Over het algemeen zijn pigmentvlekken goedaardig, maar zoals we aangaven zijn ook moedervlekken vormen van pigmentvlekken. Soms kan een moedervlek zich ontwikkelen tot een melanoom, dat beter bekend staat als huidkanker. Wanneer de moedervlek donkerder of groter wordt, ga dan direct naar de huisarts.
Hoe herken ik een kwaadaardige moedervlek ? De moedervlek mag niet a-symmetrisch groeien; d.w.z de ene helft ziet er anders uit dan de andere helft van de vlek. Een moedervlek mag niet van kleur of kleursamenstelling veranderen. Bij een melanoom zien we vaak verschillende tinten, bruin, zwart, wit, blauw of rood.
ABCDE-regel voor melanoom
Border/rand: de vlek of moedervlek heeft een onregelmatige grillige rand. Color/kleur: de vlek of moedervlek verandert van kleur of heeft verschillende kleuren. Diameter: de vlek of moedervlek is groter dan 5 millimeter. Evolving/evolutie: de vlek of moedervlek jeukt, bloedt of verandert.
Kwaadaardige pigmentvlekken
Naast de goedaardige vlekjes bestaat er ook het maligne melanoom. Deze vlekken zijn een ernstige vorm van huidkanker die in een vroeg stadium gemakkelijk behandeld kunnen worden. In een later stadium kan de kwaadaardige vlek echter uitzaaien naar andere organen.
Rond het tweede levensjaar worden de pigmentvlekken meestal donkerder en dus beter zichtbaar. Vaak groeien ze bij het groter worden mee. Heb je een donkere huid? Dan is de kans op café-au-lait vlekken groter.
Bij de vroegdiagnostiek van melanomen inspecteert de huisarts de huidafwijking op kenmerken die op maligniteit kunnen wijzen. Hierbij komen veel kenmerken uit de klinische diagnostiek van AN aan bod, die men echter anders moet wegen: Asymmetrie: grilligheid van vorm pleit voor een melanoom.
Color, kleur: verschillende kleuren door elkaar (licht en donkerbruin, rood, blauw, zwart, wit). Diameter: huidvlekken met een diameter die groter wordt dan een halve centimeter (meer dan 5 millimeter). Evolutie: het letsel verandert van uitzicht, grootte, dikte, kleur.
Symptomen. De meest voorkomende aanwijzing voor huidkanker is een verandering op uw huid, zoals een ruw plekje dat niet weggaat, een wondje dat niet geneest of een verandering in de kleur of grootte van een al bestaande huidafwijking, zoals een moedervlek. Niet alle vormen van huidkanker zien er hetzelfde uit.
Een oppervlakkig spreidend melanoom groeit meestal niet diep in de huid. Het kan best groot worden. Meestal heeft het melanoom een bruine kleur. Soms is het wit-roze van kleur.
Een melanoom op tijd herkennen is belangrijk. Meestal verschijnt er plotseling een lichtbruine, donkerbruine of rode vlek op je huid die snel groeit. Deze vlek lijkt in het begin vaak op een moedervlek, maar valt vaak op door een snelle groei, een grillige vorm of meerdere kleuren.
Er zijn verschillende soorten huidkanker, waarvan het melanoom de gevaarlijkste vorm is. Als cellen in de huid ongecontroleerd gaan delen, kan er een kwaadaardige tumor ontstaan. Een kwaadaardige huidtumor kan blijven groeien en uitzaaien, waardoor andere delen van het lichaam kunnen worden aangetast.
Ouderdomsvlekken komen evenveel bij mannen en vrouwen voor. Hoewel de meeste vlekken pas na je 50ste jaar ontstaan kun je ze soms ook op jongere leeftijd zien verschijnen, vanaf je 30ste jaar al. Ouderdomsvlekken zijn onschuldig en zullen later nooit kwaadaardig worden.
