Natuurlijk staan de sterren en de planeten zelf ook niet stil: ze lijken zich langzaam aan de hemel te verplaatsen als gevolg van de draaiing van de aarde. Maar soms zie je een object met vrij hoge snelheid tussen de sterren door bewegen.
Sterren bewegen natuurlijk niet alleen naar ons toe of van ons af, maar ook zijwaarts. Die beweging is dus te 'zien' aan de hemel (door iedere paar jaar nauwkeurige positiemetingen te doen met telescopen) en deze beweging wordt de eigenbeweging van de sterren genoemd.
Vallende sterren en meteoren zijn inderdaad dezelfde verschijnselen; die meestal zwakke lichtflitsjes die je soms (vaak in zwermen) gedurende een fractie van een seconde tot een paar seconden lang aan de hemel kunt zien.
'Vallende sterren'
Zij komen met een snelheid van meer dan 70.000 kilometer per uur de atmosfeer van de aarde in. Daar valt de meteoroïde uit elkaar. Door de energie van de botsing vertoont de atmosfeer een lichtspoor, op 75 tot 100 kilometer boven de aarde. Dat is de meteoor, of de 'vallende ster'.
Satelliet(en)
Satellieten zijn op een heldere nacht vaak te zien als een bewegend “sterretje”, een puntje met de helderheid van een ster. Ze bewegen langzaam (veel langzamer dan meteoren) en zijn vaak minutenlang te volgen. De helderheid kan lange tijd constant zijn, maar ook variëren.
Het komt niet zo vaak voor, maar het kan dus voorkomen dat een meteoriet uit de dampkring naar beneden valt. Kan je dan een meteoriet op jouw hoofd krijgen? Ja, dat is mogelijk. Sterker nog, het is wel eens gebeurt.
IJzermeteorieten zijn vaak glanzend en hebben vaak gladde kuiltjes die lijken op duimafdrukken in klei. Steenmeteorieten zijn matter en ook een beetje ruw. Meteorieten zijn ook vaak een beetje magnetisch. Om te testen of het een meteoriet is, kun je er een magneet bij houden om te kijken of hij de meteoriet aantrekt.
Vallende sterren zijn door de eeuwen heen altijd beschouwd als een omen van een magische bevestiging. Als we tegenwoordig naar de nachtelijke hemel kijken en een vallende ster zien, zeggen we dat die ons geluk brengt. Door het zien van een vallende ster, krijg je de bevestiging dat je dicht bij je bestemming bent.
Hierdoor noemen sterrenkundigen deze meteorenzwerm de Perseïden. In de late avond en nacht van 12 op 13 augustus zie je de meeste meteoren aan de sterrenhemel doordat de aarde dan het stoffigste deel van het komeetspoor doorkruist.
Over Algol. Op dit moment kun je de ster Algol 's nachts zien knipperen. Elke 69 uur daalt zijn helderheid tot slechts 30 procent van zijn normale niveau, en tien uur later is hij weer op vol vermogen. De naam Algol betekent 'demon' in het Oudarabisch en zijn gedrag houdt astronomen al bezig sinds de oudheid.
Een ster die vlak bij de Poolster staat, beschrijft in de loop van een etmaal een klein cirkeltje, en zal dus altijd boven de horizon blijven. Sterren die op grotere afstand van de Poolster staan beschrijven grotere cirkels. Gedurende een deel van hun schijnbare dagelijkse beweging staan ze onder de horizon.
Het knipperen doet iedere ster die laag aan de horizon staat. Dat komt door de rotzooi in de dampkring van de aarde. Hoe lager een ster staat (optisch), hoe langer de weg van zijn licht door de dampkring, hoe meer rotzooi dat licht moet passeren en hoe meer verstrooiing van dat licht.
Kies een waarneemplaats met een vrije blik op de hemel, liefst zo donker mogelijk. De achtertuin is meestal donkerder dan de straatkant. Maar de beste locaties vind je buiten bebouwde - verlichte - gebieden. Hoe afgelegener, hoe minder lichtvervuiling, waardoor je ook de 'zwakkere' meteoren kunt zien.
Als een lichtstraal door die trillende lucht gaat, wordt het licht ietwat gebroken. Het resultaat is een fonkelende ster. Het licht van een ster die laag boven de horizon staat, moet een langere weg door de dampkring afleggen. Daarom zullen die sterren meer flikkeren.
Een meteoor is hetzelfde als een vallende ster, dat wil zeggen een lichtverschijnsel aan de hemel. Een meteoriet is daarentegen tastbaar: het is een steen die uit de lucht is komen vallen. De twee verschijnselen hebben natuurlijk wel alles met elkaar te maken.
Elk type ster in het universum kan in botsing komen. Als ze nog 'levend' zijn, waarmee bedoeld wordt dat er nog kernfusie in plaats vind, maar ook als ze 'dood' zijn, betekenend dat kernfusie is stilgevallen.
De kleur van een meteoor wordt bepaald door de ionisatie in de atmosfeer (die weer afhangt van de snelheid van de meteoroïde) en door de samenstelling van de meteoroïde zelf: rood kan wijzen op silicium, oranje op natrium, geel op ijzer, blauw/groen op koper of magnesium en paars op kalium of calcium.
De ruimte tussen de planeten is niet volledig stofvrij. Daarom kun je op een donkere nacht elk uur wel enkele meteoren zien. Maar als de aarde door een heuse stofwolk gaat, krijg je een mooi spektakel. Dan zie je onder gunstige omstandigheden soms tientallen vallende sterren per uur: een meteorenzwerm (film).
De Fukang Meteoriet - €1,7 miljoen
Een echt zeldzame vondst, omdat wetenschappers denken dat maar 1% van alle meteorieten die op aarde zijn gevallen pallasieten zijn. Deze meteoriet wordt geschat op 4,5 miljard jaar oud, wat betekent dat deze steen bijna dezelfde leeftijd heeft als onze planeet, of zelfs ouder.
Maar een enkele keer zijn het stukken groter dan een auto en dat is dan als een vuurbol aan de hemel zichtbaar met een fel lichtend spoor waar vaak kleuren in te zien zijn. Er breken vaak eerst kleine stukken af en meestal spat het laatste stuk met een donderende explosie uit elkaar.
Planetoïde kan ons volgend jaar al treffen
Op 6 mei 2022 om 8.36 uur kan de hel losbarsten. Planetoïde 2009 JF1 is een van de vijf gigantische ruimtestenen die astronomen nauwlettend in de gaten houden. Zou daar ni zo zeer met lachen. Er is nu al een zonnestorm die de aarde bereikt.
De massa van de Sichote-Alin-meteoroïde wordt geschat op 70 000 tot 100 000 kg, waarvan ongeveer 30 000 kg als meteoriet op de aarde is ingeslagen. De massa van de Nederlandse Glanerbrug-meteoriet bedroeg naar schatting vermoedelijk tussen de 20 tot 200 kg, waarvan minder dan 1 kg het aardoppervlak bereikte.
Vanavond scheert er een asteroïde langs de aarde. Voor het eerst in de moderne geschiedenis komt zo'n grote asteroïde zo dichtbij. De kans dat het rotsblok de aarde raakt is slechts 0,16 procent en dat gebeurt niet voor 5 februari 2040.
De meeste deeltjes hebben een grootte tussen de 1 mm en 1 cm. Waarschijnlijk wegen ze bij het binnen dringen van onze dampkring niet meer dan 0,002 tot 2 gram! stukje gruis groter is dan normaal. Als zo'n meteoor helderder wordt dan de planeet Venus (ongeveer magnitude -4) dan spreken we over een vuurbol.