Bij vleermuizen worden in ons land nog wel regelmatig rabiësvirus gevonden. Dit is niet het klassieke rabiësvirus, dat in veel landen bij honden en bij vossen voorkomt, maar het European Bat Lyssa Virus (EBLV).
Van de 21 in Nederland voorkomende soorten vleermuizen is bij 2 soorten vastgesteld dat deze met hondsdolheid besmet kunnen zijn. Dit betreft de laatvlieger en de meervleermuis. Van de laatvlieger is de laatste jaren gemiddeld 15-20% van de voor onderzoek aangeboden laatvliegers positief op het EBL-virus getest.
Er zijn in Nederland wel vleermuizen aanwezig die een vorm van rabiës bij zich dragen. Gelukkig zijn de meest voorkomende vleermuizen in Nederland, namelijk de gewone dwergvleermuizen, niet besmet.
Het rabiësvirus komt vooral voor bij honden, vleermuizen, vossen en katten. Het virus kan via het speeksel van een dier in het lichaam komen door een beet, krab of lik. Er is geen kans om rabiës op te lopen door contact met urine, ontlasting of bloed van een mens of dier die met rabiës besmet is.
Waar komt rabiës voor? Rabiës komt in de meeste delen van de wereld voor en met name veel in Afrika, India, Zuidoost-Azië, China, en Zuid- en Centraal-Amerika (vooral Brazilië, Peru en Mexico). In enkele landen komt het rabiësvirus niet voor (bijvoorbeeld Engeland, Ierland, Australië, Noorwegen, Zweden en Japan).
Rabiës is zowel in Nederland als in de meeste andere Europese landen vrij goed onder controle. Het blijkt echter steeds weer dat er oplettendheid is geboden, met name door de illegale invoer van gezelschapsdieren uit endemische gebieden.
Hondsdolheid is een virusinfectie van de hersenen die als ze eenmaal is uitgebroken, dat wil zeggen als de patiënt eenmaal symptomen van infectie vertoont, vrijwel altijd dodelijk afloopt. Er zijn wereldwijd in de medische literatuur slechts 6 mensen bij wie genezing optrad.
Als je gekrabd of gebeten wordt door een vleermuis, moet je de wond langdurig wassen onder stromend water.Daarna moet je zo snel mogelijk medische hulp zoeken. Je krijgt dan, afhankelijk van de wond, vaccinaties en/of antistoffen toegediend.
Breng de vleermuis zo naar buiten en laat hem vrij. Durft u de vleermuis niet op te pakken? Bel dan de dierenambulance (telefoonnummer 0900-0245). Als een vleermuis u heeft gebeten, gekrabd of gelikt, bel dan direct je huisarts.
In Nederland komt rabiës alleen voor bij vleermuizen. In Oost-Europa en buiten Europa ook bij andere dieren, bijvoorbeeld bij honden, katten, vossen en dassen.
In andere landen in Europa is het European Bat Lyssa Virus type 1 of 2 ook aangetroffen bij onder andere de watervleermuis (Myotis daubentonii), franjestaart (Myotis nattereri), en de niet in Nederland voorkomende Schreibers vleermuis (Miniopterus schreibersii).
Vleermuizen bijten niet tenzij ze zich bedreigd voelen bijvoorbeeld wanneer mensen hem proberen op te pakken. Vleermuizen veroorzaken veel overlast. Deze dieren maken nauwelijks geluid en hebben een zeer droge ontlasting waardoor ze niet stinken.
Klinische rabiës leidt vrijwel altijd tot de dood. Voor zover bekend zijn er 13 personen beschreven met klinische verschijnselen passend bij rabiësinfectie die de ziekte overleefd hebben [De Souza 2014]. Zij waren allen vooraf niet of onvoldoende gevaccineerd.
Mensen en honden reageren daar niet heftig op. je kunt het vergelijken met vogelgeluiden, we horen ze wel, maar ze worden al snel onderdeel van het achtergrondgeluid. Een hond zal omhoog kijken als hij voor het eerst hoort, maar na een paar weken houdt dat weer op.
In West-Europa is het enige gekende virus dat vleermuizen overdragen naar mensen het European Bat Lyssavirus, een virus dat de ziekte rabiës (hondsdolheid) kan veroorzaken. Deze ziekte isdodelijk, maar het risico op besmetting vanuit vleermuizen is erg laag (99% van de besmettingen komt via honden).
Veelgestelde vragen over hondsdolheid bij de hond
Tijdens de incubatietijd kan het dier heel soms nog gered worden. De meeste geïnfecteerde honden overlijden echter binnen enkele maanden na besmetting.
Wanneer de vleermuis verschijnt, is het tijd bepaalde angsten onder ogen te zien. Misschien is dit het moment om iets los te laten wat je lang dierbaar is geweest. Of om een levensfase af te ronden. Dat is het onderdeel van de cyclus van het leven waar mensen over het algemeen de meeste moeite mee hebben.
Bel daarna direct een arts.De arts beoordeelt – zo nodig samen met de GGD (Gemeentelijke Gezondheidsdienst) - of er vaccinaties of antistoffen tegen rabies nodig zijn. Als na de beet, krab of lik de vleermuis nog aanwezig is bel dan de NVWA, telefoonnummer 0900-0388 24/24 uur).
Overdag slapen vleermuizen hangend op hun kop of weggekropen op plekken waar ze moeilijk te bereiken zijn voor hun vijanden (roofvogels, uilen, katten, marters). Ze zitten op warme, droge, donkere plekken.Bijvoorbeeld in een spouwmuur, onder dakpan- nen van een modern gebouw of in een boomholte.
Als u een zieke of dode vleermuis met blote handen aanraakt, is er een kans dat u besmet wordt. Overdracht van het virus kan gebeuren door: Een beet van een besmet dier. Knabbelen van een besmet dier aan de intacte huid.
Alleen Nieuw-Zeeland, Antarctica, grote delen van Oceanië, Japan en sommige eilanden zijn vrij van rabiës.
Veranderd gedrag is een van de eerste symptomen van rabiës. Vaak worden dieren druk en agressief. Dit gedrag is zo kenmerkend, dat de ziekte er zijn naam aan heeft te danken: hondsdolheid. Maar er zijn ook dieren die juist schuw worden en zich terugtrekken.
Als u denkt dat u rabiës heeft
Als u eenmaal klachten krijgt, kunt u niet meer behandeld worden. Daarom is het erg belangrijk om direct te handelen als u gebeten of gekrabd wordt door een dier. Maak de wond schoon met een borsteltje, water en zeep. Ontsmet daarna de wond met alcohol (70%) of jodium.
De eerste symptomen bij mensen zijn hoofdpijn en lichte koorts, waarna spierkrampen ontstaan. Het doorslikken en zelfs zien van water kan zulke verkrampingen van de slikspieren veroorzaken, dat de patiënt bang wordt voor water (hydrofobie, ook wel watervrees).
Het dodelijke virus, dat de hersenen en het ze- nuwstelsel aantast, kon tot op heden alleen worden behandeld door vrijwel directe vac- cinatie na een beet. Volgens deskundigen zijn er wereldwijd slechts 5 gevallen bekend van mensen die rabiës hebben overleefd na het optreden van symptomen.