De schadelijkste is UV-C, maar die wordt door de ozonlaag tegengehouden. De UV-straling die ons bereikt, bestaat voor 95 procent uit UV-A en voor 5 procent uit UV-B. Hierbij staat de A bij UV-A voor 'ageing', omdat het voornamelijk zorgt voor huidveroudering.
UV-stralen
UV-C stalen zijn de krachtigste vorm van UV-Straling, maar deze bereikt de aarde gelukkig niet. UV-B stralen wordt grotendeels door de dampkring tegengehouden maar niet volledig. De UV-B stralen dringen door tot het aardoppervlakte.
De zon straalt zowel zichtbaar als onzichtbaar licht uit. Dit onzichtbaar licht is ultraviolet-licht en het bestaat uit: ultraviolet-A, -B en -C stralen. Uv A-stralen vormen het grootste deel van de ultraviolette straling.
Ultraviolet licht (UV)
Het meest schadelijk zijn UVB- en UVC-licht. Deze fotochemische schade uit zich in de huid als erytheem (tijdelijke roodheid van de huid), bij intensieve blootstelling. Op lange termijn, bij chronische blootstelling, kan de fotochemische schade tot huidkanker leiden.
UVB-stralen zijn krachtiger dan UV-A stralen, maar hebben een korte golf, waardoor ze minder diep in de huid doordringen dan UVA-stralen (voornamelijk tot in de epidermis). UV-B stralen veroorzaken DNA-schade en zonverbranding en daarom staat de B ook wel voor Burning.
Gammastraling ontstaat vaak door radioactief verval van atoomkernen. In zuiver gammaverval verliest de atoomkern alleen energie in de vorm van een foton. Atoomnummer en massagetal blijven gelijk.
De zeer krachtige alfastraling raakt de binnenkant van de longen en kan daar veel schade aanrichten. Bovendien zijn de eveneens radioactieve vervalproducten niet meer vluchtig en zij zetten zich daarom af in de longen.
De bekende risicofactor voor huidkanker is teveel uv-straling. Elke keer als je huid verbrandt, beschadigt je DNA onherstelbaar. Hoe vaker je verbrandt, hoe groter het risico op huidkanker. Als je tijdens je kinderjaren vaak bent verbrand, vergroot dit je kans op huidkanker op latere leeftijd.
Effect zonkracht
Bij een lage zonkracht (0-4) verbrandt de huid minder snel dan bij een hoge zonkracht (7 en hoger). De zonkracht hangt ook af van de hoeveelheid bewolking, Op een zonnige dag is er meer UV-zonlicht dan wanneer het volledig bewolkt is.
Als het bewolkt is, betekent dit niet dat er geen straling is. Wellicht is dit minder dan bij een strakblauwe lucht, maar bij een halve bewolking wordt er nog steeds 73% UV-straling doorgelaten. Hoeveel UV-licht in het zonlicht de aarde bereikt, wordt gemeten met zonkracht.
UV-C licht is straling met een korte golflengte, van tussen 200 en 280 nanometer. Dit licht is schadelijk voor de mens, want het vernietigt huidcellen. Gelukkig wordt natuurlijk UV-C licht volledig geblokkeerd door onze atmosfeer.
Normaliter kunt u niet verbranden als u kleren aan heeft. De vezels van de textiel zitten meestal dicht genoeg en laten eigenlijk weinig UV stralen door. Elk kledingstuk heeft een soort SPF waarde.
Ultraviolette (UV)-straling kent veel toepassingen op de werkvloer. Het wordt onder meer gebruikt voor de ontsmetting van lucht en oppervlakken in ziekenhuizen en wetenschappelijke laboratoria, bij lasers, voor uitharden van inkten en lakken,...
Eenmaal in het materiaal is α-straling super schadelijker, veel schadelijker dan β en γ -straling. Maar gelukkig komt -straling heel lastig je lichaam in door het lage doordringende vermogen. β-straling is kleiner dan dat van α-straling, omdat een elektron veel kleiner is dan een heliumkern.
Radioactieve of beter gezegd ioniserende straling delen we in in alfa-, bèta- en gammastraling. Alfastraling is de gevaarlijkste van de drie.
In totaal is er bij dit ongeval meer de helft van het radioactieve jodium (ruim 4.000 PBq) en ongeveer een derde deel van het radioactieve cesium (ca. 130 PBq) vrijgekomen. Bijna de helft van het radioactief jodium bestond uit Jodium-131, dat een halveringstijd heeft van 8 dagen.
Voor mensen is gammastraling erg gevaarlijk, omdat het zoveel energie heeft en moeilijk tegen te houden is. Vaak heb je een dik stuk lood of ongeveer een meter beton nodig om de meeste gammastraling tegen te houden. In het menselijk lichaam kan gammastraling veel schade aanrichten.
Gammastraling is de energiekste straling die er bestaat, radiostraling de zwakste. Eén gammafoton draagt miljoenen malen de energie van een foton zichtbaar licht.
Ioniserende straling kan weefsel en DNA beschadigen. Daardoor neemt bij verhoogde blootstelling de kans op gezondheidsschade toe, zoals het ontstaan van kanker.
Het verschil UVA en UVB straling is het volgende: UVA stralen zijn ultraviolette stralen die onze huid veroudert, de A staat voor de Engelse term Aging, oftewel in het Nederlands veroudering. De B in UVB staat voor Burn, het Engelse woord voor verbranding.
Belangrijk om te weten is dat een SPF alleen bescherming biedt tegen UVB-stralen, niet tegen UVA-stralen! Dat betekent dat een SPF wel bescherming biedt tegen verbranden, maar geen bescherming biedt tegen het verouderen van de huid! Lees hier meer over het verschil tussen UVA- en UVB-stralen.
UVB-stralen fluctueren gedurende de dag en zijn rond het middaguur het sterkst. Ze stimuleren de aanmaak van nieuwe melanine, die verantwoordelijk is voor een langdurigere bruining van de huid en stimuleren cellen om de opperhuid dikker te maken.