Bij uitgezaaide kanker is genezing meestal niet meer mogelijk. Dit heeft effect op de overleving. Bij mensen met uitzaaiingen is de gemiddelde overleving na 5 jaar ongeveer 15%. Bij mensen met kanker zonder uitzaaiingen is de overleving na 5 jaar een stuk hoger: 75%.
Hoe lang deze palliatieve fase duurt, verschilt per persoon. Veel hangt af van hoe agressief de tumor is. Bij een tumor die snel groeit, is de levensverwachting meestal kort, vaak slechts enkele maanden. Maar bij minder agressieve tumoren, kun je met een palliatieve behandeling soms nog jaren leven.
Alvleesklierkanker heeft de slechtste overlevingscijfers van alle soorten kanker in Nederland. Het is bovendien de enige kankersoort waarbij de overleving in afgelopen decennia niet of nauwelijks is verbeterd.
Symptomen en kwaliteit van leven
Zo komen vermoeidheid, pijn, benauwdheid en verlies van eetlust veel voor. In de terminale fase komen ook symptomen als gewichtsverlies, sufheid en verwardheid vaak voor.
Tumoren die uitzaaien zijn nauwelijks te genezen en zijn de belangrijkste doodsoorzaak van kankerpatiënten. Nieuw onderzoek laat zien dat tumoren hun omgeving naar hun hand zetten. Voor het eerst kunnen onderzoekers live onder de microscoop volgen hoe een tumor zich uitzaait.
Ook uitzaaiingen kunnen kleiner worden door de chemotherapie. De chemotherapie kun je ook samen met bestraling krijgen. Deze behandeling heet chemoradiatie. Je krijgt dan chemokuren en tussendoor ook regelmatig bestraling voor de operatie.
Veelvoorkomende lichamelijke klachten van mensen met kanker in de terminale fase zijn pijn, misselijkheid/braken, vermoeidheid, anorexie (gebrek aan eetlust) en obstipatie. Pijn komt bij 70-90 procent van de kankerpatiënten voor, anorexie bij 40-80 procent.
Pijn komt voor bij 45% van de patiënten met kanker in de laatste 1-2 weken voor het overlijden (Teunissen 2007).
Omdat het bloed zich meer en meer terugtrekt naar de borst- en buikholte, kunnen handen, armen, voeten, benen en neus koud aanvoelen. Op de benen kunnen paarsblauwe vlekken ontstaan. De gelaatskleur wordt grauw en bij de laatste ademtocht trekt de kleur helemaal uit het gezicht weg ('doods - bleek').
Uitbehandeld zijn wil dus eigenlijk zeggen dat er geen curatieve behandeling (een behandeling die gericht is op genezing) meer mogelijk is. Uitbehandeld zijn, wil dus niet per sé zeggen dat je snel komt te overlijden. Met een ongeneeslijke ziekte kun je nog lang leven, dat hangt erg af van je persoonlijke situatie.
Wat het sterftecijfer betreft, zal longkanker naar verwachting de koploper blijven, gevolgd door pancreaskanker, lever- en galwegkanker, colorectale kanker en borstkanker.
Het stadium van de ziekte is bepalend voor de behandeling en prognose van deze patiënten. Een jaar na diagnose is nog maar 22% van de patiënten met stadium IV longkanker nog in leven en na vijf jaar is dat gedaald naar 3%.
Alvleesklierkanker is een agressieve vorm van kanker. Er is een groot risico op uitzaaiingen en doorgroei in omliggende weefsels. Er zijn verschillende typen alvleesklierkanker.
De kans op overleving is fors toegenomen bij darmkanker, nierkanker, slokdarmkanker en ook bij veel soorten bloed- en lymfeklierkanker. Kankersoorten met een 5-jaarsoverleving hoger dan 80% zijn huidkanker, borstkanker, prostaatkanker en minder vaak voorkomende kankersoorten zoals hodgkinlymfoom en zaadbalkanker.
Overleving. Eén jaar na diagnose is 48% van de mensen met uitgezaaide dikkedarmkanker en 58% van de mensen met uitgezaaide endeldarmkanker nog in leven. Na drie jaar zijn deze percentages respectievelijk 18% en 23%.
Stadium 4. Stadium 4 kan twee dingen betekenen: De tumor is uitgezaaid voorbij de regionale lymfeklieren naar een deel of delen van de huid, of naar andere lymfeklieren. De tumor is uitgezaaid naar andere organen, bijvoorbeeld de lever, de longen of de hersenen.
Een stervende heeft meestal weinig of geen behoefte meer aan eten en drinken. Hij of zij kan snel vermageren. De wangen vallen in, de neus wordt spits en de ogen komen dieper in hun kassen te liggen. Dit is natuurlijk en hoort bij het sterven.
Dat heeft te maken met de belasting van de tumor op het lichaam als geheel. Het delen van de cellen, het groeien en uitzaaien kost heel veel energie. Uiteindelijk ga je je eigen cellen afbreken om genoeg energie te kunnen leveren. Dat is funest voor je afweersysteem, waardoor je aan een simpel virus al kunt overlijden.
Eerst vallen bijvoorbeeld de longen uit (ARDS) , gevolgd door lever, darmen, nieren en/of andere functies, zoals de bloedstolling.
Kort voor het overlijden houden ze vaak even op met ademhalen, soms zelfs wel een halve minuut.Dan slaken ze ineens een diepe zucht en ademen daarna weer verder. Het gezicht ziet er vaak heel rustig uit. Als de stervende toch onrustig of benauwd wordt, kan de arts rustgevende medicijnen geven.
Meer dan 50% van patiënten met kanker in de palliatieve fase heeft symptomen als vermoeidheid, pijn, slapeloosheid, misselijkheid en gebrek aan eetlust. In de terminale fase komen vermoeidheid, zwakte, gewichtsverlies, sufheid en verwardheid (nog vaker) voor.
Ook hebben ze last van benauwdheid, vergeetachtigheid, verlies van eetlust en misselijkheid. Volgens het rapport heeft ongeveer eenderde van de patiënten met uitgezaaide kanker geen idee van hun prognose.
In de laatste fase van je leven kun je palliatieve terminale zorg krijgen. Deze fase begint als de arts inschat dat je nog ongeveer 3 maanden te leven heeft. De laatste fase kan in werkelijkheid ook (veel) korter of langer duren.
Wens de persoon sterkte: geef aan dat je meeleeft en wens hem of haar kracht toe. Het kan zijn dat je echt niet weet wat je moet zeggen. Geef dat gewoon eerlijk toe. Het is absoluut niet raar dat je in eerste instantie geen woorden kunt vinden voor zulk moeilijk nieuws.