Dit worden ook wel zonnevlekken of levervlekken genoemd. In medische termen 'zonne-lentigo', pigmentaties veroorzaakt door een combinatie van genetische en blootstelling aan de zon. Ze verschijnen vaak op de rug van de handen en het gezicht, maar nooit op zon-beschermde gebieden zoals de billen.
Huidkanker komt het meest voor op plekken van het lichaam die veel in de zon komen zoals het gezicht, de romp, de handen, de armen en de benen. Elk soort huidkanker ziet er anders uit. Plaveiselcelcarcinoom en basaalcelcarcinoom zijn vaak bobbeltjes met een lichtere kleur, bijvoorbeeld bleekroze of rozerood.
In principe zijn pigmentvlekken niet gevaarlijk. Denk bijvoorbeeld aan 'ouderdomsvlekken', een zwangerschapsmasker of pigmentvlekken die door beschadigingen van de huid zijn ontstaan. Houd ze wel goed in de gaten.
Overmatige stress kan resulteren in 'stress uitslag' of netelroos. Netelroos bestaat uit verhoogde, roodkleurige plekjes of striemen. Het kan jeuken, soms ook tintelen of een brandende sensatie oproepen. Al treedt netelroos in de meeste gevallen op in reactie op een allergene stof.
Melanomen kunnen overal op de huid voorkomen, maar zij ontstaan het vaakst op delen van de huid die aan zonlicht worden blootgesteld. Bij vrouwen komen melanomen vaker voor op de benen; bij mannen vooral op de rug.
Een melanoom kan ontstaan uit een bestaande moedervlek of plotseling uit pigmentcellen in een voorheen 'gave' huid. Een melanoom komt steeds vaker voor, vooral bij mensen met een blanke huid. In Nederland worden per jaar bijna 3000 nieuwe melanomen (ongeveer 10% van alle gevallen van huidkanker) ontdekt.
Via de lymfevaten komen de kankercellen in de lymfeklieren. Van een uitzaaiing in een lymfeklier merkt u in het begin niets. Het duurt maanden tot jaren voordat de lymfeklier zo groot is dat u deze kunt voelen. U voelt dan een stevig bolletje onder de huid van ongeveer 1 tot 2 centimeter groot.
Een moedervlek mag niet van kleur of kleursamenstelling veranderen. Bij een melanoom zien we vaak verschillende tinten, bruin, zwart, wit, blauw of rood. Wanneer de vlek groter wordt dan 6 mm in doorsnee is het vaak verdacht. Dit is echter een erg arbitraire grens.
Oorzaken en symptomen basaalcelcarcinoom
Het begint vaak als een glad, glazig knobbeltje waar soms kleine bloedvaatjes in te zien zijn. Het knobbeltje kan ook bruin van kleur zijn. Na verloop van tijd kan dit knobbeltje open gaan en bloeden waarna zich een zweertje vormt.
Wat is de overleving van melanoom? Gemiddeld zijn 10 jaar na de diagnose nog 90 van de 100 mensen in leven. Let op: dit zijn gemiddelde cijfers voor alle mensen met deze soort kanker. Jouw vooruitzichten kunnen anders zijn dan het gemiddelde.
Voor de puberteit komt het melanoom uiterst zelden voor. Daarna kan het op elke leeftijd ontstaan, maar meestal bij mensen die tussen de 30 en 60 jaar oud zijn. Het aantal patiënten met een melanoom is de laatste vijftien jaar sterk toegenomen, mogelijk vanwege een toegenomen blootstelling aan ultraviolette straling.
Vaak verdwijnen ze na een tot drie weken weer vanzelf, volgens het Huidfonds.
Controleer op ruwe bultjes, wondjes en bruine plekken
nieuw ontstane rood-roze bultjes, soms met een ruwe korst erop. wondjes die niet goed genezen. bruine moedervlekken of bultjes die van vorm veranderen of meerdere kleuren krijgen (zoals bruin, zwart, rood, paars, blauw)