Laat gewoon weten dat je er voor een zieke bent door te zeggen: 'Wat fijn om je te zien'. En is de situatie zo uitzichtloos of verdrietig dat je er geen raad mee weet, vertel dan waarmee je zit en zeg: 'Ik vind het heel erg en ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik wil wel graag bij je zijn.
Wens iemand sterkte
Zeg tegen jouw dierbare dat je het verschrikkelijk vindt wat er is gebeurd en je met hem meeleeft. Wens hem alle kracht toe die hij nodig heeft. Geef bovendien aan dat je er altijd voor hem bent en dat hij altijd op jouw steun kan vertrouwen en hulp aan je kan vragen.
Waken bij de stervende
Je kunt rust en een warme sfeer maken, bijvoorbeeld met kaarsen, foto's, een mooie bloem, door te bidden of zachte muziek op te zetten. Als de stervende gelovig is, kunnen gebruiken (of rituelen) passend bij het geloof rust geven. De tijd lijkt in deze fase vaak stil te staan.
Een cadeautje meenemen is altijd goed. Neem iets mee waar de zieke wat aan heeft. Ligt iemand veel in bed, dan kan dat een zachte pyjama of een groot T-shirt zijn. Maar ook een boek of een tijdschrift, of muziek of een film.
Er is niks mis met het woord 'gecondoleerd', maar doordat het zo vaak wordt gebruikt, heeft het een beetje aan betekenis verloren. Probeer het eens in je eigen woorden te zeggen, bijvoorbeeld: ik vind het zo erg voor je, wat moet het zwaar zijn of ik wil je graag alle kracht van de wereld wensen.
Als je iemand goed wilt kunnen troosten, dan moet je geduldig zijn en rustig naar het verhaal van de ander kunnen luisteren. Vraag door, maar vraag niet te veel. Bied hulp aan, maar wees niet te opdringerig. Houd de gepaste afstand en wees geduldig.
Waken bij een stervende zorgt ervoor dat de ruimte van de kamer gevuld is met liefdevolle aandacht en een wakker bewustzijn, op een moment dat de stervende heel kwetsbaar is in zijn doodsstrijd.
Morfine is niet geschikt om de dood te bespoedigen of patiënten te sederen. Het snel ophogen van morfine kan ervoor zorgen dat het bewustzijn onvoldoende wordt verlaagd, de patiënt verward raakt, of spiertrekkingen (myoclonieën) krijgt.
Natuurlijk versterven
De patiënt raakt 'op'. Het kaarsje gaat langzaam uit. In deze gevallen is het raadzaam om voorzichtig te zijn met een vocht-infuus of met een voedingssonde. Want de kunstmatige toediening van vocht en voeding kan er toe bijdragen dat de patiënt meer last krijgt van benauwdheid, pijn en angst.
De tijd tussen de ademteugen wordt steeds langer, soms wel tot een halve minuut en tenslotte is er de laatste adem, in veel gevallen niet meer dan een zuchtje na een (heel) lange stilte. Het gezicht ziet er ook bij deze stokkende ademhaling vaak heel rustig uit. Dit wordt Cheyne-Stokes ademhaling genoemd.
Het lichaam laat methaanthiol vrij gedurende het ontbindingsproces. Methaanthiol ruikt naar zweetvoeten en rotte witte kool. Dimethyldisulfide is een stinkend gas dat voortkomt via vele bronnen, zoals bacteriën, schimmels, planten, en dieren.
Realistisch zijn, schrijft Hintjens: het heeft geen zin om tevergeefs te hopen op een goed einde. Ga uit van het ergste. Hoe eerder je weet dat je doodgaat, hoe eerder je omgeving kan beginnen met afscheid nemen. Wees daarnaast eerlijk over de medische feiten tegen je omgeving.
Het beste wat je kunt doen is die persoon sterkte wensen. Geef aan dat je meeleeft en wens hem of haar kracht toe. Het kan zijn dat je echt niet weet wat je moet zeggen. Geef dat gewoon eerlijk toe.
Denk hierbij aan ingezakte wangen, ogen die zich meer terugtrekken in de kassen en een gespitste neus. Daarnaast zal de dierbare veel minder dorst hebben, waardoor lippen en mond droog kunnen worden. Dit kan samengaan met een slechte adem. Door het vochttekort, zal de dierbare ook weinig naar de wc moeten.
De terminale fase is de laatste levensfase van iemands leven. Concreet is deze persoon ziek en is deze ziekte ook niet meer te genezen of behandelen. Of de nadelen van de behandeling wegen niet op tegen de voordelen. Deze fase duurt meestal maximaal 3 maanden, maar kan ook langer duren.
Gemiddeld duurt het een tot drie dagen voor de patiënt overlijdt. Hoe langer het duurt, hoe minder positief mensen zijn. Patiëntenfederatie Nederland onderstreept het belang van duidelijke informatie voor patiënten en hun naasten.
Wanneer mensen aan het sterven zijn is een stokkende ademhaling een teken dat de dood dichterbij komt. De ademhaling kan stil vallen en daarna weer met een diepe zucht op gang komen. De tijd tussen de ademteugen wordt langer en langer, dit kan soms oplopen tot wel 30 seconden.
Een koude neus, reutelen en troebele ogen. Het zijn enkele symptomen die bij mensen die terminaal ziek zijn, wijzen op een naderende dood. Iemand die gaat sterven na een ziekbed, voelt zich steeds zwakker worden en heeft het gevoel dat alle kracht uit het lichaam wegvloeit.
Bij mensen die gaan sterven is een stokkende en onregelmatige ademhaling meestal een teken dat de dood snel dichterbij komt. De ademhaling valt dan regelmatig stil om daarna met een diepe zucht weer opgang te komen. De tijd tussen de ademteugen wordt langer en langer, soms wel tot een halve minuut.
Veel mensen zeggen: 'Als ik iets kan doen, zeg je het maar'. Maak het concreet door te vragen: 'Wat kan ik voor je doen? ' Als je weet waardoor de ander zich gesteund voelt, hoef je het niet in te vullen voor hem of haar en geef je precies wat nodig is en niet wat jij in die situatie nodig zou hebben.
Tegenwoordig is het ook steeds gebruikelijker om iemand te condoleren via whatsapp. Het is wel belangrijk dat u goed nadenkt hoe u uw woorden formuleert. Een kort berichtje kan al voldoende zijn. Bijvoorbeeld: gecondoleerd met je verlies, veel sterkte.
- 'Ik vind het zo erg voor jou en jullie'. Zo toon je medeleven. - 'Ik weet niet wat ik moet zeggen'. Dat is eerlijk en uit het hart.