Wie zijn de plasticvervuilers? Er zijn drie partijen die verantwoordelijkheid dragen. Overheden die regels kunnen maken en handhaven, bedrijven die plastic produceren of toepassen, en de consumerende burger. Elke partij draagt een eigen verantwoordelijkheid.
De mens is de veroorzaker van de plastic soep. Wij maken de plastic producten die uiteindelijk in de natuur belanden. Wist je dat 80% van het afval in zee van het land komt? [1]. Via verschillende omwegen zoals de wind, riolen, grachten of rivieren komt het afval uiteindelijk terecht in zee.
Wie zijn er verantwoordelijk voor de plastic soep? Greenpeace organiseert met de #BreakFreeFromPlastic-movement al jaren wereldwijd opruimacties. Tijdens deze acties ruimen we niet alleen de natuur op: we houden nauwkeurig bij van welke levensmiddelenfabrikanten het verzamelde wegwerpplastic afkomstig is.
Wat is het probleem? Plastic maakt niet alleen een vuilnisbelt van de kusten, maar schaadt ook de levensomgeving van zeedieren. Dieren raken verstrikt in grotere stukken plastic, en verwarren kleinere stukjes voor voedsel. Het inslikken van plastic deeltjes kan de vertering van voeding verhinderen.
Initiatiefnemer Boyan Slat ontwikkelde een 600-meter lang vangnet dat duizenden kilo's oceaanplastic opvist, terwijl het zich via de natuurlijke stroming van de oceaan voortbeweegt. Na een mislukte missie in 2018 slaagde The Ocean Cleanup er eind vorig jaar voor het eerst in om de plastic vangst aan wal te halen.
Het grootste 'plasticeiland', de Great Pacific Garbage Patch (GPGP), ligt tussen Hawaï en Californië en is drie keer de grootte van Frankrijk. Per vierkante kilometer drijft daar minstens 1 kilo afval in het water, maar soms wel meer dan 100 kilo.
Veel plastic belandt uiteindelijk in de natuur. Elk jaar gaan er 100 miljoen dieren, zoals de zeeschildpad of walvis, aan dood.
Er zijn veel plekken in oceanen en zeeën waar de concentratie van plasticsoep nog groter is dan in de gyres. Deze plekken worden wel hotspots genoemd. Hier concentreert zich plastic, maar niet als gevolg van circulerende zeestromen. De Middellandse Zee is zo'n hotspot.
Plasticsoep is de opeenhoping van een grote hoeveelheid plastic en ander afval in oceanen en zeeën. Het afval verzamelt zich op bepaalde plekken doordat de grote ringvormige zeestroom van de oceaan, de gyre, het naar zich toetrekt.
De plasticsoep is een grote verzameling zee afval dat in de oceaan rond zweeft. Deze verzameling zee afval wordt steeds groter waardoor steeds meer plastic wordt meegevoerd door de stroming. De naam plasticsoep is bedacht door oceanograaf Charles Moore.
Plastic Soep: Een Globaal Probleem
100 tot 150 miljoen ton plastic afval in onze oceanen en zeeën ronddrijft. In totaal spreken we over een gebied van minstens 700.000 km² tot misschien zelfs meer dan 15.000.000 km² waarin de ganse waterkolom ernstig is vervuild, vanaf het wateroppervlak tot de zeebodem.
In maart vorig jaar maakten zij duidelijk dat de plastic soep nog veel groter is dan we op basis van eerdere onderzoeken dachten. Volgens de onderzoekers gaat het om 1,8 biljoen stukken plastic, die samen meer wegen dan 500 jumbojets. De totale omvang zou zo'n 1,6 miljoen vierkante kilometers tellen.
Volgens onderzoek van #PlasticFreeJuly en verpakkingsdetaillist RAJA UK staat India bovenaan de lijst van grootste vervuilers wereldwijd met maar liefst 126,5 miljoen kg per jaar plastic wat in de oceanen terechtkomt. Ook China en Indonesië staan bovenaan de lijst van grootste plasticvervuilers in onze oceanen.
De conclusie van onderzoeker Richard Heede is duidelijk. Het zijn de grootste oliereuzen die verantwoordelijk zijn voor de klimaatproblemen op aarde. In de lijst staan naast Shell bedrijven als Saudi Aramco, Gazprom, BP, Chevron en ExxonMobil.
Maar in de jaren negentig wordt het steeds duidelijker dat het duurzame plastic ook een duister randje heeft. In 1997 ontdekt kapitein Charles Moore een drijvende plastic vuilnisbelt in de grote oceaan, die later bekend komt te staan als de 'plastic soep'. Plastic afval duikt overal op.
Dagelijks komt er wereldwijd 12.000 ton plastic afval in het water terecht. Deze plastic soep bestaat uit een mix van grote en kleine stukjes plastic, met veel drijvend piepschuim aan het wateroppervlak en uiteengevallen plastic dat op grotere diepte zweeft.
De Australische grote pijlstormvogel, een grote roestbruine zeevogel die zijn broedplaats heeft op eilanden voor de kust van Australië en Nieuw-Zeeland, eet in verhouding tot zijn lichaamsgewicht meer plastic dan welk ander zeedier dan ook.
Vooral zeevogels, vissen, kreeftachtigen en zoogdieren hebben er last van. Ze raken verstrikt in plastic en slikken plastic afval in. Verstrikking en verstikking leiden tot ernstige verwondingen en veel dieren overleven het niet.
Plastic vergaat niet, maar wordt met de tijd door zout water en golven geleidelijk in kleinere stukjes afgebroken. Daardoor wordt het opruimen steeds moeilijker. Deze kleine plastics worden door zeedieren gegeten en komen als voedsel weer op ons bord te liggen [3].
Ontdekker plasticsoep
In 1997 heeft Kapitein Charles Moore de plasticsoep ontdekt. Midden op de Grote Oceaan zag hij telkens stukjes plastic langs zijn boot drijven.
Een groot deel van dit afval bestaat uit plastic. Eenmaal in zee breekt het vrijwel niet of heel langzaam af en kan het jarenlang met de stroming mee dobberen. Dit hoopt zich op in grote 'plastic eilanden' en spoelt aan op het strand. Het plastic dat in de zeeën terechtkomt, verteert niet.
De omvang van de plastic soep is een stuk minder groot dan jarenlang werd gedacht, stellen onderzoekers van de Universiteit Utrecht. Waar de Verenigde Naties stellen dat het om 75 tot 200 miljoen ton plastic ging, dreef er volgens de onderzoekers in 2020 zo'n 3,2 miljoen ton in de oceaan.
Elk jaar belandt er wereldwijd gemiddeld 8 miljoen ton plastic afval in zee, ofwel elke minuut een volle vrachtwagen afval. Plastics blijven tot 450 jaar aanwezig, en de kleine fragmenten (microplastics) verdwijnen zelfs nooit helemaal.