Wanneer een merrie gaat bevallen, onderscheiden we drie periodes van weeën: tijdens fase I begint de baarmoeder zachtjes met samenknijpen. De merrie wordt wat onrustig en haar lichaam gaat zich klaarmaken voor de geboorte onder invloed van hormonen.
Tekenen. Vanaf twee tot drie weken voor het veulenen kan de uier al opzwellen, de merrie dikkere benen krijgen en kan er wat vocht (oedeem of zucht) onder de buik ontstaan. Ook verslappen de banden van het kruis van de merrie zodat het gebied boven de staart week aanvoelt en de staart hoger lijkt te gaan liggen.
De genoemde zichtbare tekenen van ongemak worden bij de merrie in aanloop naar de uitdrijving veroorzaakt door samentrekkingen van de baarmoeder ofwel weeën. De eerste fase duurt één tot vier uur en eindigt bij het breken van de waterblaas. Het vruchtwater uit die waterblaas werkt tevens als een natuurlijk glijmiddel.
Het gedrag van een merrie die binnenkort moet gaan bevallen verandert. De merrie zal onrustig worden, loopt steeds rondjes, is luidruchtig en oogt nerveus. Ook kan de merrie regelmatig gaan liggen en in de plashouding gaan staan.
De geboorte
Normaal gesproken gaat de bevalling bij een paard heel erg snel. De meest ideale positie voor een veulen om geboren te worden is in een duikende positie met de voorbenen eerst, gevolgd door het hoofdje, dan de schouders, het lichaam en als laatste de achterhand.
Hoe werkt Birth Alarm? Uit onderzoek is gebleken dat de merrie tijdens de persweeën gedurende korte of langere tijd volledig op de flank gaat liggen. In deze totale zijligging kan de merrie de hevige persweeën opvangen en de uitdrijvende kracht bevorderen. Birth Alarm is gebaseerd op dit fysiologische verschijnsel.
Meesta bevallen paarden (en eigenlijk alle zoogdieren) op het moment dat ze de lange rustperiode ingaan. Voor dagdieren als paarden is dit 's nachts en voor nachtdieren dus juist overdag. Dit heeft er mee te maken dat de hormoonspiegels 's nachts anders zijn dan overdag.
Hoewel een staande bevalling er eng uitziet (het veulen valt dan op de grond; vandaar het dikke pak strooisel of stro op de vloer), helpt de zwaartekracht de merrie bij het laatste stuk. Toch blijven veel merries liggen. De navelstreng moet zolang mogelijk verbonden blijven met de placenta.
Lichamelijke veranderingen. De laatste stap die de uier doet voor de uiteindelijke bevalling, noemen we "kegelen".
Een babypaard heet een veulen. Je hebt ook kleinere paardenrassen en die noemen we pony's. Een volwassen pony komt met zijn schoft (schouders) niet boven de 1,47 meter. Een paard is een hoefdier en wordt gemiddeld tussen de 20 en 25 jaar oud.
Meestal wordt de merrie ongeveer 16 dagen na het dekken gescand om te bepalen of ze drachtig is, omdat het dan wat beter te zien is. Is er een vrucht in de baarmoeder te zien dan weet je het zeker: de merrie is drachtig!
Een aantal merries blijkt na de bevruchting niet drachtig te zijn. Soms sterft de vrucht (het embryo) al in een vroeg stadium. Relatief is het percentage abortus bij paarden hoger dan bij andere diersoorten.
De beste tijd om een merrie te dekken of insemineren is vanaf eind april tot en met juli In deze periode is de vruchtbaarheid het grootst. De cyclus bij het paard is ongeveer 21 dagen. Zodra de cyclus bij de merrie regelmatig is kan met dekken of insemineren worden begonnen.
De uier van de merrie vult zich meestal ongeveer twee tot vier weken voor de geboorte van het veulen. Dit is meestal niet goed te zien bij merries die voor de eerste keer een veulen krijgen. In de laatste drie maanden van de dracht kan de uier sowieso zich vullen en weer vlak worden.
Dit betekent dat je meteen moet handelen, er is geen tijd om te wachten op de dierenarts. Je moet meteen de rode waterzak (de placenta dus) openen. Wanneer dit niet met je handen lukt kun je een stompe schaar gebruiken. Het vruchtwater zal uit de placenta gutsen en als het goed is worden de voorbeentjes zichtbaar.
Wanneer de uiteindelijke partus begint, zal de merrie onrustig worden. Ze begint te zweten, loopt rond in de stal en gaat regelmatig staan en liggen. Ook maakt ze regelmatig kleine hoeveelheden mest. Deze zogenaamde ontsluitingsfase duurt bij de merrie gemiddeld 1 tot 2 uur.
In de natuur worden ze ook drachtig als ze er klaar voor zijn, en ze slaan vanzelf een jaar over als ze een jaartje rust moeten hebben. Ik heb weleens gehoord dat je in 16 jaar maar maximaal 12 of 13 veulens krijgt. Merrie blijft vanzelf gust als het niet uitkomt.
De normale lichaamstemperatuur van een volwassen paard ligt tussen de 37.4 – 38.0 graden Celsius. Voor jonge veulens ligt de normale lichaamstemperatuur gemiddeld iets hoger: Voor een pasgeboren veulen ligt de normale lichaamstemperatuur tussen de 38.5 -39.5 graden Celsius.
Eerst voorbenen, dan de neus
Doordat het veulen nu in het geboortekanaal komt te liggen, krijgt de merrie persdrang en gaat ze liggen. Eerst worden de beide voorbeentjes zichtbaar en dan het neusje. Vervolgens worden het hoofdje en de rest van het lichaam geboren.
Tot nu toe werden de meeste veulens verkocht van Comme il Faut. De zes veulens gingen weg voor een gemiddelde prijs van €9917. Met dit gemiddelde staat deze stempelhengst nog net in de top 10.
Bij de geboorte van een veulen komt er vaak een stukje weefsel mee uit de baarmoeder wat nog het meest lijkt op een stukje kipfilet. Het is glad, tot 15 cm lang, bleekgeel tot bruin van kleur en wordt het veulenbrood of hippomanes genoemd.
Als aan de uier twee wasachtige druppels hangen (zie foto), het zogenoemde 'kegelen', wordt het veulen meestal binnen 24 uur geboren. Soms komt er ook al melk uit de uier druppelen. De op handen zijnde geboorte is vaak ook aan het gedrag af te lezen. De merrie loopt ongedurig rondjes, vaak rennend.
Het veulen kan aan je wennen zonder dat de merrie – veulenband verstoord wordt. Zet het (gezonde) pasgeboren veulen vanaf de eerste dag buiten, wanneer het weer dit toelaat. Zet merrie en veulen eerst alleen in de weide of met een andere merrie met veulen.
Overgaan op een speciale merriebrok zoals die van Subli, Masters of Voermeesters is in deze periode het beste voor merrie en veulen. De merriebrok bevat veel eiwitten en het percentage aan mineralen zoals mangaan, magnesium, zink, calcium en fosfor zijn hoger dan in standaard voer.