Feit is dat koeien helemaal geen scheten laten. Ook geen boeren overigens. Ze produceren wél methaan, en die methaan-uitstoot zorgt voor een aanzienlijk deel van onze totaaluitstoot. Tijd om daar iets aan te doen, was de conclusie aan de Wageningen Universiteit.
Koeien kunnen dagelijks tot 500 liter gas uitstoten door winden en boeren. Ook scheiden ze grote hoeveelheden ammonia (een oplossing van het gas ammoniak in water) uit.
Koeien produceren methaan door bacteriële reacties bij de afbraak van ruwvoer in hun pens, maar zolang de grootte van de veestapel (en het productieniveau) gelijk blijven zorgen ze eigenlijk niet voor extra opwarming.
Het voer dat koeien eten en verteren zorgt in meer of mindere mate ook voor stikstofuitstoot. “Zo geven boeren hun koeien vaak voer met net teveel eiwit (waar stikstof in zit), ongeveer 10 procent eiwit te veel. Dat komt in de urine terecht en vervliegt deels als ammoniak. Die ammoniak daalt neer in de natuur.
Bij de teelt van landbouwgewassen en het houden van dieren komen CO2, methaan en lachgas vrij. Deze broeikasgassen dragen bij aan de opwarming van de aarde. Vlees en zuivel zijn de grootste boosdoeners. Bij de spijsvertering van koeien en andere herkauwers ontstaat methaan, een krachtig broeikasgas.
Je wordt er tegenwoordig mee om de oren geslagen: vliegen is slechter dan vlees eten. Duidelijk is dat vliegen erg slecht is voor het klimaat. Maar is het slechter dan vlees? Op Nederlands niveau draagt de veestapel volgens de Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur (Rli) voor 10% bij aan de broeikasgasuitstoot.
Janskruid, rode klaver, stinkende gouwe, veldzuring, vingerhoedskruid, waterscheerling, wolfsmelk en zwarte nachtschade kunnen gezondheidsklachten bij runderen veroorzaken. Overigens eten koeien niet of nauwelijks giftige planten. Alleen als er te weinig voer is, gaan ze ervan eten.
De Nederlandse stikstofuitstoot is de hoogste van Europa: per hectare stoten we ongeveer 4 keer zo veel uit als het EU-gemiddelde. Van de Nederlandse uitstoot naar de lucht bestaat ongeveer 65% uit ammoniak (NH3) en 35% uit stikstofoxiden (NOx).
"Als het om wilde ganzen gaat, zullen die per uur ongeveer twintig keer poepen. Maar natuurlijk slaapt hij ook af en toe. Hij is niet de hele dag aan het eten. Gemiddeld kom je op 100 tot 150 poepjes per dag."
Meer dan 2.000 euro betalen voor een goede melkkoe of vaars. Een jaar geleden leek dat haast ondenkbaar. In 2022 is het de dagelijkse realiteit.
Vlees is verantwoordelijk voor 40 procent van broeikasgassen die vrijkomen bij productie van het voedsel van de gemiddelde Nederlander. Vlees heeft zo'n grote klimaatimpact omdat voor de productie van 1 kilo vlees gemiddeld 5 kilo plantaardig voer nodig is. Minder vlees eten is dus goed voor het klimaat.
Geen scheten, maar boeren
Niet alleen runderen, maar alle herkauwers stoten methaan uit bij hun verteringsproces. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt zijn het niet de scheten van runderen, maar de boeren die het gros van het methaan bevatten.
Vogels kunnen geen scheten laten
In hun darmen vind je niet de gas producerende bacteriën die je bij zoogdieren wel vindt. Daarnaast gaat het voedsel zo rap door hun spijsverteringsstelsel, dat er helemaal geen tijd is om windjes te laten. Dat ze het nooit doen, betekent niet dat ze het helemaal niet zouden kunnen.
Het meest winderige dier van het land? De Britten wilden het graag weten en kwamen tot een bizarre conclusie: kakkerlakken blijken in verhouding tot hun grootte meer methaan de lucht in te sturen dan andere dieren.
Overigens laten de meeste mensen vooral 's nachts winden. Het lichaam ontspant zich dan tijdens de slaap en het gas kan heel gemakkelijk naar buiten. Overigens kunnen maar weinig mensen het waarderen dat er in hun buurt winden worden gelaten. Dat heeft met twee dingen te maken: de stank en het geluid.
Gemiddeld poepen we zo'n 128 gram per dag. Met een gemiddelde levensverwachting van 81 jaar pers je dus gedurende je leven 3.787 kilo stront naar buiten. Dit is meer dan het gewicht van de gemiddelde Aziatische olifant, die weegt namelijk 3.350 kilo.
Een duif poept zittend, de hele nacht door en niet weinig ook: een gezonde, volwassen duif poept zo'n 13 kilo per jaar aan nat gewicht, weet Arie den Hartog, die met zijn bedrijf Duke Faunabeheer duiven bestrijdt. Duivenpoep zit vol salpeterzuur, en dat tast stucwerk, hout, verf, zandsteen en ander materiaal aan.
Helaas nemen duiven die taak voor ze waar. Wat eten betreft mogen het vliegende ratten lijken, qua poepen zijn het vliegende honden. Omdat poep en plas bij duiven tegelijkertijd uit dezelfde opening komen, bombarderen ze je met een tweecomponentenproduct dat door elke hoed of jas bijt.
“De stikstofemissie is vooral in bepaalde gebieden erg hoog, vooral in noordwest-Duitsland, waar relatief veel veehouderij is”, legt Ehlers uit. Maar omdat Duitsland een veel groter landoppervlakte heeft dan Nederland, is de uitstoot relatief minder.
6. Heeft alleen Nederland een stikstofprobleem? Nee, de Habitatrichtlijn van de EU verlangt van iedere lidstaat dat die zijn biodiversiteit beschermt. De uitspraak van het Europees Hof over de Nederlandse aanpak geldt voor alle EU-landen.
Ook in België boze boeren
Ook België heeft een grote landbouwsector in relatief klein grondgebied. "Waar wij nog een heel klein beetje ruimte hebben, is de grenswaarde in Vlaanderen echt 0,0", zegt De Vries. "Die mogen dus helemaal geen extra stikstof uitstoten rondom natuurgebieden."
Koeien zijn grazers: ze eten van nature vooral gras. Met hun vier magen kunnen ze gras goed verteren, wat dieren met slechts één maag, zoals kippen, varkens en ook mensen, niet of veel minder goed kunnen.
Gevolgen voor dieren
De plant is mild giftig. Inname van kleine hoeveelheden veroorzaakt geen vergiftiging. De saponinen zijn irriterend voor het maagdarmslijmvlies, en inname van relatief grote hoeveelheden kan maagdarm effecten veroorzaken, zoals koliek, braken en diarree.
Koeien die een goede voeding en verzorging krijgen, kunnen zo'n 15 tot 25 jaar oud worden. Meestal halen ze die leeftijd echter niet. De gemiddelde Nederlandse melkkoe wordt slechts vijf jaar oud, de gemiddelde zoogkoe (voor vleesvee) tien jaar oud.