Natuurlijke bronnen
Vulkanen. Stof, bijvoorbeeld bij stofstormen in droge gebieden. Gassen, zoals methaan van natuurlijke oorsprong, bijvoorbeeld uit het darmstelsel van vee. Rook van bosbranden.
Luchtvervuiling bestaat uit een mengsel van verschillende stoffen. Stoffen waar je vaak wat over hoort zijn fijnstof, ultrafijnstof, stikstofdioxide en ozon. De luchtkwaliteit is de laatste tientallen jaren enorm verbeterd.
De belangrijkste bronnen van luchtverontreiniging zijn de industrie, de landbouw, het verkeer en de energievoorziening. Bij verbranding van stoffen en bij een groot aantal processen ontstaan stoffen of komen stoffen vrij die de lucht kunnen vervuilen of in de lucht reageren tot vervuilende stoffen.
Er zijn twee soorten smog: wintersmog en zomersmog. In Nederland hebben we vooral last van zomersmog waarbij extra ozon in de lucht zit. Bij wintersmog blijft verontreinigde lucht hangen, bijvoorbeeld bij sommige grote steden in het buitenland.
Stikstofoxiden in de lucht leiden ook tot de vorming van ozon (smog) en stikstof levert ook een behoorlijke bijdrage aan fijnstof, waardoor het ook schadelijk is voor de gezondheid.
Wegverkeer, huishoudens, de industrie en de landbouw zijn in ons land de belangrijkste bronnen van luchtvervuiling. Van alle ongezonde deeltjes in de lucht veroorzaken fijnstof, stikstofdioxide (NO2) en ozon (zomersmog) de meeste schade aan de gezondheid.
Wist u dat? Nee, en natuurlijk niet waar. Het is duidelijk dat CO2 ontstaat door uitlaatgassen, verwarmingsbronnen en verbranding van grondstoffen en ontbossing. Desondanks is CO2 in de ogen van de wet geen vervuilende stof.
Verkeer, industrie, landbouw en huishoudens (o.a. houtstook) zijn belangrijke bronnen van fijnstof. Een slechte luchtkwaliteit (dus veel verontreinigende stoffen in de lucht) heeft effect op de gezondheid. Zie verder paragraaf gezondheidseffecten.
De schoonste lucht werd gevonden in Nieuw-Caledonië, een eilandengroep in de Grote Oceaan. Onder de ontwikkelde landen had Finland de beste luchtkwaliteit. Er waren wereldwijd wel 222 steden die het doel haalden. Het probleem zit in fijnstof dat kleiner is dan 2,5 micrometer per deeltje.
In Nijmegen en Amsterdam is de luchtkwaliteit het slechtste. Ook Europees gezien scoort Groningen goed, maar de schoonste lucht wordt ingeademd door de inwoners van het Zweedse Umeå. In de Poolse stad Nowy Sacz is de slechtste luchtkwaliteit van Europa gemeten.
Luchtverontreiniging heeft bovendien gevolgen voor het milieu, zoals achteruitgang van de biodiversiteit in bepaalde ecosystemen en aantasting van de groei van vegetatie en gewassen. Ten slotte zijn er ook gevolgen voor de gebouwde omgeving, bijvoorbeeld in de vorm van schade aan ons cultureel erfgoed.
In 2019 en 2020 waren Umeå in Zweden, Tampere in Finland en Funchal in Portugal de drie schoonste steden in Europa wat betreft luchtkwaliteit.
Check de lucht in jouw buurt
Het RIVM meet dagelijks onze luchtkwaliteit. De lucht is niet overal even gezond in Nederland. Met de Gezonde Lucht Check van Longfonds zie je hoe gezond de lucht bij jou in de buurt is. De data voor deze check komen van het RIVM.
Sinds 1 januari 2020 gelden landelijke regels voor gemeenten met milieuzones. In milieuzones mogen gemeenten oudere dieselauto's, vrachtwagens en bussen weren die veel luchtvervuiling veroorzaken.
Uit de metingen blijkt dat op Schiermonnikoog de schoonste lucht van Nederland te vinden is.
Alle stofdeeltjes hebben invloed op de wolkenvorming en daarmee op de weerkaatsing van zonlicht en op de neerslag en regenintensiteit. Neerslag van roetdeeltjes op sneeuw of ijs zorgt voor minder terugkaatsing van zonlicht en draagt zo bij aan de opwarming van de aarde en het smelten van ijs op gletsjers en polen.
Opmerkelijk: Hoogeveen staat wel in de top 3 van meest zwerfafvalboetes van het land. Van alle boetes in Nederland voor het dumpen van afval is tussen 2014 en 2020 1,7 procent uitgedeeld in de provincie Drenthe.
De invoering of aanwezigheid van schadelijke of andere ongewenste stoffen of producten in het milieu; gebruik `milieuverontreinigende stoffen` voor de stoffen zelf.
De invloed van de mens op de productie van reactief stikstof heeft gevolgen voor het klimaat. Direct doordat het leidt tot de productie van lachgas (N2O), een broeikasgas met een ongeveer driehonderd keer sterker effect dan het broeikasgas koolstofdioxide.
De Nederlandse stikstofuitstoot is de hoogste van Europa: per hectare stoten we ongeveer 4 keer zo veel uit als het EU-gemiddelde. Van de Nederlandse uitstoot naar de lucht bestaat ongeveer 65% uit ammoniak (NH3) en 35% uit stikstofoxiden (NOx).
In Nederland stoot de landbouw volgens het RIVM al decennia de meeste stikstof uit, gevolgd door industrie en verkeer. Zeker in de buurt van Natura 2000-gebieden is dat een probleem. De meeste uitstoot van ammoniak komt dan wel van de boeren, maar ze zijn zeker niet de enige die ammoniak uitstoten.
Milieuverontreiniging of -vervuiling is aantasting van het milieu door menselijke activiteiten. Het gaat hierbij niet alleen om chemische verbindingen, maar ook om geluid, licht, straling en dergelijke.
Het meeste fijnstof komt in de lucht door wat mensen doen. Fijnstof kan ontstaan uit bijvoorbeeld uitlaatgassen of ammoniak (secundair fijnstof). Natuurlijk fijnstof is bijvoorbeeld opwaaiend stof en zeezout. De luchtkwaliteit verbetert door de overstap naar elektrisch vervoer.