Boter werd vroeger gemaakt in een karnton. Door het rondslingeren van de melk ontstaat er boter en het restproduct is de karnemelk. Vandaar dus de naam. Ook de engelse benaming 'buttermilk' is dus heel logisch.
Oorspronkelijk was karnemelk (of botermelk) een bijproduct van de bereiding van boter. Tegenwoordig wordt karnemelk gemaakt door de melkzuurbacteriën Lactococcus lactis diacetylaris aan gepasteuriseerde magere melk toe te voegen.
Yoghurt wordt net zoals karnemelk gemaakt door het toevoegen van bacteriën die suikers omzetten in zuur. De soort bacteriën die aan yoghurt worden toegevoegd, zijn alleen anders in vergelijking met karnemelk. Daarnaast kan yoghurt van zowel magere als halfvolle of volle melk worden gemaakt.
Vroeger werd karnemelk gemaakt door verzuurde room te karnen. Hierbij werd verzuurde room in een zogenaamde karnton gegoten en werd er met een stok omhoog en omlaag 'geklopt'. Hierdoor klonterde het melkvet samen, wat vervolgens als boter bovenop de melk kwam te drijven.
In Duitsland heet karnemelk dan ook 'Buttermilch' en in het Engels wordt karnemelk 'Buttermilk' genoemd. Tegenwoordig wordt karnemelk gemaakt door het aanzuren van magere melk. Door magere melk aan te zuren met melkzuurbacteriën, wordt de lactose in de melk omgezet in melkzuur.
Den Eelder boerenkarnemelk is al verschillende keren uitgeroepen tot de lekkerste karnemelk van Nederland. Wat hem zo bijzonder maakt? Dit komt doordat we de karnemelk nog op traditionele wijze karnen. Hierdoor is hij mooi vol en smaakt hij nog zoals vroeger, romig met een licht zuurtje.
Lidl biedt naast de Bio melk en karnemelk een ruime collectie producten aan.
Goed voor de darmen
Bijvoorbeeld voor onze darmen. De melkzuurbacteriën die erin zitten zijn namelijk goed voor onze darmgezondheid. Ze worden langzaam opgenomen in de darmen en helpen ons voedsel te verteren. Heeft u zwaar getafeld of last van een opgeblazen gevoel, ook dan kan een glas karnemelk helpen.
Hoeveboter en karnemelk kan je aankopen bij bijna elk Voedselteam of Buurderij.
Ayran is yoghurt op basis van gegiste geitemelk, aangelengd met water en aangevuld met wat zout. Het smaakt in de verte als karnemelk. Het wordt ook veel gedronken in alle Turkstalige landen, het Midden-Oosten en Bulgarije. De meeste ayran wordt verkocht in plastic bekertjes.
Karnemelk is gezond én lekker
Net als magere en halfvolle melk past karnemelk prima in een gezond voedingspatroon. Het zit propvol waardevolle voedingstoffen. Zo zitten er alle essentiële aminozuren in die je lichaam nodig heeft. Het is ook een bron van calcium en vitamine B12 en B6.
Door het schudden of mixen slaan de vetbolletjes in de room kapot en gaan ze samenklonteren. Na een paar minuten schudden of mixen scheidt de karnemelk zich af en zal je zien dat er een grote klomp boter in de karnemelk drijft.
Kan ik gezond afvallen met karnemelk? Karnemelk is vetarm en rijk aan eiwitten. (1) Het is echter geen tovermiddel tegen zwaarlijvigheid. Als je calorieën wilt besparen, kun je karnemelk gebruiken in plaats van gewone koemelk.
Het enige wat je nodig hebt is volle melk en citroensap of witte-wijnazijn. Meng een halve liter melk met twee eetlepes van het sap of de azijn, roer kort en laat vijf tot tien minuten staan tot het iets dikker is geworden en lijkt te schiften. Et voilà, je zelfgemaakte 'karnemelk' is klaar!
Dit gebeurde in een zogenaamde karnton. De verzuurde room werd met een stok omhoog en omlaag geklopt. Hieronder klonterde het melkvet samen, wat vervolgens als boter omhoog kwam drijven. De boter werd afgeschept en wat overbleef was een zure vloeistof: karnemelk!
Biologisch-dynamische karnemelk
Het ontstaat doordat de geconcentreerde melk geklopt (gekarnd) wordt, vandaar de naam karnemelk. Biologisch-dynamische karnemelk is de gezondste soort, omdat er geen suiker wordt toegevoegd in het proces.
Kefir wordt na de fermentatie doorgeroerd en blijft dus een voller product, ca. 4% vet. Het is wat dikker dan karnemelk maar wel goed drinkbaar. Wel bevat kefir in vergelijking met karnemelk wat meer verschillende soorten melkzuurbacteriën en ook wat gisten waardoor het een lichte tinteling heeft.
Toegevoegd na 11 uur: De belangrijke stof in zuivel in het algemeen is calcium en de aanbevolen hoeveelheid daarvan die je nodig hebt,is dagelijks 900-1200 mg. Dit zijn 2-4 glazen melk (of yoghurt, karnemelk enz)en 1-2 sneetjes kaas.
Weinig gezondheidsverschil tussen melk en karnemelk
Wel is karnemelk altijd vetarm. Omdat karnemelk van magere melk wordt gemaakt, zit er minder vet in dan in (half)volle melk. Daarom staat karnemelk als gezonde keuze aangemerkt in de Schijf van Vijf.
Gefermenteerde zuivelproducten (zoals karnemelk) bevatten melkzuurbacteriën en andere probiotische bacteriën. Beide hebben een positieve invloed op de darmflora en versterken het immuunsysteem.
Alle zure zuivel is goed voor je. Dus van karnemelk tot kwark en kefir. Verschillende onderzoeken toonden ook al gunstige effecten aan van de consumptie van dit soort zuivel op je bloeddruk, de gezondheid van hart- en bloedvaten, maar ook op diabetes type 2 en insulineresistentie.
Buitenland. Ook in de rest van de wereld is karnemelk bekend. In Amerika wordt het bijvoorbeeld veel gebruikt voor pannenkoekenbeslag, om luchtige pannenkoeken te maken. In Duitsland is het bekend als buttermilch en in Frankrijk wordt er hangop mee gemaakt.
Karnemelk hebben ze in Oostenrijk ook, dit wordt Buttermilch genoemd, het is een tikkeltje zuurder dan de Nederlandse versie en het tintelt een beetje op je tong.
Karnemelk op de authentieke wijze bereid. Nadat de melk is aangezuurd wordt deze gekarnd zodat de boter los komt van de melk. De boter wordt van de melk geschept waarna de karnemelk over blijft. Door het karnen blijft er een zachte luchtige karnemelk over, een smaakmaker die iedereen geproefd moet hebben.