Bij KI wordt een merrie 'gedekt' door het sperma van een hengst kunstmatig bij de merrie in te brengen. Het sperma wordt gewonnen door de hengst een fantoom te laten bespringen. Het sperma wordt opgevangen waarna het verdund en in meerdere porties verdeeld wordt. Er kunnen dan meerdere merries mee geïnsemineerd worden.
De hengst snuffelt aan de merrie, krult z'n lip (het 'flemen', zie foto) en bijt haar in de hals.Als de merrie dekrijp is, gaat ze voor hem staan, waarna de hengst haar bespringt. Het sperma blijft nog ongeveer twee dagen vruchtbaar in de merrie.
De populaire hengsten hebben het druk in deze tijd van het jaar: ze krijgen vijf en meer, soms tot tien merries per dag te dekken. En dat gaat een paar maanden door, elke dag. Het kan rond koffietijd dus misschien al het derde werkadres zijn voor een dekhengst.
De vruchtbare periode is voor merries als ze hengstig zijn, en dan met name de laatste twee dagen van de hengstigheid. Tussen februari en augustus zijn merries meestal iedere drie tot vier weken hengstig. De beste tijd voor een dekking is van april tot juli, omdat de veulens dan in de lente worden geboren.
Zij draait de ruinen dan regelmatig de achterhand toe en nodigt hen uit haar te besnuffelen. Verder houdt de merrie de staart iets meer opzij waardoor de vulva zichtbaar wordt. De urine van een hengstige merrie is iets troebeler dan normaal, en de merrie zakt iets meer door de benen tijdens het plassen.
Hengstige merries
Andere merries worden juist heel speels en gaan 'plakkerig' gedrag vertonen naar andere paarden. Je spreekt over een 'pismerrie' wanneer ze tijdens de hengstigheid heel vaak moet plassen, met name in de buurt van andere paarden of zelfs tijdens het rijden.
De cyclus bij het paard is ongeveer 21 dagen en komt in de meeste gevallen pas aan het eind van de winter of het begin van het voorjaar op gang. Voordat een merrie drachtig kan worden moet ze hengstig zijn. De hengstigheid duurt ongeveer 5-7 dagen.
Een merrie die nog niet paringsbereid is, zal de hengst fel van zich aftrappen, afslaan. Bij het laten dekken van een merrie worden daarom soms haar achterbenen vastgezet.Een merrie die klaar is om te paren slaat haar staart opzij.Haar hengstigheid eindigt met de bevruchting.
Melk kan uit de spenen druppelen een week tot één dag voor het veulenen, ook weer erg afhankelijk van de merrie. Het kegelen: aan het uiteinde van de spenen vormt zich een wasachtige substantie vier dagen tot één dag voor de geboorte.
De merrie is geslachtsrijp vanaf 1 ½ jaar. De hengst is gemiddeld genomen vanaf een leeftijd van 2 jaar geslachtsrijp. De hengst is het gehele jaar door vruchtbaar, maar heeft een hogere geslachtsdrift tijdens het dekseizoen.
Bij een zaadlozing komt een hoeveelheid sperma van 3 tot 5 milliliter vrij. Bij een gezonde man bevat een milliliter sperma circa 60 miljoen zaadcellen.
Dekhengsten lijden vaak een eenzaam bestaan, maar dat is nergens voor nodig. Ze kunnen best bij elkaar in een groep, mits ze over voldoende ruimte kunnen beschikken en er een stabiele hierarchie kan worden gevormd, zo concluderen Zwitserse onderzoekers in het wetenschappelijke tijdschrift PLOS ONE.
Bij de meeste merries herhaalt de cyclus zich van april tot oktober, waarbij de cyclus zo'n 21 dagen duurt. Elke cyclus bestaat uit een zeer wisselende oestrusfase van zo'n 7 dagen die eindigt in de eisprong waarbij het eitje uit het eiblaasje komt. De periode daarna, zo'n 14 dagen is de merrie niet meer hengstig.
Het meest ideale is een inseminatie iets na de ovulatie. De hengstigheid duurt ongeveer zo'n 5-7 dagen. Bij oudere merries of merries waarbij het geboorteproces abnormaal is verlopen, kan men het beste de veulenhengstigheid (= eerste hengstigheid op ongeveer 7-12 dagen na het veulenen) overslaan.
Concentratie per rietje
Progressieve motile spermatozoa ( PMS ) lijkt voor de meeste hengsten beter in 0,5 ml rietjes. We adviseren om uit te gaan van 100x10.6 te gebruiken per rietje.
Tegen het einde van de hengstigheid vindt de eisprong plaatst. Over het algemeen ovuleren één of soms twee follikels waarna deze in de eileiders terecht komen. In de eileider wordt het eitje bevrucht, indien er tijdig sperma aanwezig was, waarna het embryo na enkele dagen in de baarmoeder aankomt.
De beste periode om een merrie te laten dekken is tussen april en augustus, zodat het veulen tussen maart en juli wordt geboren. De dracht van een merrie duurt namelijk ongeveer elf maanden. Beweging is heel belangrijk voor een veulen, dus het is fijn als merrie en veulen zo snel mogelijk samen de wei op kunnen.
Iedere merrie heeft eens per jaar een periode van hengstigheid. In de natuur loopt deze periode van vruchtbaarheid van het vroege voorjaar tot de late herfst. De meeste merries hebben een cyclus van tussen de 19 en 23 dagen. Elke cyclus duurt gemiddeld vijf dagen.
Het eerste signaal dat het veulen gaat komen, is het zogenaamde kegelen: er komen wit-gele honingachtige druppels aan de spenen van de merrie te hangen. Dan wordt het tijd om alert te zijn. In de meeste gevallen volgt de geboorte binnen 24 uur. Maar ook hiervan wordt regelmatig door merries afgeweken.
Het paard likt en bijt zachtjes in je handen
Misschien wil het paard gewoon een snoepje van je. Maar het kan soms ook duiden op iets wat speelt bij jou, bijvoorbeeld als je vingers gevouwen zijn en het paard iets harder gaat bijten in je vingers.
Een volwassen paard slaapt namelijk 6 tot 9 uur per etmaal. Bij paarden jonger dan 3 jaar, is dit meer. Een paard slaapt meerdere keren per dag, dit zijn maar korte slaapjes.
Liggen, rollen, draaien
Meeste paardenliefhebbers schieten in de stress als hun paard gaat liggen. Het hoeft niet altijd iets te betekenen. Op een mooie dag vinden ze het soms best lekker om buiten even languit te slapen en als het rustig is op stal, gaan ze ook wel eens liggen in de box.
De kenmerken van hengstigheid verschillen van paard tot paard. Meest voorkomend zijn veranderingen in het gedrag, gevoeligheid op aanraking van buik en singelgebied (en voor het been tijdens het rijden), veel plassen en troebele urine.
Merries kunnen gedurende het hele jaar om de drie tot vier weken hengstig zijn. Het duidelijkst kan de hengstigheid worden waargenomen in de periode tussen de maanden februari en augustus.
Symptomen hengstigheid
Vaak zie je gevoeligheid op de aanraking op de buik, voor het been en het singelgebied, plast ze veel en is haar urine troebel. De ene merrie heeft meer last dan de andere van de hengstigheid. Sommige merries zijn lusteloos of prikkelbaar en plassen overmatig veel.