Wils(on)bekwaamheid heeft te maken met beslissingen over zorg en gezondheid. Iedereen is wilsbekwaam, tenzij een deskundige arts heeft vastgesteld dat iemand voor een bepaalde beslissing wilsonbekwaam is.
De Wzd (artikel 3 lid 2) bepaalt dat degene die de wilsonbekwaamheid van een cliënt beoordeelt daartoe deskundig moet zijn en daarbij overeenkomstig de gangbare richtlijnen te werk moet gaan. In de Memorie van Toelichting bij de Wzd staat dat deze deskundige geen arts hoeft te zijn.
De huisarts, verpleeghuisarts en andere medisch specialisten zoals een tandarts mogen wilsonbekwaamheid vaststellen.
De wetgever heeft bepaald dat de wilsbekwaamheid van een cliënt ter zake moet worden beoordeeld door een deskundige zorgverlener. Deze deskundige zorgverlener moet de beoordeling verrichten conform de gangbare richtlijnen(artikel 3 lid 2 Wzd).
Soms is het onduidelijk of een patiënt wilsbekwaam is om over zijn behandeling te beslissen. In principe beoordeelt de behandelend arts de wilsbekwaamheid van zijn of haar patiënt. Een wilsbekwaamheidsbeoordeling is altijd een medische en geen juridische beslissing.
Wie bepaalt of iemand wilsonbekwaam is? De zorgverlener/behandelaar bepaalt of een patiënt wilsonbekwaam is. Vaak is het meteen duidelijk, bijvoorbeeld wanneer een patiënt in coma ligt. Maar er zijn ook aandoeningen waarbij de patiënt de ene keer wel en de andere keer niet zelf kan beslissen.
Als iemand wilsonbekwaam is (geworden), vraagt de arts aan een vertegenwoordiger van de patiënt om beslissingen te nemen. De patiënt kan daar van tevoren iemand voor aanwijzen. Heeft iemand dat niet gedaan, dan is een familielid de wettelijk vertegenwoordiger. Bijvoorbeeld een echtgenoot, een ouder of een kind.
Wie stelt de onbekwaamheid vast? Afhankelijk van de keuze die gemaakt moet worden, stelt een professional de wilsonbekwaamheid of handelingsonbekwaamheid vast. Bij medische beslissingen is dat een arts of rechter, bij financiële handelingen is dat een notaris of kantonrechter.
Wilsonbekwaamheid en vertegenwoordiging
Iemand die wilsonbekwaam is heeft een wettelijk vertegenwoordiger. De wettelijk vertegenwoordiger: behartigt de belangen van de cliënt op het punt waarvoor hij wilsonbekwaam is; is het aanspreekpunt bij uitwisseling van informatie over de gezondheidssituatie van de cliënt.
Door dementie raakt iemand op een gegeven moment wilsonbekwaam. Dit betekent dat de persoon met dementie de gevolgen van zijn handelen of beslissingen niet meer goed kan overzien. Wilsonbekwaamheid ontwikkelt zich bijna altijd geleidelijk.
Dan moet u naar uw huisarts voor een medisch onderzoek. Uw arts geeft u na afloop een attest (modelattest rijgeschiktheid groep 1 - pdf(PDF bestand opent in nieuw venster)) waarmee u al dan niet rijgeschikt wordt verklaard. Eventueel vraagt uw huisarts bijkomende adviezen aan uw specialist.
Wanneer blijkt dat uw vader wilsonbekwaam is, zal u via de rechter bewind moeten aanvragen om het huis van uw vader te kunnen verkopen.
Wat is curatele? Curatele is een manier om iemand te beschermen die niet goed voor zijn geldzaken, bezit en persoonlijke zaken kan zorgen. De rechter stelt een curator aan die dit voor hem doet. Iemand die onder curatele staat is handelingsonbekwaam.
De (wettelijk) vertegenwoordiger neemt beslissingen over zaken waarover u zelf niet meer kunt beslissen.
De wettelijk vertegenwoordiger van de cliënt. Dit is een curator of mentor, aangewezen door de rechter. Een schriftelijk gemachtigde: een persoon die door de cliënt zelf schriftelijk is gemachtigd om hem te vertegenwoordigen. De echtgenoot, de geregistreerde partner of andere levensgezel.
Handelingsonbekwaamheid wil zeggen dat iemand iets niet mag, terwijl wilsonbekwaamheid inhoudt dat iemand iets niet kan, de gevolgen ervan niet overziet, het niet snapt.
Nadelen bewindvoering op goederen
Alle bezittingen worden bevroren. U mag niets uit uw interieur verkopen en uw heeft geen controle meer over bankrekeningen of inkomsten. Niet iedereen snapt de vergaande gevolgen van bewindvoering.
Als u niets heeft vastgelegd is uw vertegenwoordiger meestal uw echtgenoot of partner.Of een familielid (ouder, kind, broer, zus). Naaste familieleden zijn niet verplicht om als vertegenwoordiger op te treden. Als niemand deze taak kan of wil uitvoeren, zoekt de behandelaar iemand anders.
Iemand van wie de goederen onder bewind staan, kan daarover alleen beslissen met hulp van de beschermingsbewindvoerder. Of met toestemming van de kantonrechter. De onder bewind gestelde persoon is handelingsonbevoegd.
De bewindvoerder kan bijvoorbeeld een familielid, vriend of kennis van u zijn. Sinds 1 januari 2021 geldt dat in geval van schulden de rechter het bewind alleen voor bepaalde duur mag uitspreken.
Wanneer is iemand handelingsonbekwaam? De wet onderscheidt twee groepen van personen die handelingsonbekwaam zijn: minderjarigen, dat is iedereen die jonger is dan 18 jaar;meerderjarigen die onder curatele zijn gesteld.
Op het moment dat de rechtbank heeft uitgesproken dat je onder bewind moet is het hebben van een bewindvoerder verplicht. Je kunt dan niet zomaar stoppen zonder dat de rechter zegt dat dit mag. Denk daarom goed na over de bewindvoerder die je kiest. Daar heb je namelijk zelf wel de keuze in.
Uw (huis)arts kan beslissen dat u bij een hartstilstand niet gereanimeerd wordt. Verwacht uw (huis)arts dat er zeer weinig kans is dat u de reanimatie overleeft?
Bij de Vereniging van indicerende en adviserende artsen (VIA) zijn artsen aangesloten die adviseren over sociaal-medische vraagstukken. Zoals arbeidsgeschiktheid, bijzondere bijstand, Wmo-voorzieningen, indicaties voor zorg uit de Wet langdurige zorg en wilsbekwaamheid, legt Saskia van de Merwe uit.