Depressie, angst, psychotische en persoonlijkheidsstoornissen, het zijn voorbeelden uit het grote aantal psychische stoornissen dat we bij GGZ Delfland behandelen. We hebben informatie over de meest voorkomende aandoeningen voor je op een rij gezet en geven uitleg over de behandelmogelijkheden.
Naast angststoornissen komen stemmingsstoornissen het meest voor. Stemmingsstoornissen zijn aandoeningen die je stemming verstoren. Je hebt vaak last van sombere gevoelens en dit gevoel verdwijnt niet zomaar. Zo'n 1.2 miljoen Nederlanders kampen jaarlijks met een stemmingsstoornis.
Angststoornissen komen het vaakst voor, namelijk bij 15% van de volwassenen. Van alle specifieke psychische aandoeningen komt depressieve stoornis het vaakst voor (9%).
'Onder psychiatrische aandoeningen versta ik de ernstigere ziektebeelden. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om ernstige depressies, angststoornissen en psychoses of psychiatrische problematiek bij dementie. Bij psychische aandoeningen gaat het om lichtere vormen daarvan, zoals somberheid bij rouw.
Voorbeelden van ernstige psychische ziektes: ernstige depressie, een psychose, autisme en een bipolaire stoornis. Of een verslaving aan bijvoorbeeld alcohol of drugs. Vaak krijg je al een behandeling. Meestal van meerdere behandelaars.
Gedrag waar je op kan letten zijn: nieuwe/toegenomen concentratieproblemen, slaapproblemen, gejaagdheid of onrust, opvliegendheid, maar ook problemen met voeding of gebruik van alcohol of drugs. Reacties en emoties. Wanneer we (even) niet lekker in ons vel zitten, merk je dat aan de manier waarop we ons uiten.
Er zijn verschillende oorzaken voor het ontstaan van psychische klachten. Er is niet één enkele oorzaak aan te wijzen, maar het is een combinatie van factoren die ervoor zorgt dat iemand zich mentaal niet gezond voelt. In het algemeen gaat het vaak om een combinatie van aanleg en omgevingsfactoren.
De belangrijkste drie oorzaken zijn: biologische, psychische en sociale oorzaken. Er zijn een aantal biologische oorzaken: Uit onderzoek binnen families waar bipolaire stoornis voorkomt, blijkt dat de kans om een stemmingsstoornis te krijgen voor een deel erfelijk kan zijn.
Het samengaan van verschillende stoornissen tegelijkertijd noemen we comorbiditeit. De comorbiditeit tussen angststoornissen en depressieve stoornissen is erg groot. In NESDA is gevonden dat tweederde van de depressieve personen ook aan een angststoornis lijdt.
ADHD is een psychische stoornis die begint in de jeugd en die vaak persisteert tot in de volwassenheid. De kernsymptomen van ADHD zijn: aandachtstekort, hyperactiviteit en impulsiviteit.
In het ervaren van de stemmingswisselingen zijn er ook verschillen. Bij een bipolaire stoornis duurt het veranderen van de stemming langer (weken tot maanden). Daarentegen kan bij een borderline persoonlijkheidsstoornis de stemming soms in een aantal minuten veranderen.
Mensen met een dissociatieve stoornis vertonen doorgaans veel kenmerken van één of meerdere andere psychische stoornissen. Er is vaak ook sprake van (een aantal) lichamelijke comorbide stoornissen. De meest voorkomende comorbide stoornis is de posttraumatische stressstoornis PTSS (>80%).
Er zijn toch medicijnen voor? Er bestaan geen medicijnen waarmee een psychische stoornis kan worden genezen. Medicijnen voor psychische stoornissen werken als een prothese: ze ondervangen voor een deel een defect in de hersens van de lijder. Ze dempen de klachten.
U staat onder hevige spanning. Daardoor geeft een kleine gebeurtenis al heftige emoties bij u (bijvoorbeeld woede of verdriet). U bent erg in de war, u weet niet meer hoe u om kunt gaan met normale dingen in het leven. U bent volledig uitgeput door de psychische spanningen, waardoor u (bijna) niets meer doet.
Of weet u niet precies wat er met u aan de hand is? Dan kunt u naar uw huisarts of bedrijfsarts gaan. Zijn uw klachten duidelijk psychisch en niet lichamelijk, dan kunt u ook naar de (bedrijfs)maatschappelijk werker. U vindt een maatschappelijk werker in een gezondheidscentrum, het wijkcentrum of bij de huisarts.
Bel uw huisarts of diens vervanger. De huisarts verwijst u zo nodig naar de crisisdienst. De Luisterlijn (088 0767 000). De luisterlijn is dag en nacht bereikbaar voor een luisterend oor.
Praten over hoe je je voelt kan spannend zijn. Zo spannend, dat je op het moment van het gesprek misschien niet uit je woorden komt. Het kan dan helpen van tevoren een brief te schrijven. Over waar je mee zit en wat je nodig hebt.
Als iemand lijdt aan sterke schommelingen in de stemming en gedurende langere periodes of te uitgelaten of zeer somber is, spreken we van een bipolaire stoornis. Voorheen noemden we dit ook een manisch-depressieve stoornis.
Verandering in emoties
Vaker geïrriteerd of boos zijn, veel minder fut hebben, sneller huilen … Ook snelle schommelingen in de stemming kunnen een teken zijn. Bij mensen die psychisch in de knoop zitten, overheerst vaak hopeloosheid. Ze hebben het gevoel dat de situatie uitzichtloos is en nooit meer beter wordt.
In het algemeen ontstaat een psychische aandoening door een combinatie van een onderliggende kwetsbaarheid bij het individu en stress, als gevolg van ingrijpende levensgebeurtenissen of ongunstige sociale omstandigheden.
10 persoonlijkheidsstoornissen
Er bestaan verschillende soorten persoonlijkheden en dus ook verschillende soorten persoonlijkheidsstoornissen. De DSM-5, het diagnostisch en statistisch handboek voor psychische stoornissen, spreekt van 10 persoonlijkheidsstoornissen die in 3 types zijn onderverdeeld.