, waardoor een prikkeling van de slijmvliezen ontstaat.
Elektrische lading. Ook ozon speelt een rol in de geur van regen, vooral na een onweersbui. De elektrische lading van bliksem splitst zuurstof- en stikstofmoleculen in de lucht, waardoor stikstofmonoxide ontstaat. Dat reageert vervolgens met andere chemicaliën in de atmosfeer, wat ozon produceert.
Maatregelen bij een verhoogde ozonconcentratie
Hoe dieper en sneller we ademen tijdens een inspanning, hoe groter de blootstelling aan ozon. Daarom worden zware inspanningen buitenshuis tijdens de uren met de hoogste ozonconcentratie (12-22u) afgeraden.
En het antwoord is simpel: ja, je kunt de bliksem ruiken. Sterker nog, tijdens een zwaar onweer in de zomer van 2015 heb ik de bliksem meerdere malen geroken.
De geur van regen heeft z'n eigen naam: petrichor. Een samenstelling van de Griekse woorden 'petra' en 'ichor'. Het eerste betekent 'steen', het tweede verwijst naar de gouden vloeistof die volgens de Griekse mythologie door de aderen van de Olympische goden vloeide.
Tijdens een storm kan de bliksem zuurstof- en stikstofmoleculen van elkaar scheiden in de atmosfeer, die zich op hun beurt kunnen herenigen in stikstofmonoxide. Deze substantie interageert vervolgens met andere stoffen in de atmosfeer om ozon te vormen, die een scherpe, ietwat op chloor lijkende, geur afgeeft.
Prachtige zomerdagen hebben ook een schaduwzijde: hete temperaturen kunnen gepaard gaan met veel ozon in de lucht. Zowel de hitte, de zon als de ozonpieken kunnen de gezondheid schaden.
Hoe wordt ozon gevormd in de atmosfeer? Ozon wordt gevormd wanneer de energie van ultraviolette straling (uv-straling) groot genoeg is om de moleculen van gewone zuurstof (O2) in afzonderlijke zuurstofatomen (O) te splitsen. Vrije zuurstofatomen kunnen terug recombineren tot gewone zuurstofmoleculen (O2).
UV-absorptiemeters werken hetzelfde als ozon analyzers: ze meten met behulp van UV licht. Deze meters zijn zeer nauwkeurig (meestal +/- 1 procent of beter) en zijn minder gevoelig voor verstoring door vocht en andere stoffen. De meters zijn bovendien in een meerkanaals uitvoering verkrijgbaar.
Ozontherapie is een natuurlijke geneeswijze. Er worden geen farmaceutische producten gebruikt. Bovendien zijn er geen gevaren aan deze therapie, indien ze wordt toegepast door een vakkundig arts of therapeut.
Ozon In zuivere vorm is ozon een onstabiel en potentieel explosief gas.
Toepassingen. Ozon werkt desinfecterend en wordt gebruikt om bijvoorbeeld drinkwater te ontsmetten. Het voordeel ten opzichte van bijvoorbeeld dichloor is dat het geen smaak in het water achterlaat.
Volgens de onderzoekers vinden de meeste mensen de geur van vanille het lekkerst. Andere lekkere geuren zijn bijvoorbeeld versgebakken brood of pas gemaaid gras. En de vieze geuren? De geur van zweetvoeten vinden de meeste mensen het smerigst.
Wanneer er vervolgens een flinke bui valt, zoals een zomerse regenbui, dan komen er hele kleine luchtbelletjes vanuit de grond omhoog. Als deze vervolgens openbarsten komen de stofjes in de lucht terecht. Als deze stofjes je neus bereiken, ruik je de geur van een regenbui in een droge periode: petrichor.
Omdat je elektriciteit (als het goed gaat) niet kan zien, ruiken en horen, is het een moeilijk te bevatten techniek. Toch zijn wij de laatste 100 jaar steeds meer gaan vertrouwen op elektrische energie.
Onweerswolken. Elke onweersbui begint als een kleine stapelwolk. Een stapelwolk heeft een bloemkoolachtige structuur, met scherpe omrandingen. Als de stijgende bewegingen sterk genoeg zijn, groeit de stapelwolk uit.
Joseph Dwyer, Ningyu Liu en Hamid Rassoul denken dat onweerswolken in staat zijn om behalve 'normale' bliksem ook 'donkere bliksem' te produceren, die weinig licht bevatten, maar des te meer gammastraling. Bij die donkere bliksems komen elektronen en hun antimaterie-partner positronen aan te pas.
Langdurige blootstelling aan PM2,5 fijnstof (fijnstof) en PM10 fijnstof (fijnstof) wordt geassocieerd met het optreden van acute hartinfarcten, ook bij concentraties onder de Europese normen (Cesaroni et al. 2014). Ook het optreden van een beroerte is geassocieerd met langdurige blootstelling aan PM2,5 en PM10.
Verkeer, industrie, landbouw en huishoudens (o.a. houtstook) zijn belangrijke bronnen van fijnstof. Een slechte luchtkwaliteit (dus veel verontreinigende stoffen in de lucht) heeft effect op de gezondheid. Zie verder paragraaf gezondheidseffecten.
Ozongeneratoren produceren ozon door zuurstof moleculen (O2) op te breken zodat enkelvoudige atomen kunnen binden met andere O2 moleculen om O3 te vormen (ozon).