Een ontlading ontstaat bij een groot ladingsverschil dat wordt veroorzaakt door stijgende en dalende bewegingen in de wolk. Donder wordt veroorzaakt doordat de lucht die direct grenst aan de bliksemschicht plotseling zeer sterk wordt verwarmd en daardoor zeer snel uitzet. Deze uitzetting veroorzaakt een geluidsgolf.
Onweer ontstaat in de koelere luchtlagen. Bij hitte warmt de lucht dicht bij de grond flink op, maar hoog in de lucht is de temperatuur vele malen lager. Op zo'n 10 kilometer hoogte kan het wel -50 graden zijn. Hoe warmer het aan de grond is, hoe meer en hoe hoger de lucht stijgt.
Een droog onweer is een onweersbui waarbij ofwel geen regen valt, of de regen volledig verdampt in de zeer droge luchtmassa tussen de basis van de cumulonimbus en de grond. Ontstaat een zichtbare kolom van neerdalende regen die de grond niet raakt, dan spreekt men van een virga.
Onweer ontstaat wanneer deeltjes in de atmosfeer razendsnel langs elkaar bewegen. Er ontstaat een statische lading die ontlaadt wanneer de ladingsverschillen te groot worden. De ontlading is zichtbaar als een bliksemschicht en wordt gevolgd door een luide knal.
Dat heeft dus te maken met de temperatuurverschillen die nodig zijn om een onweersbui te laten ontstaan. Gedurende de dag kan de zon ervoor zorgen dat het aardoppervlak flink wordt verwarmd en de luchtvochtigheid zodoende stijgt, waardoor het contrast met een koude luchtstroom 's avonds des te groter wordt.
Meestal 's middags of 's avonds
Die warme lucht stijgt op en vormt een wolk. Er ontstaan hagelstenen, die tegen elkaar aan schuren en voor statische elektriciteit zorgen. Af en toe overleeft zo'n bui de nacht en ontweert het 's ochtends."
In een open veld languit op je buik liggen
Als de bliksem vlakbij inslaat loop je namelijk het risico dat je in de wegvloeiende bliksemstroom ligt. Ga in plaats van liggen juist op je hurken zitten, met je voeten tegen elkaar aan.
EXPERT: jazeker, door de hoge temperatuur in het bliksemkanaal ontstaat er ozon en sterke elektrische velden kan je waarnemen als mens. Denk maar aan statische elektriciteit als je een dikke wollen trui uittrekt. Dat voel je ook. · Soms hoor je geknetter als het onweert.
Douchen. Het lijkt een klassiek fabeltje, maar het is toch echt waar: vermijd contact met stromend water. Slaat de bliksem dichtbij in, dan zoekt de stroom een uitweg langs leidingen. Dus niet alleen een douche en een bad kunnen gevaarlijk zijn, of kranen in het algemeen, maar ook radiatoren.
Blijf daarom binnen tijdens onweer en doe de volgende dingen: Sluit ramen en deuren. Blijf uit de buurt van elektrische kabels. Ga niet in bad of onder de douche.
Voorzorgsmaatregelen in huis tegen onweer
Sluit ramen en deuren. Blijf weg van de ramen (Het licht van de bliksem is bijzonder fel en een nabije inslag kan u verblinden.) Blijf uit de buurt van stromend water in de woning. Ga zeker niet douchen.
Omgekeerd wordt soms enkel de bliksem gezien. Een bliksemschicht heeft gemiddeld een hoogte van 15km, zodat deze, afhankelijk van de bewolking, van op grote afstand zichtbaar kan zijn. Wanneer het geluid dan niet zo ver draagt, door bijvoorbeeld tegenwind, zal men geen donder horen.
Bliksem slaat graag in op het hoogste punt in een gebied. Het strand en de zee zijn open 'vlaktes' zonder schuilplaatsen. Zwemmers en badgasten zijn daarom soms het eerste slachtoffer van een blikseminslag. Een blikseminslag valt niet veel voor, maar de gevolgen zijn wel ernstig.
Voorzorgsmaatregelen bij onweer
Bij naderend onweer kun je het beste ergens naar binnen gaan en daar wachten tot de bui over is getrokken. Het bos biedt geen bescherming. Schuil nooit onder bomen, een alleenstaande boom, langs een bosrand of in de buurt van een metalen afrastering.
Warme lucht stijgt op.En hoe warmer het is, zoals nu bij de hittegolf, hoe meer stijging je hebt. Om een donderbui te krijgen moet een warme luchtbel opstijgen tot zo'n 12 kilometer hoogte, waar het koel is. 'Maar: stijgende warme lucht alleen maakt nog geen onweer.
Als je door onweer wordt overvallen kun je het beste zo snel mogelijk een schuilplaats zoeken. Ga ergens naar binnen en wacht de bui af. Is er geen binnenplek om te schuilen en ben je daardoor gedwongen om buiten te blijven doe dan een aantal dingen niet. Ga niet onder een boom schuilen.
Tip 1: Haal alle elektrische apparaten uit het stopcontact
Een kapotte televisie of een computercrash door blikseminslag, daar zit natuurlijk niemand op te wachten. Haal dus altijd gelijk de stekkers van alle elektrische apparatuur uit het stopcontact als het onweert.
Hoe kouder, des te minder onweer. In Groenland onweert het vrijwel nooit. En op de Zuidpool zijn gebieden waar het echt nog nooit heeft geonweerd. In ons land onweert het gemiddeld op 25 tot 30 dagen per jaar.
Vooral alleenstaande bomen, bosranden en metalen afrasteringen zijn gevaarlijk. Het gebeurt gelukkig zelden, maar toch kun je door de bliksem geraakt worden als je in contact bent met stromend water. Onder de douche, in bad, maar ook als je tijdens een heftige onweersbui je handen wast.
"Voorafgaand aan onweer kan er sprake zijn van warm, drukkend en vochtig weer.Dan kunnen bacteriën zich snel vermeerderen", legt Van der Heijden uit. "Dan wordt soep of welk ander gerecht zuur. Het is heel belangrijk om dingen snel af te koelen als je kookt en niet te lang bij warm weer te laten staan.
Tijdens de daling werd de luchtdruk hoger.Dat kan pijnlijke luchtdrukverschillen geven tussen de holtes in de hoofden van de passagiers en de rest van de cabine. Ook in het vliegtuig kun je hoofdpijn krijgen. Datzelfde rotgevoel kun je hebben door de verhoogde luchtdruk, net voor een onweersbui.
Doordat het serotonineniveau in je bloed stijgt, maakt je lichaam extra adrenaline aan. Hierdoor komt je lichaam in een soort alarmstand, waardoor het anti-stresshormonen aanmaakt. Daardoor neemt het serotonineniveau af in je hersenen, waardoor je je prikkelbaarder en angstiger kunt voelen.
In een huis ben je ook redelijk veilig, mits je niet in de buurt van koperen leidingen of elektrische kabels bent. Ook schijnt douchen en badderen een afrader te zijn. De kans dat je geraakt wordt door de bliksem is gemiddeld 1 op 2 miljoen.
Zo goed als alles geleidt stroom beter dan de lucht, dus slaat de bliksem vaak in op het hoogste punt.
De incidenten gebeuren meestal in de buitenlucht, zegt Michaël Bertels, projectleider veilig optreden bij elektra van Brandweer Nederland. Zijn belangrijkste advies is dan ook: ,,Ga dus niet in een open veld rondlopen of in een plas zwemmen.Je bent een potentieel doelwit als je dat wel doet.