Een bezoek aan Het Scheepvaartmuseum is niet compleet zonder een bezoek aan het iconische VOC-schip Amsterdam. Stroop je mouwen maar op, op het VOC-schip mag je alles zelf uitproberen en roept niemand: "Niet aankomen!".
Naast het spiegelretourschip werden door de VOC nog andere, meestal kleinere scheepstypes gebruikt, zoals de hoeker, het galjoot, het jacht, de pinas en het fluitschip.
De Clipper Stad Amsterdam is een schip met een verhaal. Een verhaal dat begint tijdens SAIL Amsterdam 1995, wanneer vijf Amsterdamse wethouders in een sloep op weg zijn van het VOC-schip Amsterdam naar de ambtswoning van de burgemeester.
De afgelopen zeven maanden was VOC-schip Amsterdam, een replica van een Oost-Indiëvaarder die al sinds 1991 aan de steiger van Het Scheepvaartmuseum ligt, in groot onderhoud. De publiekstrekker is opgekalefaterd en keert op vrijdag 16 april 2021 weer terug naar de vaste plek aan de museumsteiger.
Gedurende bijna 200 jaar van zijn bestaan werden ongeveer 4700 schepen naar Azië uitgerust, waarvan bijna 1700 in de zeventiende en meer dan 3000 in de achttiende eeuw.
Eén van de bekendste VOC-schepen uit de roemrijke 17e eeuw is zonder twijfel de Batavia. Dit Nederlandse pronkstuk werd tussen 1627 en 1628 op de Peperwerf in Amsterdam gebouwd.
De West-Indische Compagnie (WIC), voluit de Geoctroyeerde West-Indische Compagnie was een bedrijf uit de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden dat in 1621 werd opgericht als privaatrechtelijke onderneming met publiekrechtelijke taken; de WIC was verantwoording schuldig aan de Staten-Generaal van de Nederlanden.
Er zijn drie perioden te onderscheiden van grote schepen gebruikt voor de VOC. Voor 1620 bouwde men schepen tot 140 voet (39,6 m). Na 1620 werden er schepen gebouwd tot 160 voet (45,28 m). Onder deze klasse of charter zoals men dat noemde valt de "Nieuw Hoorn" en de "Batavia" (1628).
De Batavia was een Nederlands spiegelretourschip van de VOC uit de 17e eeuw. Het wrak bevindt zich momenteel in een museum in Fremantle, Australië.
De schepen van de VOC
Voor de VOC-reizen van en naar Indië werden 'spiegelretourschepen' gebruikt: driemast-zeilschepen van zo'n 40 meter lang en 10 meter breed. Een enkele reis duurde 8 maanden, een 'retour' soms wel 2 jaar.
Hoe zag een schip eruit? Omdat de schepen dikwijls erg lang van huis waren, zagen ze eruit als drijvende dorpen. Er waren slaapplekken voor de bemanning en kajuiten (kamers) voor de stuurlui en officieren. Ook was er een ziekenboeg, eetzaal en kombuis.
De werkelijke Eerste Dag in de geschiedenis van de stad, de Gouden Dag, is 13 juni 1306. Toen verleende de bisschop van Utrecht, Guy (Gwijde) van Avesnes Amsterdam haar stadsrechten. Eigenlijk wordt Amsterdam dus vandaag 710 jaar oud – een puber in vergelijking met andere wereldsteden.
De compagnie dreef handel met verschillende Aziatische landen, zoals het latere Nederlands-Indië (Indonesië), de kaapkolonie (Zuid-Afrika), Ceylon (Sri-Lanka) en Japan. Ze verhandelde producten zoals specerijen, koffie, textiel en porselein.
De Barkentijn Atlantis werd gebouwd in 1905 als vuurschip (lichtschip). Ze werd verbouwd in 1985 en 2005 tot zeilcharter. Het 57-meter lange schip kan 140 mensen meenemen voor een dagtocht. Het schip heeft drie masten, waarvan de hoogste 31 meet.
Zoals vaker voorkwam bij de VOC, beschikte de bevelhebber nauwelijks over nautische kennis, maar hij was wel verantwoordelijk voor het slagen van de reis. Verantwoordelijk voor de navigatie was de veertigjarige Adriaen Jacobszoon, de kapitein aan boord.
Spiegelschip de Batavia
De echte Batavia is in 1628 gebouwd in opdracht van de Verenigde Oost-Indische Compagnie op de Peperwerf in Amsterdam. De naam Batavia komt van de hoofdvestiging Batavia op Java, wat wij nu kennen als Jakarta. Batavia was een legendarisch land uit de Oudheid.
Met de auto
Volg in/bij Lelystad de borden Batavia Stad en je komt op de parkeerplaats van Batavia Stad waar voldoende ruimte is om te parkeren. De parkeerkosten zijn € 3,00 (prijspeil 2021) voor de hele dag. In de VOC-garage betaal je € 1,20 per uur (prijspeil 2021).
WIC: West-Indische Compagnie = een handelsbedrijf was actief in West-Afrika en Amerika van 1621 tot 1734 leverden een belangrijke bijdrage aan de bloei van de Nederlandse economie. VOC: Verenigde Oost-Indische Compagnie. Dit handelsbedrijf was actief in Azië van 1602 tot 1799.
Het schip is gebouwd aan de hand van globale schetsen. Er zijn niet eerst gedetailleerde bouwtekeningen gemaakt, zodat ook de gewichtsberekening globaal was. Pas nu weten we het exacte gewicht: 580 ton.
De VOC was in 1637 op de beurs 78 miljoen gulden waard. Als je dat omrekent naar nu, dan zou dat 7,9 biljoen dollar zijn, zo'n 6,7 biljoen euro. Daarbij is gerekend met een inflatie van iets meer dan 3 procent per jaar. De VOC was verreweg het grootste beursgenoteerde bedrijf dat ooit heeft bestaan.
In de Gouden eeuw zorgen schepen van de West Indische Compagnie voor ongekende rijkdom in de Nederlanden en de kooplieden verdienen geld als water met onder andere de handel in tot slaaf gemaakten. Hiervoor betalen honderdduizenden tot slaaf gemaakten een hoge prijs met hun leven en met hun vrijheid.
Nederland. In totaal werden in de periode van de Nederlandse slavenhandel over de gehele wereld 11 tot 12,5 miljoen Afrikaanse slaafgemaakten verscheept en verkocht. Hiervan werden er circa 600.000 door Nederlanders verhandeld. De West-Indische Compagnie (WIC) verscheepte ongeveer de helft daarvan.
Iedereen die handel wilde drijven in het Atlantisch gebied, kon zijn gang gaan, op voorwaarde dat er een belasting werd betaald aan de WIC. Alleen de slavenhandel bleef een WIC-aangelegenheid. Ondanks dit slavenhandelsmonopolie slaagde de WIC er niet in om winst te maken, zelfs niet met enorme overheidssubsidies.