Een dialect heeft heel eigen klanken, een eigen woordenschat en zinsbouw. Het is daarom soms moeilijk te begrijpen voor iemand die het niet beheerst. In de Angelsaksische taalkunde bedoelt men met dialect een spreekwijze met eigen kenmerken.
Een dialect is net zo goed een taal. Het wordt alleen maar in een klein gebied gesproken, terwijl het ABN in ons hele taalgebied functioneert. Tegenover de taalkundige gelijkwaardigheid van taal en dialect staat een groot maatschappelijk verschil. Een dialect wordt vaak gezien als minderwaardig.
Dialecten hebben hun eigen klanken, woordenschat en grammaticaregels. Je kunt er alle denkbare onderwerpen in bespreken, ze zijn 'vanzelf' ontstaan, en je kunt ze als moedertaal leren. Taalkundig gezien zijn het daarmee doodgewone talen.
Een dialect is een geografische variëteit, d.w.z., een taalvariëteit die in een geografisch beperkt gebied voorkomt. West-Vlaams, Zeeuws, Limburgs, Gents, Antwerps, Gronings, Amsterdams: dat zijn allemaal voorbeelden van Nederlandse dialecten.
Een dialect is een streektaal onder een officiële taal. Een dialect noem je ook wel een streektaal. Dialecten zijn technisch gezien talen, maar worden niet als taal erkend.
De overheid erkent drie van deze regionale talen: het Nedersaksisch, het Fries en het Limburgs. Toch zijn er genoeg Nederlanders die een ander dialect spreken. Om je hier wat meer inzicht in te geven, zetten we op deze pagina de bekendste Nederlandse dialecten op een rijtje.
Sommige talen hebben veel sprekers, maar worden toch niet altijd als een echte taal gezien. Dit geldt bijvoorbeeld voor dialecten, zoals het Nedersaksisch, dat in grote delen van Noord en Oost-Nederland wordt gesproken. Een dialect is een taalvariëteit die niet als standaardtaal wordt beschouwd.
Heel simpel gezegd: een taal is datgene wat men erkent als 'de standaard'.En dialecten zijn op hun beurt regionale variaties op deze standaardtaal. Het verschil tussen taal en dialect kan dus tamelijk willekeurig zijn, maar het Nederlands en het Fries zijn in elk geval vastgelegd als officiële talen.
De Syntactische Atlas van de Nederlandse Dialecten, afgekort de SAND, behandelt de zinsbouw in 267 Nederlandse dialecten. De Morfologische Atlas van de Nederlandse Dialecten, afgekort de MAND, gaat over woordvorming in 613 Nederlandse dialecten.
Het Amsterdams behoort tot de Hollandse dialecten, meer bijzonder tot de Zuid-Hollandse dialecten. Een aantal kenmerken deelt het Amsterdams met andere Hollandse dialecten, zoals de vorming van verkleinwoorden op -ie en het gebruik van kenne voor kunnen.
Het is een bekende misvatting dat een dialect hetzelfde is als een accent, maar er bestaat een belangrijk verschil tussen de twee. Een dialect heeft een eigen grammatica, woordenschat en tongval. Een accent is een fonetische variatie op de taal, zonder eigen woordenschat.
Door het spreken van een dialect ben je van kindsbeen af gevoelig voor subtiele verschillen tussen woorden. Beter dan sprekers van alleen de standaardtaal heb je een fijnzinnig gevoel ontwikkeld voor het affect verbonden aan klanken. Niets geen achterstand dus. Je hebt een voorsprong.
Dialectsprekers komen in contact met sprekers van het Standaardnederlands en met immigranten en jongeren die hun eigen taalgebruik hebben. Door dit taalcontact verliezen dialecten bijzondere eigenschappen.
De Rijksoverheid erkent de Friese taal als officiële taal via de Wet gebruik Friese taal en onder het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. Europese landen mogen andere talen dan hun officiële landstaal erkennen. Zo beschermen zij de vele talen in Europa.
Het Haags is misschien wel het populairste dialect van Nederland. Dat is voor een belangrijk deel te danken aan de strip Haagse Harry, over een platpratend gabbertje uit de Schilderswijk.
Mandarijn (1,117 miljoen)
Het Mandarijn is niet echt een taal, maar een geheel van dialecten van de Chinese taal. Het is een verzamelnaam van dialecten die onderling begrepen worden. Hoewel 20% van de internetgebruikers Chinees spreekt, is niet meer dan 1% van de inhoud op het web in die taal.
Iedere stad en ieder dorp kent een andere verschijningsvorm, het eigen lokale dialect. Er zijn honderden Brabantse dialecten maar je kunt ze ook samennemen en van 'het Brabants dialect' spreken. De dialecten van Noord-Brabant verschillen onderling en daarbij verschillen ze niet allemaal evenveel van elkaar.
Nederlanders vinden het Maastrichtse accent het mooist. Dat blijkt uit een onderzoek van beoordelingssite Zoover. De afgelopen weken hebben 687 Nederlanders hun stem uitgebracht op de provinciale hoofdstad met het mooiste accent. Maar liefst 28,2% van de Nederlanders vindt het Maastrichts accent het mooist.
Het Nederlands wordt met het Duits, Engels, Zweeds en Deens gerekend tot de Germaanse talen. De onderlinge verstaanbaarheid tussen deze talen verschilt. Deens en Zweeds zijn onderling het meest verstaanbaar, maar ook Nederlands en Duits zijn over en weer verstaanbaar.
Landen met veel verschillende talen zijn de Verenigde Staten (176), Brazilië (192), China (202), Australië (235), India (398) en Indonesië (731). Maar de absolute nummer één in dit lijstje is Papoea-Nieuw-Guinea.
De Rijksoverheid en provincies willen de Nedersaksische taal houden en het gebruik aanmoedigen. Zoals het Gronings, Drents of Twents. Het Nedersaksisch is daarom erkend als regionale taal. Het wordt gesproken in Drenthe, Fryslân, Gelderland, Groningen en Overijssel.
Reputatie. Haarlem heeft de reputatie dat het de plaats is waar het zuiverste, het minst van de norm afwijkende Nederlands gesproken wordt.
Limburgs is een aparte regionale taal
Onder de bepalingen van het Handvest is erkend dat het Limburgs geen dialect van het Nederlands is, maar een aparte regionale taal. De Nederlandse Staat is onder het internationale recht gehouden om de verplichtingen van het Handvest na te komen.