Met genetische modificatie krijgen planten sneller nuttige eigenschappen, dan via gebruikelijke veredelingstechnieken, zoals selectie en kruisen. Zo kan GM bijvoorbeeld zorgen dat planten: bestand zijn tegen insectenbestrijdingsmiddelen en onkruidverdelgers.
Bij genetische manipulatie worden stukjes van het DNA van een plant of dier, met daarin een bepaald gen, geknipt en weer geplakt in de cel van een ander organisme. Denk daarbij bijvoorbeeld aan maïs. De cel krijgt daardoor de eigenschappen van het toegediende gen.
Zitten er nadelen aan genetische modificatie? Aan de technologie, die het mogelijk maakt de eigenschappen van planten, dieren of micro-organismen heel gericht aan te passen, zitten geen bijzondere nadelen. Wel is het zaak dat de techniek goed gebruikt wordt. Daar zijn nationale en internationale afspraken over.
Wereldwijd is afgesproken dat de mens het DNA van de mensheid niet zal veranderen. Maar het kan wél: aanpassen van wat ook wel 'de kiembaan' wordt genoemd.
Resistentie tegen ziekten
Net als mensen kunnen ook planten ziek worden door virussen, schimmels en bacteriën. Via GM kunnen planten resistent gemaakt worden tegen dergelijke ziekmakers, met daardoor minder kans op een verloren oogst.
In de biodynamische en biologische landbouw komen gemanipuleerde gewassen niet voor. Alle producten van Machandel zijn gegarandeerd GMO-vrij, gecertificeerd volgens de Europese richtlijn 2001/18/EG. Dat betekent dat we ook alle relevante voorzorgsmaatregelen in acht nemen om verontreiniging met GMO's te voorkomen.
Bij genetisch gemodificeerd gewassen (ggo's) is het DNA aangepast, waardoor deze planten bijzondere eigenschappen bezitten. Voorbeelden zijn aardappelen die resistent zijn tegen de aardappelziekte phytophthora, tomaten die langer houdbaar zijn en maïs die beter bestand is tegen rupsenvraat.
Een van de grootste bezwaren tegen genetische modificatie is dat de effecten op de lange termijn niet bekend zijn. Dit komt omdat de gemodificeerde gewassen al vroeg op de markt worden gebracht. Verder onderzoek kost tijd en dus geld. Of dit argument gegrond is, is te betwijfelen.
De EU heeft strenge regels en ingewikkelde vergunningsprocedures voor de teelt en commercialisering. Sinds april 2015 kunnen landen beslissen of ze de teelt van ggo's op hun grondgebied toestaan. Echter, met betrekking tot de commercialisering, besloot het Parlement op woensdag 28 oktober tegen nationale verboden.
Mutagene technieken niet meer vrijgesteld van GMO-wetgeving
Het Hof zet nu een rem op innovatie: nieuwe mutagenese technieken zoals CRISPR-Cas moeten voortaan voldoen aan de wettelijke vereisten inzake voorzorgsmaatregelen, risicobeoordeling en traceerbaarheid. CRISPR-Cas valt voortaan dus onder strenge GMO-wetgeving.
Zo is het bijvoorbeeld mogelijk om de duur van rijpheid van een tomaat te vergroten door een bepaald gen te modificeren. De eerste bananen werden voor het eerst verbouwd in Azië, tussen de 7.000 en 10.000 jaar geleden. De banaan is eigenlijk het resultaat van een kruising tussen twee andere eeuwenoude vruchten.
De modificatie van genen van organismen kent verschillende toepassingen. Bijvoorbeeld ter verbetering van de productie van geneesmiddelen en voedsel, gentherapeutische behandelingen en onderzoek bij ziekten. Hieronder onderscheiden we verschillende organismen die voor deze doelen genetisch gemodificeerd zijn.
Genetische gemodificeerde organismen (GMO)
Genetisch gemodificeerde soja en maïs wordt het meest gebruikt om veevoer te maken. Maar de olie van genetisch gemodificeerde soja en maïs zit ook wel in levensmiddelen, zoals margarine en oliën.
De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid schrijft voor dat het gebruik van GMO's (of GGO's in het Nederlands) in producten moet worden vermeld op het etiket. Op het etiket moet duidelijk 'genetische gemodificeerd' staan, of 'product op basis van genetisch gemodificeerd [ingrediënt]'.
De EU-regel stelt dat als er meer dan 0,9 % aan genetisch gemodificeerd materiaal in een product zit, dit gemeld moet worden op het etiket. Wil je zeker weten dat in jouw gekochte product geen GMO's zitten, dan is het label 'biologisch' de enige garantie.
Elk gen bevat de informatie voor de specifieke vorming van een eiwit. Zij geven al je erfelijke eigenschappen door, zoals je haar- en oogkleur. DNA komt voor in iedere cel van ieder mens, dier, plant en schimmel. Het bepaalt grotendeels wat er gebeurt in je lichaam: het is als het ware het ontwerp voor je bestaan.
Modificaties worden veroorzaakt door het milieu en zijn niet erfelijk, dit in tegenstelling tot de erfelijke veranderingen die mutaties genoemd worden.
Hagelslag, vleeswaren, margarine, melkproducten, snoep, kant-en-klaarmaaltijden en wasmiddelen voor lagere temperaturen zijn een greep uit de veelheid aan producten die gekocht worden, ook door consumenten die terughoudend zijn over genetische modificatie.
De bacterie neemt een beetje genetisch materiaal van een binnendringend virus over in zijn eigen DNA. Zodra hetzelfde virus nog een keer binnendringt, leidt een stukje RNA, afgelezen van CRISPR, het Cas enzym naar het virus DNA toe, wat dan in stukjes wordt geknipt.
CRISPR-Cas9 is een techniek die zeer precies (zieke) stukjes DNA uit genetisch materiaal kan knippen en op die manier het DNA kan wijzigen. Dit systeem biedt ongekende mogelijkheden, maar roept ook veel ethische vragen op. Morrelen aan genetisch materiaal, zelfs al gebeurt dit zeer gericht, boezemt altijd angst in.
CRISPR is een afkorting van Clustered Regularly Interspaced Short Palindromic Repeats en is een belangrijk onderdeel van het bacteriële verdedigingsmechanisme tegen virussen.