In Nederland komen bepaalde strafbare feiten vaker voor dan andere strafbare feiten, ongeacht of het gaat om een overtreding of een misdrijf. In Nederland hebben we het meest te maken met openlijke geweldpleging, mishandeling, verkrachting, meineed en diefstal.
Eén van de meest voorkomende misdrijven in Nederland zijn de vermogensmisdrijven.
Een gevangenisstraf kan tijdelijk (maximaal 30 jaar), of levenslang zijn. De levenslange gevangenisstraf is de zwaarste straf die Nederland kent. Alleen mensen die de meest ernstige misdrijven hebben gepleegd krijgen deze straf.
De wetgever deelt de misdrijven in, in drie categorieën: misdaden, wanbedrijven en overtredingen. Dit onderscheid is gebaseerd op de aard van de mogelijke straf: Een misdrijf waarop een criminele straf staat, is een misdaad.
Voor ernstige misdrijven, zoals moord, geldt geen verjaringstermijn.
In Nederland komen bepaalde strafbare feiten vaker voor dan andere strafbare feiten, ongeacht of het gaat om een overtreding of een misdrijf. In Nederland hebben we het meest te maken met openlijke geweldpleging, mishandeling, verkrachting, meineed en diefstal.
Een strafbaar feit, ook wel een 'delict' genoemd, is een gedraging die volgens de Nederlandse wet strafbaar is. Strafbare gedragingen zijn opgenomen in het Wetboek van Strafrecht. In de volksmond zijn de termen 'delict' en 'misdrijf' synoniemen echter, juridisch betekenen deze begrippen niet hetzelfde.
Volgens de Opiumwet, artikel 3 sub c is het bezit van hennepplanten strafbaar. Ook is het strafbaar om hennepplanten te telen, te bereiden, te bewerken, te verwerken, te verkopen, af te leveren, te verstrekken of te vervoeren (artikel 3 sub b Opiumwet).
Processen die tot de doodstraf leiden, kosten er gemiddeld 1,1 miljoen dollar meer dan andere zaken. Ook in andere staten is het verschil enorm. In Washington kostte een proces dat uitmondt in de doodstraf in 2007 gemiddeld 467.000 dollar meer dan andere zaken. In Texas bedraagt de meerprijs zelfs 2,3 miljoen dollar.
Moord is strafbaar gesteld in artikel 289 Wetboek van Strafrecht: “Hij die opzettelijk en met voorbedachten rade een ander van het leven berooft, wordt, als schuldig aan moord, gestraft met levenslange gevangenisstraf of tijdelijke van ten hoogste dertig jaren of geldboete van de vijfde categorie.”
Bij een veroordeling voor moord is bewezen dat de dader daadwerkelijk vooraf heeft nagedacht over zijn daad. In 2006 werd de maximumstraf voor moord verhoogd van 20 naar 30 jaar, of levenslang.
Ongeacht hun migratieachtergrond zijn mannen vaker verdacht van een misdrijf dan vrouwen. De verhouding man-vrouw in de verdachtenpercentages verschilt wel per achtergrond. Nederlandse vrouwen zijn met 0,3 procent het minst vaak verdacht van een misdrijf; mannen met een Nederlandse achtergrond bijna vier maal zo vaak.
Voor misdrijven wordt er onderscheid gemaakt tussen lichte misdrijven (strafbare feiten waarvoor volgens de wet een gevangenisstraf van minder dan 6 jaar kan worden gegeven), zware misdrijven (strafbare feiten waarvoor volgens de wet een gevangenisstraf van minimaal 6 jaar kan worden gegeven) en zedenmisdrijven.
Vernieling, (winkel)diefstal, straatroof, overval en mishandeling: als jongeren tussen de 12 en 23 jaar strafbare feiten plegen, spreken we van jeugdcriminaliteit. Kinderen jonger dan 12 jaar kunnen niet strafrechtelijk worden vervolgd.
Een geldboete is in Nederland minimaal € 3 en maximaal € 900.000. Voor jongeren van 12 tot en met 17 jaar is de maximale hoogte € 4.500.
5 jaar na de einduitspraak of 5 jaar na het volledig betalen van een strafbeschikking; 10 jaar na de einduitspraak of 10 jaar na het volledig voldoen van een strafbeschikking als er een vrijheidsstraf of een taakstraf is opgelegd; 2 jaar na het overlijden van de persoon op wiens strafblad het feit staat.
Bij overtredingen blijven de gegevens 5 jaar bewaard (als er een taakstraf of vrijheidsstrafvoor is opgelegd blijven ze 10 jaar bewaard). Voor misdrijven blijft het 20 jaar; of 30 jaar bewaard (als de maximale straf van het strafbare feit 6 jaar of meer is) en. Bij zedenmisdrijven blijft het 80 jaar bewaard.
Levenslang is in Nederland levenslang. Levenslanggestraften hebben sinds 2016 een kans om zich te herstellen en mogelijk ooit weer vrij te komen. Na 25 jaar wordt beoordeeld of iemand met levenslang mag gaan werken aan een mogelijke terugkeer in de maatschappij.
De zwaarste straf die in Nederland opgelegd kan worden is levenslange gevangenisstraf. Levenslang betekent voor het leven. Aan een levenslang gestrafte kan door de Koning gratie worden verleend. Dit kan tot gevolg hebben dat een veroordeling tot levenslange gevangenisstraf op jaren worden gesteld.
Deze tijdelijke straf mag maximaal 30 jaar duren. Gaat het om misdrijven die schokkend zijn voor de samenleving (er zijn bijvoorbeeld meerdere mensen koelbloedig vermoord) dan is de kans groter dat een levenslange gevangenisstraf wordt gegeven.
De wet bepaalt of een strafbaar feit een misdrijf of een overtreding is. Overtredingen zijn licht strafbare feiten, zoals vandalisme en openbare dronkenschap. Misdrijven zijn zwaardere strafbare feiten, zoals moord, diefstal en verkrachting.
Onder de grootste groepen jongeren met een migratieachtergrond in Nederland is in 2021 het aantal verdachten het hoogst onder jongeren met een Antilliaanse of Arubaanse migratieachtergrond (38,0 per 1.000 jongeren) en het laagst onder jongeren met een Turkse migratieachtergrond (14,2 per 1.000 jongeren).
Zolang u een strafblad heeft, mag u sommige beroepen niet uitoefenen. Zoals advocaat, leraar of deurwaarder. Voor sommige beroepen heeft u een VOG (Verklaring omtrent gedrag) nodig. Een strafblad kan betekenen dat u geen VOG krijgt.