Psychopaten hebben de neiging meteen te handelen, in plaats van eerst na te denken. Dit komt doordat ze een lage tolerantie voor verveling hebben, en henzelf daarom altijd bezig proberen te houden. Elke activiteit voelt voor hen als een beloning, en daarom zijn ze snel verveeld.
Vaak wordt verondersteld dat psychopaten volledig emotieloos zijn, maar dit is niet waar. Psychopaten voelen alle mogelijke emoties die er zijn (behalve empathie en berouw), maar hebben in tegenstelling tot gezonde personen meer actieve stimulatie nodig om een emotie te voelen.
Wat is een psychopaat precies? Een psychopaat heeft een antisociale persoonlijkheidsstoornis. Dit betekent dat deze persoon zich voortdurend antisociaal of crimineel gedraagt. Hij kan zich niet aanpassen aan de sociale normen die de maatschappij heeft gesteld.
“Kenmerken zijn onder andere: charismatisch, charmant, manipulatief, voorkeur om te liegen, moeilijk omgaan met andermans emoties, impulsief, adrenaline junkie, enzovoort.
Psychopaten zijn mensen met problemen op het interpersoonlijke en affectieve vlak. Ze kennen bijvoorbeeld weinig empathie en vinden het geen bezwaar om anderen te belazeren. Maar ze hebben ook antisociale en impulsieve neigingen. Zo worden ze gauw agressief en gewelddadig, en laten ze vaak delinquent gedrag zien.
Psychopaten zijn onbetrouwbaar, onverantwoordelijk en geven vaak anderen de schuld van hun eigen acties. Wanneer ze onder druk worden gezet, kunnen ze schuld wel toegeven, maar dit gaat niet vergezeld van een gevoel van schaamte of wroeging. Het toekomstige gedrag van de sociopaat zal dan ook niet veranderen.
Een antisociale-persoonlijkheidsstoornis (ook wel bekend onder de namen psychopathie, sociopathie of dissociale-persoonlijkheidsstoornis) wordt gekarakteriseerd door een diepgaand patroon van gebrek aan respect voor en schending van de rechten van anderen.
Genetische basis
Primaire psychopathie lijkt grotendeels bepaald door genen en minder door ervaringen, terwijl secundaire psychopathie voornamelijk direct voortkomt uit de neurobiologische en psychologische verstoringen door omgevingsfactoren, zoals mishandeling, verwaarlozing en misbruik in de kinderjaren.
Psychopathie zit deels in de genen. Toch kunnen psychopaten 'hun leven beteren', als ze dat zelf willen en als ze kwalitatieve therapie krijgen. Psychopaten verschillen onderling echter veel. Er zal altijd een groep blijven die niet vatbaar is voor verandering.
Naast diverse neurologische en biologische factoren, spelen ook sociale omstandigheden een rol bij de ontwikkeling van psychopathie. Zo zijn psychopathische criminelen vaak opgegroeid in een gezin waar een van de ouders miste of de ouders veel geweld gebruikten tegen elkaar.
“Een psychopaat heeft geen geweten”
Het meest typerende voor een psychopaat is het ontbreken van een geweten. Net als bij de narcist ontbreekt het hen aan empathie en schuldgevoel. Maar in tegenstelling tot bij narcisten is dit bij psychopaten aangeboren.
Een narcistische persoonlijkheidsstoornis is tweezijdig. Aan de ene kant staat een opgeblazen gevoel van zelfbelang en zucht naar bewondering centraal, en aan de andere kant is er sprake van een extreem gevoel van minderwaardigheid en onzekerheid. Narcistisch gedrag is vaak lastig te herkennen.
Het is natuurlijk altijd uitkijken met het herdefiniëren van een psychiatrische term, maar in het boek omschrijven ze 'light-psychopaten' als mensen die gericht zijn op de psychische mishandeling van de medemens en daarbij geen empathie of inlevingsvermogen vertonen.
Psychopaten zijn vaak (zo goed als) gewetenloos. Sociopaten hebben daarentegen wel degelijk normen en waarden. Het probleem is alleen dat die flink afwijken van wat de meeste mensen als 'normaal' en 'juist' zullen beschouwen.
De behandeling van psychopathie is zeer moeilijk, maar de beste resultaten worden gehaald als zo jong mogelijk wordt begonnen. Daarom is het belangrijk hen vroegtijdig op te sporen. Hiervoor zijn goede instrumenten en meetmodellen nodig. Er is eerder onderzoek gedaan naar psychopathie, ook onder jongeren.
Bij vrouwen lijkt psychopathie anders tot uiting te komen dan bij mannen. Ze vertonen minder vaak fysieke agressie, maar wel meer manipulatief en emotioneel instabiel gedrag. Het gedrag van vrouwen met psychopathie heeft vaak grote negatieve effecten voor hun directe omgeving.
Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis vindt zichzelf beter dan anderen. Hij of zij vertoont egoïstisch gedrag, is dominant, wil bewonderd worden en heeft vaak een gebrek aan inlevingsvermogen. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis vinden zichzelf belangrijker dan anderen.
Kinderen die zien dat anderen pijn hebben maar hierbij minder hersenactiviteit vertonen dan normaal, lopen mogelijk verhoogd risico om zich op volwassen leeftijd te ontpoppen tot psychopaten.
Onder de gehele wereldbevolking is het percentage psychopaten ongeveer 1 procent.
Bij antisociaal gedrag is er sprake van probleemgedrag dat ernstiger is dan bij opstandig gedrag. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in: vechten. stelen (vaak in samenwerking met leeftijdsgenoten in tegenstelling tot gedragsgestoorde kinderen, door wie het stelen veelal alleen wordt uitgevoerd)
Momenteel zijn er nog niet voldoende aanwijzingen dat je antisociale persoonlijkheidsstoornis te genezen is. Het is dan ook zeer belangrijk dat gedragsstoornissen in je kindertijd al worden opgemerkt en behandeld. Hoe sneller daarmee wordt begonnen, hoe beter je vooruitzicht op herstel.
Om met de eerste vraag te beginnen: de deskundigen schatten dat één tot vijf procent in de bevolking psychopathisch is, wat inhoudt dat in Nederland 160.000 tot 800.000 psychopaten aanwezig zijn.
Tip 1 – Allereerst: onderschat niet hoe gevaarlijk, manipulatief en samenzwerend een narcist kan zijn. Te vaak verwarren mensen narcisten met een gewoon iemand die een wat opgeblazen ego heeft. Een echte narcist is wreed, onbegrijpelijk en kan ernstige emotionele en fysieke schade veroorzaken.
Deze mensen zijn vaak wat excentriek en kunnen op anderen wat 'vreemd' of 'apart' overkomen. Binnen dit cluster vallen: paranoïde-persoonlijkheidsstoornis. schizoïde-persoonlijkheidsstoornis.