Bekijk ook: Stamceldonatie is hard nodig: zo werkt het Maar de kans op een goede match is klein: slechts 1 op 50.000.
De kans dat twee willekeurige mensen met elkaar matchen is erg klein. Daarom is het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen zich aanmelden als stamceldonor. Voor mensen met een kwaadaardig bloedziekte (zoals leukemie) of een ziekte van het afweersysteem kan een stamceltransplantatie levensreddend zijn.
Aan het afnemen van het beenmerg zelf zijn geen risico's verbonden, behalve het geringe risico van de algehele narcose. Er kan een lichte bloedarmoede ontstaan na de beenmerg-afname, wat vermoeidheid kan veroorzaken. Vaak krijgt u voor een maand ijzertabletten mee om dit tekort weer aan te vullen.
Zo'n 27.000 mensen meldden zich in 2022 aan als stamceldonor. Het Nederlandse donorbestand groeide tot 394.000. Volgens Matchis meldden vooral jongeren zich afgelopen jaar aan. Jaap Dijkman, directeur-bestuurder van Matchis: "Uiteraard zijn we erg blij met de nog steeds groeiende groep donoren.
In de afgelopen jaren is het bestand met stamceldonoren flink gegroeid, tot inmiddels ruim 300.000 ingeschreven personen. Per stamceldonor, kost het Matchis ongeveer 35 euro om iemand in te schrijven in het bestand. Dit komt omdat iedereen een registratiesetje krijgt om wangslijmvlies op te sturen.
Criteria voor stamceldonoren
U mag geen ziekten hebben die via bloed overdraagbaar zijn en die nadelig kunnen zijn voor de ontvanger. De patiënt en u moeten een identieke weefseltypering (HLA-typering) hebben. Uw eigen bloedvorming in het beenmerg moet normaal zijn. U mag niet zwanger zijn.
Stamcellen doneren uit het beenmerg doet geen pijn, de donatie is namelijk altijd onder algehele narcose.
Bij Matchis hebben we het beleid dat een donor maximaal drie keer kan worden opgeroepen om stamcellen te doneren. Medisch gezien kan het in principe vaker; wat dat betreft lijkt stamceldonatie meer op bloeddonatie dan op orgaandonatie. Het lichaam maakt de stamcellen snel weer aan.
Hoe vaak mag je doneren? Je mag tot 3 keer stamcellen doneren voor een niet-verwante patiënt. Als je wordt opgeroepen doneer je meestal maar één keer.
Ben je gezond, minstens 18 jaar, niet ouder dan 55 en woon je in Nederland? Dan kun je je aanmelden als stamceldonor. Voor personen tussen de 18 en 35 jaar is de aanmelding kosteloos. Aanmeldingen in de leeftijd 36-55 jaar worden gevraagd om een eenmalige bijdrage van € 35,-.
Een stamceltransplantatie kan een levensreddende behandeling zijn bij enkele ernstige aandoeningen. Maar niet een zonder risico. Afhankelijk van de aandoening waarvoor patiënten zo'n behandeling krijgen, overleeft tien tot veertig procent de stamceltransplantatie niet.
Een stamceltransplantatie is zwaar. Niet iedereen kan zo'n behandeling aan. Mensen die ouder zijn dan 70 jaar kunnen geen stamceltransplantatie krijgen omdat de bijwerkingen te zwaar zijn. Sommige mensen die jonger zijn dan 70 jaar zijn niet fit genoeg voor een stamceltransplantatie.
Is stamceltransplantatie pijnlijk? De stamceltransplantatie zelf is niet pijnlijk. De stamcellen worden via een infuus in de het bloed toegediend. Dit lijkt op een bloedtransfusie.
Voor jongere donoren zijn de risico's van stamceldonatie zeer laag. Hoe ouder de stamceldonor is hoe meer de stamceldonatie risico's met zich mee kan brengen. Dat willen we vermijden en daarom hebben we deze leeftijdsgrens ingesteld. Dat betekent zeker niet dat je daarboven te oud of niet meer gezond bent.
Vanuit het beenmerg
De stamcellen worden met een speciale naald uit de beide kammen van het bekken opgezogen. Verscheidene prikken zijn noodzakelijk om genoeg stamcellen te winnen. De ingreep duurt ongeveer een tot twee uur. U zult twee nachten in het ziekenhuis moeten verblijven.
Er zijn twee manieren om stamcellen af te nemen. Het kan via het bloed (PBSC: perifere stamcelbloeddonatie) of via het beenmerg. In tweederde van de gevallen wordt gekozen voor stamceldonatie via het bloed. Het is de arts die bepaalt welke vorm wordt gekozen.
Als een stamceltransplantatie mislukt, kunt u overlijden. Dit kan komen doordat de donorstamcellen niet aanslaan. Maar vaker komt het door ernstige complicaties zoals de graft-versus-host-ziekte of infecties. De kans op overlijden na een allogene stamceltransplantaties ligt tussen 15 en 20%.
Wij adviseren u om uw energie zo goed mogelijk te verdelen over de dag en zo nodig rust te nemen. Een vast dagritme kan u hierbij helpen. Door in beweging te blijven in en rond huis, werkt u aan het herstel van uw conditie. Pas na enkele maanden kunt u intensiever werken aan het herstel van uw conditie.
De meeste bevinden zich in het beenmerg, maar ook in de bloedbaan kunnen soms stamcellen gevonden worden: dit zijn de zogenaamde perifere bloed stamcellen. Stamcellen verschillen van andere cellen in het lichaam omdat zij zich nog kunnen delen.
Fase 6: herstel van het beenmerg
Ongeveer twee weken na de transplantatie is het beenmerg hersteld en begint het (weer) bloedcellen aan te maken. Die witte bloedcellen herkennen de nog overblijvende kankercellen en vernietigen ze. De herstelfase duurt twee tot drie weken.
De stamcellen die de bloedcellen aanmaken, bevinden zich in het beenmerg. Een stamceltransplantatie staat daarom ook wel bekend als een beenmergtransplantatie. Beenmerg bevindt zich aan de binnenzijde van botten zoals het bekken, de wervels en het borstbeen.
Tijdsduur. De beenmergpunctie duurt ongeveer tien tot twintig minuten. Inclusief voor- en nazorg bent u ongeveer drie kwartier tot een uur in het ziekenhuis.
Gelukkig zijn er steeds meer mensen die zich aanmelden als stamceldonor. De registratie van een donor brengt wel kosten met zich mee. Elke nieuw geregistreerde donor kost Matchis 35 euro. Kosten die worden gemaakt voor registreren, testen en beheren van het, gelukkig, groeiende donorbestand.
Om stamcellen te kunnen doneren moet je een BMI tussen de 18 en 30 hebben. Als een donor een te laag BMI heeft, kunnen we vaak onvoldoende stamcellen uit het lichaam halen om de patiënt te helpen. Bij een te hoog BMI moet er meer van het medicijn worden toegediend dat zorgt dat de stamcellen naar de bloedbaan gaan.
In acht jaar tijd is het bestand van donoren ongeveer vijf keer zo groot geworden, blijkt uit cijfers van Matchis, de stichting die de donatie van stamcellen regelt. Inmiddels zijn er bijna 400 duizend potentiële donoren in Nederland.