Met fijnstof worden alle stofdeeltjes in de lucht bedoeld. Het is een verzamelnaam van deeltjes van verschillende grootte, tot maximaal 10 micrometer (µm) doorsnede.
Fijnstof wordt ook aangeduid als PM10 of als PM2,5. PM staat voor particulate matter (fijnstof). Het getal geeft de maximale lengte of diameter van de stofdeeltjes aan. PM10 zijn deeltjes met een lengte of diameter van maximaal 10 micrometer (µm).
Je kunt het fysisch omschrijven. Dan spreken we over de grootte van de stofdeeltjes en de hoeveelheid deeltjes m³ in de lucht die we inademen. De maatvoeringen die in de regel worden gebruikt zijn PM10, PM2,5, PM1 en PM0,1. Deze deeltjes zijn niet zichtbaar met het blote oog.
Hoe ziet fijnstof eruit? Fijnstofdeeltjes zijn meestal te klein om met het blote oog te zien, maar sommige, zoals roet of rook, zijn groot of donker genoeg om zichtbaar te zijn.
25 meter van een drukke weg binnen de bebouwde kom. 50 meter van een drukke weg buiten de bebouwde kom. 150 meter van een snelweg.
Door te stofzuigen, zuig je een deel van de fijnstofdeeltjes je huis uit. Klop tapijten uit. Fijnstofdeeltjes kunnen op tapijten liggen. Door deze regelmatig uit te kloppen, voorkom je een ophoping van fijnstof in je huis.
Fijnstof uit de lucht halen doe je het beste met een luchtreiniger. Een reiniger verwijdert snel de meest schadelijke stoffen en deeltjes, waaronder ook fijnstof. De EDC650 luchtreiniger is de meest effectieve luchtreiniger op de markt. Deze luchtreiniger verwijdert fijnstof voor 99,99% (!)
Deeltjes die door de mens zijn gemaakt, zoals roet, komen het meeste voor. Roetdeeltjes komen vrij bij de verbranding van fossiele brandstoffen in elektriciteitscentrales en de open haard. Ook het bereiden van eten veroorzaakt fijnstof. De chemische industrie en metaalbedrijven stoten ook fijnstof uit.
Dat kan een paar uur duren, maar ook een paar dagen. In de winter blijft er bij bepaald weer vooral fijnstof in de lucht hangen. Dat heet wintersmog. Maar smog komt vaker voor in de zomer, bij warm weer en als er weinig wind staat uit het zuidoosten.
Fijnstof kaart Nederland
De fijnstof kaart van Nederland laat zien dat de hoogste concentratie voorkomt rondom de Randstad en Noord-Brabant.
luchtwegklachten, zoals een astma-aanval, benauwdheid of hoesten. sneller stollen van het bloed en een hogere kans op een hartinfarct, zeker voor mensen die al vernauwde vaten hebben. verergeren slagaderverkalking door de ontstekingsreactie. minder elastische bloedvaten en verhoging van de bloeddruk.
Andere stoffen stinken niet, maar kunnen wel gezondheidsschade veroorzaken. Dit is bijvoorbeeld zo bij fijnstof. Als fijnstof in verhoogde concentraties aanwezig is, kan er sprake zijn van meer luchtverontreiniging. Dat kan zonder dat je geurhinder ervaart.
Hart- en vaatziekten, vaatvernauwing, verhoogde bloedstolling en verhoogde hartslag, Longkanker en chronisch, obstructieve longziekte (COPD), vermindering van de longfunctie, verergering (en ontstaan) van astma (vooral bij kinderen), toename van luchtwegklachten zoals piepen, hoesten en kortademigheid.
Rotterdam, Schiedam en Rijswijk zijn de meest vervuilde steden als het gaat om uitstoot door verkeer en industrie. De gemeenten Nederweert, Ede en Barneveld, Velsen en Beverwijk hebben de hoogste concentraties fijnstof.
Luchtvervuiling komt niet alleen
Bij verbranding komt zowel fijnstof als stikstofdioxide vrij. Daarom zijn het verkeer, de industrie en houtvuren belangrijke bronnen van deze schadelijke stoffen. Stikstofoxiden dragen bovendien, samen met ammoniak (NH3) bij aan de vorming van secundair fijnstof.
Ondermeer de aanwezigheid van polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK's) in sommige stofdeeltjes bevordert de ontwikkeling van longkanker. Andere toxische bestanddelen van fijn stof kunnen zich na afzetting in de longen nog verder in het (menselijk) lichaam verspreiden via de bloedbaan of het lymfestelsel.
Fijn stof van een kachel thuis
Voor een open haard bedraagt de uitstoot aan PM10 158 gram/Giga Joule (g/GJ). Een gemiddelde vrijstaande houtkachel heeft een uitstoot van 113 gram/giga joule.
Op oudejaarsavond - kort na middernacht - schieten de concentraties fijnstof omhoog. Vooral de eerste twee uur van het nieuwe jaar: dan zit er tientallen keren zoveel fijnstof in de lucht als normaal. Metingen rond de jaarwisseling laten zien dat er in steden meer fijnstof in de lucht zit dan daarbuiten.
Van vliegtuigen is bekend dat ze veel ultrafijnstof uitstoten. Dat gebeurt bij het opstijgen, landen en het taxiën. Verschillende tipgevers wijzen ons op de vergelijking die eerder door Milieudefensie is gemaakt: 'Per seconde stoot een opstijgend vliegtuig 100.000.000.000.000.000 ultrafijnstofdeeltjes uit.
Delen. In Nederland is de lucht bijna overal ongezond. Alleen op Vlieland en Schiermonnikoog kan je nog gezonde lucht inademen. De grootste oorzaak is het verkeer.
Fijnstof bestaat uit deeltjes van verschillende grootte en samenstelling. Ultrafijnstof en roet zijn het meest schadelijk voor de gezondheid. Deze dringen het makkelijkst door tot diep in de longen, blijven daar zitten en richten schade aan. Dit is een gevaar voor gezonde en ongezonde longen.
De grenswaarden voor fijnstof (als PM10)
Er zijn ook regels voor het afronden van de decimalen. Hierdoor ligt de grenswaarde rekenkundig op 40,5 µg/m. de daggemiddelde concentratie van 50 µg/m3. De concentratiefijnstof mag maximaal 35 dagen per kalenderjaar hoger zijn dan deze waarde.
Door luchtstromen in huis ontstaan stofvlokken, die onderweg steeds meer stof oppikken. Dit hoopt zich vervolgens op, op een plek waar het stof weinig last heeft van luchtstromen of mensen. Daarom liggen er vaak onder de bank of in hoekjes van de kamer meer stofhopen.
Deeltjes bestaand uit zwaveldioxide, stikstofoxiden en ammoniak vormen het grootste deel, ook elementair koolstof en koolstofverbindingen dragen bij aan fijnstof.