Zelfverwonding of automutilatie is wanneer je jezelf opzettelijk pijn doet of letsels toebrengt, bijvoorbeeld door in je armen te krassen met een scherp voorwerp, met je vuist herhaaldelijk tegen de muur slaan, jezelf voor de kop slaan…
Vormen van zelfbeschadiging zijn snijden, krassen, krabben, branden, haren trekken, hoofdbonken, schadelijke stoffen innemen, of voorwerpen in het lichaam brengen. Andere termen die je kunt tegenkomen in plaats van de term zelfbeschadiging zijn 'zelfverwonding', 'zelfverminking', 'auto-agressie' en 'automutilatie'.
Je kunt jezelf wel leren er anders mee om te gaan. Om met de drang jezelf te beschadigingen om te gaan, zal je alternatieven moeten zoeken. Op het moment dat je de neiging voelt om jezelf te gaan beschadigen, zal je iets anders moeten gaan doen. Bijvoorbeeld muziek luisteren, iets tekenen of gaan sporten.
Zelfbeschadiging is het zichzelf lichamelijke verwondingen of schade toebrengen in een zich herhalend patroon, zonder bewuste suïcidale intentie. Het is vaak een uiting van een intense, overweldigende golf aan emoties of leegte die voor degene die zich beschadigt nauwelijks te verdragen is.
Jezelf beschadigen wordt binnen de Islam over het algemeen beschouwd als 'haram', of verboden. Hieruit kun je concluderen dat jezelf snijden volgens Islam ook niet is toegestaan.
Praat over het waarom van de zelfbeschadiging.
Het gaat niet over wat je doet, zoals jezelf snijden, maar over de emoties die erachter liggen en je helpen om met dingen om te gaan. Door de oorzaak van het gedrag te achterhalen, kunnen jij en je vertrouwenspersoon een stap vooruit maken.
Jezelf bijten als uiting van een te hoog opgelopen spanning. Spanning die zo onverdraaglijk is dat je er wanhopig van wordt. Misschien is het af en toe zo erg dat je wel eens aan de dood denkt.
Jezelf snijden om maar wat te voelen. Of om even helemaal niets te voelen. Naar schatting doet 1 op de 6 jongeren het weleens.
Herkennen van zelfbeschadiging
Zelfbeschadiging vormt dan een uitlaatklep voor emoties. Het gedrag staat dus niet op zichzelf. Iemand kan bijvoorbeeld ook erg onzeker zijn, een negatief zelfbeeld hebben, veel stress of spanning ervaren en moeite hebben om over emoties te praten.
Jezelf verwonden voelt voor sommige mensen fijn. Het werkt tijdelijk en daarom kan het ook verslavend zijn. Een andere reden waarom het verslavend werkt, is omdat je lichaam hormonen aanmaakt tegen de pijn: endorfine. Omdat je lichaam daaraan went, moet je jezelf steeds meer en vaker pijn doen.
Gevolgen voor de cliënt
Iemand die zichzelf beschadigt kan zich bijvoorbeeld somber, boos of angstig voelen. Zelfbeschadiging heeft als functie dat die problemen naar de achtergrond verdwijnen. Iemand krijgt meer rust en minder chaos in het hoofd. Iemand kan ontspannen of iets of juist niets meer voelen.
Volgens klinisch psycholoog Baetens is zelfbeschadiging besmettelijk en social media zorgt ervoor dat het besmettelijker dan ooit is.
Waarom beschadigt een kind zichzelf? Kinderen die zichzelf beschadigen hebben meestal problemen. Ze voelen zich bijvoorbeeld verdrietig, of misschien schuldig, of ze voelen juist helemaal niks. Wanneer ze zichzelf pijn doen, denken ze even niet meer aan hun problemen.
Het kan een manier zijn om met spanning, stress, heftige emoties, woede of psychische pijn om te gaan. Vaak is het om zichzelf te bestraffen omdat ze zichzelf niet goed genoeg vinden. Het wordt ook gebruikt om meer controle te voelen over het eigen lichaam of de emoties.
Als iemand zichzelf snijdt noemen we dat ook wel zelfbeschadiging of automutilatie. Dit komt vaker voor dan je misschien denkt. Er rust een taboe op dit onderwerp om over te praten. Mensen die zichzelf bijvoorbeeld snijden kunnen zich schuldig voelen en zich schamen voor hun gedrag.
Iedereen heeft zijn of haar eigen verhaal. Wanneer je jezelf beschadigt is dit een overlevingsstrategie. Je reageert spanningen en emoties dan af op je eigen lichaam. Zelfbeschadiging is het middel om de dag zo goed als mogelijk door te komen.
Waarom doen jongeren aan zelfverwonding? "Zelfverwonding heeft vaak niet één, maar wel meerdere oorzaken. Mogelijke oorzaken kunnen zijn dat de jongere zich niet goed in zijn vel voelt of dat de jongere een negatief zelfbeeld of lichaamsbeeld heeft.
Hulp zoeken
Als je hulp wilt voor je zoon of dochter, praat dan met de huisarts. Die verwijst je kind door naar een professional die gespecialiseerd is in het helpen van jongeren. Vertel je kind dat de hulpverlener jou als ouder niets hoeft te vertellen.
Zelfbeschadiging wordt ook wel zelfverwonding of automutilatie genoemd. Zelfverwonding kent vele verschijningsvormen, vele verschillende oorzaken en komt op alle leeftijden voor. Zelfbeschadiging doet zich relatief vaak voor bij mensen met een psychiatrische stoornis of een verstandelijke handicap.
Waarschijnlijk zijn het gevoelens die ze op de een of andere manier niet kan uiten. Het enige wat je kan doen is er zijn voor haar wanneer ze je nodig heeft. Praten over wat haar dwars zit en je eigen gevoelens uiten. Als jij jou gevoelens niet uit ga jij er dus ook mee zitten en daar heeft niemand wat aan.
Volgens kinder- en jeugdpsychiater Koen Stolk is een gebrekkige frustratietolerantie of emotieregulatie inderdaad meestal de reden waarom kinderen zichzelf slaan. Vooral dreumesen hebben nog een gebrekkig copingmechanisme voor lastige emoties. Het kan ook een symptoom van autisme zijn.
Automutilatie is het woord voor zelfbeschadiging of zelfverminking, zoals gebruikt in de geneeskunde in het algemeen en in de psychiatrie en de zorg voor mensen met een verstandelijke handicap in het bijzonder.
Zelfbeschadigend gedrag heeft gevolgen op de korte en lange termijn. Op de lange termijn nemen de negatieve gevoelens weer toe en volgt ook de confrontatie met de lichamelijke gevolgen en eventuele complicaties van de beschadiging.
Zelfverwondend gedrag zijn directe verwondingen van de huid en het lichaam, zoals zichzelf snijden, krabben en krassen. Andere vormen van opzettelijke zelfverwonding zijn het zichzelf toebrengen van brandwonden, met de vuisten en/of het hoofd hard tegen de muur bonken, of zichzelf in het gezicht slaan.
Dit kan met behulp van psychotherapie. Afhankelijk van de oorzaak en ernst kunnen hiernaast verschillende medicijnen worden voorgeschreven, zoals antidepressiva (SSRI), antipsychotica en stemmingsstabilisatoren. Als patiënten geen pijn ervaren bij de zelfverwonding kan het medicijn naltrexon worden voorgeschreven.