Waar de Tweede Kamer nieuwe wetten kan wijzigen en maken, is de Eerste Kamer er alleen om nieuwe wetten goed- of af te keuren. Daarnaast controleert de Eerste Kamer, net als de Tweede Kamer, de regering. De Tweede en Eerste Kamer samen noemen we de Staten-Generaal of het parlement.
Zolang een wetsvoorstel in behandeling is bij de Tweede Kamer kan de regering een door haar ingediend wetsvoorstel wijzigen. Ook de Tweede Kamer kan een door de regering ingediend wetsvoorstel wijzigen. Dit laatste wordt het recht van amendement genoemd.
De regering maakt wetten in samenwerking met de Eerste en Tweede Kamer (wetgevende macht). Een wet begint met een wetsvoorstel en is klaar na publicatie in het Staatsblad.
Een belangrijke taak van de Tweede Kamer is om samen met de regering wetsvoorstellen te maken. Daarnaast kan de Tweede Kamer zélf een wetsvoorstel maken. Een wetsvoorstel gaat eerst naar een commissie van de Tweede Kamer. Daarna wordt het voorstel besproken in de plenaire vergadering en stemt de Tweede Kamer erover.
De Grondwet kan alleen gewijzigd worden als eerst een wet is aangenomen die verklaart dat wijziging van de Grondwet overwogen wordt. Die verklaringswet moet in de Tweede en Eerste Kamer met een gewone meerderheid worden aangenomen.
In de Belgische Grondwet worden wijzigingen geregeld door artikel 195, dat bepaalt dat de Grondwet enkel te wijzigen is onder strenge voorwaarden. Een artikel kan tot herziening aangeduid worden, maar de eigenlijke aanpassing gebeurt pas na ontbinding van beide kamers door een nieuw aangestelde regering.
Burgers kunnen alleen op bepaalde partijen stemmen, en dus niet alleen over de herziening.Een ander nadeel is de versterkte meerderheid in beide Kamers. Dit maakt het zeer lastig om een wijziging door te brengen in de Grondwet. En in een dynamische samenleving zijn wijzigingen soms noodzakelijk.
Wetsvoorstellen en wetsontwerpen
Volksvertegenwoordigers en senatoren kunnen wetsvoorstellen indienen. Voor senatoren is dit recht beperkt tot aangelegenheden die verplicht aan de Senaat moeten worden voorgelegd. Ook de regering kan een wetgevend initiatief nemen, dan spreekt men van een wetsontwerp.
Aanhangige wetsvoorstellen zijn voorstellen voor nieuwe wetten, ingediend door regering of een Tweede Kamerlid, die mogelijk behandeld worden door de Tweede Kamer. Wilt u meer weten over welke stappen er nodig zijn om een wet te maken en welke rol de Tweede Kamer daarbij speelt? Dan kunt u hier meer lezen.
In een wet staan verbindende voorschriften. Dat betekent dat er in grote lijnen uitgelegd wordt welke regels er voor een bepaald onderwerp gelden. De Eerste en Tweede Kamer moeten een wetsvoorstel goedkeuren. Een besluit is een gedetailleerdere beschrijving van de wet.
EU-wetgeving wordt meestal aangenomen via de gewone wetgevingsprocedure, waarbij het Europees Parlement (direct verkozen) en de Raad van de EU (vertegenwoordigers van alle EU-landen) evenveel te zeggen hebben.
De regering of 1 of meer leden van de Tweede Kamer dienen een voorstel tot grondwetswijziging in. De Tweede en Eerste Kamer nemen dit wetsvoorstel in 1e lezing aan met een gewone meerderheid. Dit heet ook wel de 'overwegingswet' of de 'verklaringswet'. De Tweede Kamer wordt ontbonden en er worden verkiezingen gehouden.
Regering controleren en wetten maken
Het parlement (ook wel Staten-Generaal) controleert het beleid van de regering (de Koning en de ministers). Ook heeft het parlement een wetgevende functie. Een wet gaat pas in als de Eerste en de Tweede Kamer het wetsvoorstel hebben aangenomen.
Als een volksvertegenwoordiger of de regering de tekst van het initiatief wil veranderen, dan dienen ze een amendement in. Een amendement is een voorstel om een of meer woorden of zinnen van een decreet te wijzigen, toe te voegen of weg te laten.
De Eerste Kamer kan een wetsvoorstel niet meer wijzigen. Formeel kan de Kamer het wetsvoorstel alleen aannemen of verwerpen. In de praktijk zijn er een aantal middelen (novelle, toezeggingen, moties) om invloed uit te oefenen om het wetsvoorstel aangepast te krijgen.
De Koning vormt samen met de ministers de regering. De Koning is het staatshoofd en heeft op grond hiervan een aantal formele taken. De Koning is staatshoofd van het Koninkrijk der Nederlanden, dat naast Nederland bestaat uit de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten.
De Grondwet bepaalt in artikel 82 dat wetsvoorstellen 'door of vanwege de Koning' kunnen worden ingediend.
Elk wetsvoorstel moet in het belang van de Europese Unie en al haar burgers zijn. De Commissie legt het voorstel voor aan het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie. Pas als die hebben ingestemd met de tekst, wordt het voorstel wet.
Het Europees Parlement kan een wetgevingsvoorstel goedkeuren, verwerpen of amenderen. De Raad is niet wettelijk verplicht om het advies van het Parlement te volgen, maar kan alleen een besluit nemen als dit advies is uitgebracht, hetgeen door het Hof van Justitie in zijn arresten is bekrachtigd.
Verboden kauwgom te kauwen – Singapore
In Singapore is het sinds 1992 verboden om kauwgum te kauwen op straat. Sterker nog er wordt nergens in Singapore kauwgom verkocht. Waarom? Ze willen voorkomen dat mensen kauwgom uitspugen op straat want dat levert veel troep op.
Het Vlaams parlement stemt de decreten: dat zijn de wetten van de Vlaamse Gemeenschap en van het Vlaamse Gewest. De Regering van de Vlaamse Gemeenschap oefent de uitvoerende macht uit en is samengesteld uit maximaal tien ministers, en één minister-voorzitter.
Tot nu toe maakten alle overheden in België samen 4.847 wetteksten. De federale overheid produceerde 51,4 procent daarvan, met 2.492 wetten en koninklijke besluiten.
Voor wijziging van de Grondwet moet aldus een verzwaarde procedure worden doorlopen. Die bestaat uit twee lezingen, een verkiezing van de Tweede Kamer na eerste lezing en een gekwalificeerde meerderheid in beide Kamers in tweede lezing. Grondwetswijzigingen zijn niet aan de orde van de dag.
De rechter mag dat niet omdat de Eerste en Tweede Kamer en de regering de wetten hebben gemaakt. Alleen de regering en de Eerste en Tweede Kamer mogen iets te zeggen hebben over de regels die voor iedereen gelden. Want de Tweede Kamer is door ons allemaal gekozen.
Nadat een maatschappelijk probleem is gesignaleerd, kan tot wetgeving worden besloten. Dit betekent dat een nieuwe wet wordt gemaakt of dat een bestaande wet wordt gewijzigd. Meestal verzoekt de minister of de staatssecretaris de ministerie-ambtenaren een voorstel te maken.