Onbewerkt staat voor zoveel mogelijk vers en 'puur' eten. Voorbeelden zijn verse groenten en fruit, noten, eieren, vlees en vis, aardappelen en zilvervliesrijst. Deze producten komen zo uit de natuur, veeteelt of landbouw op je bord terecht.
Hoe herken je onbewerkte voeding? Onbewerkt eten zijn producten zoals groenten, fruit, zaden, pitten, noten, eieren, vis, vlees of kruiden. Deze producten moeten niet verpakt zijn of verwerkt zijn in een ander voedingsmiddel. Een blikje ananas telt dus niet, een ananas uit het fruitschap wel.
Voorbeelden van onbewerkte voedingsmiddelen: water, groenten, fruit, aardappelen, granen, noten, zaden, peulvruchten, melk, vis, vlees, gevogelte, eieren.
1: Onbewerkt of minimaal bewerkt voedsel
Onbewerkt voedsel is 'intact' voedsel, dat geen of bijna geen bewerking heeft ondergaan. Rauwe ingrediënten, dus. Denk hierbij aan de meeste groente en fruit die je in de winkel vindt, maar ook aan noten en eieren [2].
Enkele voorbeelden van gezonde bewerkte producten zijn volkoren brood, diepvriesgroenten of yoghurt. Ook een verse kant-en-klare maaltijd met een stevige portie groenten kan perfect evenwichtig zijn.
Als je toch brood wilt eten als maaltijdbasis, kies dan in ieder geval voor volkorenbrood. Volkorenmeel is namelijk niet bewerkt en bevat nog alle bestanddelen die van nature in het meel horen te zitten.
En ook kaas en brood zijn bewerkte producten. Soms worden er aan producten stoffen toegevoegd om ze langer houdbaar te maken. Dit voorkomt voedselverspilling en dat mensen ziek worden van bedorven eten. Worden hulpstoffen zoals citroenzuur (E330) toegevoegd, dan gaat dit niet ten koste van de voedingswaarde.
Producten als kaas, kwark en yoghurt zijn ook bewerkt. Je kunt geen kaas of yoghurt uit de natuur halen. Het zijn bewerkte producten, echter betekent dit niet dat ze ongezond zijn. Bewerkte voedingsmiddelen kunnen extra worden bewerkt om het product gezonder te maken.
Brood is vrijwel altijd erg bewerkt met hulpstoffen (broodverbeteraars), bevat gist, gluten, teveel aan zout etc. Ons lichaam is er niet op gebouwd om zoveel granen te verwerken op een dag en het lichaam moet erg veel moeite doen om die granen te verteren.
Voorbeelden van onbewerkt mager vlees zijn: kipfilet, kipdrumstick, kalkoenfilet, biefstuk, magere runderlappen, sukadelap, varkenshaas, haaskarbonades, magere varkenslappen, varkensfiletlapjes, hamlap en mager lamsvlees.
Er zijn ook soorten vlees die zowel vers als bewerkt kunnen zijn. Denk hierbij aan gehakt. Gehakt kan onbewerkt zijn, maar zodra er zout aan toegevoegd is valt gehakt onder de noemer bewerkt vlees.
Magere, onbewerkte vleeswaren
Dan kunt u het best kiezen voor magere vleeswaren als achterham, kipfilet, rosbief , kalkoenfilet en runderrookvlees. Deze vleeswaren bevatten bovendien slechts ongeveer 20 kcal per portie. Vette vleeswaren bevatten 3 keer zoveel calorieën.
Onbewerkt: Verse groenten, fruit en kruiden, ingevroren groenten en fruit, volkoren granen (rijst, pasta, quinoa, havermout, couscous), aardappelen, peulvruchten, gedroogd fruit, vers vruchtensap, kip, vis, vlees, melk, yoghurt, kwark, roomboter, eieren, ongezouten noten, thee, koffie, (mineraal)water.
Onbewerkt voedsel is alles wat puur en niet veranderd is en waar niets aan toegevoegd is zoals verse (maar ook ingevroren) groenten, fruit, volkoren granen, aardappelen, kip, vlees, vis, melk, yoghurt, eieren, ongebrande ongezouten noten, thee, koffie en water. Gebruik minder bewerkt voedsel.
Zoals bijvoorbeeld: gehakt. Gehakt is van origine een onbewerkte vleessoort, wanneer je hier zout of peper aan toevoegt valt dit gehakt onder de categorie bewerkt vlees.
Volkoren granen zijn het minst bewerkt en dus het meest aangewezen.
Om te profiteren van het gezondheidsvoordeel van graanproducten zoals volkorenbrood, en om genoeg vezels, jodium en andere voedingsstoffen binnen te krijgen geldt het advies om elke dag bruin- of volkorenbrood te eten. Lees meer over brood en vul de Schijf van Vijf voor jou in voor een voedingsadvies op maat.
Bewerkte voedingsmiddelen met een hoog natriumgehalte kunnen namelijk zorgen voor een hoge bloeddruk en de voedingsmiddelen met veel verzadigde vetten kunnen leiden tot verhoogde cholestrolniveaus. Dit alles vergoot de risico's op een hartaanval of beroerte.
Langere tijd een dieet volgen zonder brood is af te raden. Onder andere omdat brood een belangrijke bron is van jodium. Eet je geen brood? Vraag dan advies aan een diëtist, zodat je zeker weet dat je alle voedingsstoffen binnenkrijgt die je lichaam nodig heeft.
Brood, gepasteuriseerde melk, pasta en kaas wordt door die consumenten gezien als ultra-bewerkt voedsel, terwijl deze producten in NOVA-groep 1 en 3 vallen.
Voor je gezondheid kun je het beste kiezen voor de magere of halfvolle yoghurt, en dan de 'naturel' variant zonder toegevoegd suiker. Yoghurt bevat veel goede voedingsstoffen, waaronder eiwit, calcium en vitamine B12 en B2. Het eten en drinken van zuivelproducten hangt samen met een lager risico op darmkanker.
Wat is rauwe melk? Rauwe melk is melk die onbewerkt (zonder te pasteuriseren of steriliseren, standaardiseren of homogeniseren) gedronken wordt, of die in andere zuivelproducten gebruikt wordt.
Gezond broodbeleg
Ei. Noten en notenpasta en pindakaas met 100% pinda's of noten, zonder toegevoegd zout of suiker. Zelfgemaakte hummus (kikkererwtenspread) of andere bonenspread zonder zout. Vis zoals zalm, makreel, forel, tonijn of haring.
Een belangrijk principe bij clean eating is de 80/20-regel: 80% van de tijd eet je clean, 20% is voor wat je zelf wilt. Het is niet verboden om bewerkte producten te eten, maar houdt het wel bij die 20%. Belangrijk is wel na te gaan hoeveel 20% precies is, voordat het uiteindelijk (ongemerkt) 50% is geworden.
In harde kazen zit veel calcium, maar ook relatief veel vet, verzadigd vet en zout. Kies daarom liever voor magere en halfvette kazen en plattekaas. Die laatste bevat minder vetten en zout, en hoort eigenlijk eerder bij de melkproducten dan bij de kazen.